De betekenis van groene burgerinitiatieven

zoals bewustwording en educatie (30%) of sociale cohesie (10%). Zij proberen bij te dragen aan de
belangstelling en waardering voor de groene omgeving, maar ook aan het opdoen van kennis en
vaardigheden doordat mensen bijvoorbeeld leren tuinieren of wilgenknotten. Daarbij is vaak sprake
van een kruisbestuiving tussen de verschillende doelen en effecten. Zo dragen groepen die zich vooral
richten op beleving en gebruik vaak ook bij aan de groene of ecologische waarde van het gebied. En
terwijl de sociale doelen bij lang niet alle groepen expliciet benoemd worden, dragen veel initiatieven
wel degelijk bij aan sociale waarden als bewustwording en sociale cohesie. De gepercipieerde effecten
per type burgerinitiatief staat vermeld in tabel S2.
Tabel S2
Belangrijkste effecten per type burgerinitiatief.
Naast hun groene en sociale effecten hebben burgerinitiatieven ook een belangrijke innovatieve
waarde. De grote diversiteit in burgerinitiatieven en hun soms afwijkende visie op natuur draagt bij
aan reflectie op en thematische verbreding van het natuurbeheer. Dit geldt zeker voor de politieke
groepen, die in veel studies van burgerinitiatieven ten onrechte buiten beschouwing worden gelaten.
Kritische burgers vervullen een belangrijke corrigerende functie in een democratie en kunnen
voorkomen dat de besluitvorming ‘zelfreferentieel’ wordt en losgezongen raakt van de samenleving.
Ook groepen die zich richten op eigenaarschap, de brede groepen en de natuurontwikkelingsgroepen
zijn een bron van inspiratie en vernieuwing voor de bestaande, geïnstitutionaliseerde visies en
financieringsmechanismen.
Netwerken, financiering en dilemma’s
De diversiteit binnen groene burgerinitiatieven maakt het onmogelijk voor beleidsmakers om zich met
generiek beleid tot dergelijke initiatieven te verhouden. De doelen van de meeste groene
burgerinitiatieven sluiten op zijn minst deels aan bij de doelen van overheden en terreinbeherende
organisaties. Maar veel andere initiatieven hebben juist bredere doelen of richten zich op een ander
soort groen. Dergelijke brede doelen vragen om een flexibele opstelling van ambtenaren en
natuurbeheerders. Succesvolle samenwerking ontstaat alleen als recht wordt gedaan aan de visies en
belangen van burgers en energie wordt gestoken in het ontwikkelen van gemeenschappelijke ambities
op basis van de wederzijdse belangen en interesses.
Maar de brede doelen van zelf-governance leiden ook tot dilemma’s. De activiteiten van groepen die
zich met name op de gebruiksfunctie van groen richten kunnen contraproductief zijn voor de
biodiversiteit in een gebied. In dergelijke situaties maken groene burgerinitiatieven een spanningsveld
zichtbaar binnen het beleid tussen doelen rondom ecologische bescherming en doelen rondom
vermaatschappelijking. Daarbij rijst de vraag waar de belangenafweging dan plaats dient te vinden
over deze tegenstrijdige doelen. Is de overheid dan aan zet, als vertegenwoordiger van het algemeen
10 | Wot-rapport 127