De betekenis van groene burgerinitiatieven

Effecten per type
Een belangrijk deel van de cultuurhistorische effecten van groene zelf-governance zien we, ook in
aantal, bij het type natuurbeheer. Veel voorbeelden van natuurbeheer, met name bij de subtypen
gebiedsgerichte werkgroepen en algemene werkgroepen, realiseren wel enige cultuurhistorische
waarden. Hierbij gaat het vaak vooral om effecten die betrekking hebben op specifieke landschapselementen.
Dergelijke effecten zijn soms ook te zien bij sociaal-maatschappelijke initiatieven en
natuurontwikkeling. Hoewel deze effecten vooral lokaal spelen dragen dergelijke initiatieven duidelijk
bij aan cultuurhistorische waarden in het landschap in zijn geheel.
Politieke en verbrede politieke groepen kunnen grote en belangrijke cultuurhistorische effecten
realiseren. Dergelijke groepen richten zich in hun doelstellingen soms op behoud en bescherming van
gebiedsbrede cultuurhistorische waarden, en kunnen dergelijke effecten realiseren indien zij hun
doelstellingen bereiken. Omdat cultuurhistorische doelen niet altijd worden beoogd en men er niet
altijd in slaagt om deze effecten, indien beoogd, ook te realiseren is het beeld met betrekking tot
cultuurhistorische effecten bij deze beide ideaaltypen wisselend. Deze kunnen zeer groot zijn, maar
ook vrijwel nihil. Verbrede politieke groepen kunnen door fysiek beheer ook bijdragen aan cultuurhistorische
effecten, maar de effecten die op deze wijze worden gerealiseerd zijn kleiner dan bij
bijvoorbeeld natuurbeheer – voor grootschaliger effecten op cultuurhistorie zijn de politieke
activiteiten van deze groepen vaak van meer belang, en voor de effecten die daarbij worden
gerealiseerd geldt min of meer hetzelfde als bij de politieke groepen.
Brede groepen richten zich in hun doelstellingen zowel op het landschap in zijn geheel als op
specifieke landschapselementen. Dit is bij diverse initiatieven terug te zien in effecten op zowel het
landschap in algemene zin als op specifieke elementen. Bij brede initiatieven kunnen in bijna alle
voorbeelden effecten op het gebied van cultuurhistorie worden verwacht, en deze kunnen zeker
substantieel zijn. Dit geldt soms ook voor eigenaarschap. Door aankoop en beheer realiseert dit
subtype regelmatig cultuurhistorische effecten op een landschapsniveau en men houdt zich soms ook
bezig met beheer van landschapselementen. Cultuurhistorische effecten zijn over het algemeen niet
belangrijk bij buurtgroen en groenbeleving. Bij soortbescherming zijn ze incidenteel zichtbaar, maar
ook hier zijn ze over het algemeen zeer beperkt.
6.3.3 Gebruik en recreatie
Gebruikseffecten leveren geen directe bijdrage aan behoud of bescherming van natuur en landschap,
maar gaan veel meer over de gebruiksfunctie van groen voor menselijk nut. Indirect kunnen ze wel
degelijk bijdragen aan behoud en bescherming, door het vergroten van betrokkenheid, actiebereidheid
en willingness to pay voor de bescherming van natuur en landschap. Gebruikseffecten worden in de
doelstelling van veel initiatieven van groene zelf-governance beoogd: bij ongeveer 40%.
In de verdiepende analyse zijn gebruikseffecten benoemd bij een ruime meerderheid van initiatieven,
en ook bij een aantal initiatieven dat dergelijke effecten niet expliciet nastreeft in hun doelstellingen.
Dit geeft aan dat veel initiatieven van groene zelf-governance, zelfs wanneer niet expliciet beoogd,
ook een meerwaarde voor het menselijk gebruik van groen kunnen realiseren. Dit kan onder andere te
maken hebben met toegang, recreatie en verfraaiing van de directe leefomgeving. Hoewel dit bij veel
initiatieven niet de hoofdfocus is, heeft groene zelf-governance daarmee in veel gevallen ook een
meerwaarde voor gebruik van groen en recreatie.
Effecten per type
We zien gebruikseffecten bij het grote merendeel aan initiatieven in onze verdiepende analyse. De
twee meest voorkomende gebruikseffecten zijn effecten op het gebied van recreatie en op het gebied
van (verfraaiing van de) leefomgeving. Verfraaiing van de leefomgeving zien we regelmatig in een
stedelijke omgeving: het type buurtgroen is hier belangrijk om te noemen. Dit geldt ook voor het
subtype soortentuinen dat valt onder soortbescherming. Ook bij natuurbeheer, natuurontwikkeling en
sociaal-maatschappelijke initiatieven wordt er, meestal in een meer landelijke omgeving, over
verfraaiing van het landschap gesproken.
De betekenis van groene burgerinitiatieven | 77