De betekenis van groene burgerinitiatieven

7 Conclusies en relevantie voor beleid
De analyse van 264 groene burgerinitiatieven in dit onderzoek laat zien dat de variatie in burgerinitiatieven
enorm is. Sommige initiatieven houden bewust afstand tot overheden en subsidies, terwijl
anderen sterk geïnstitutionaliseerd zijn en bijna niet meer te onderscheiden zijn van reeds lang
bestaande natuurorganisaties. Die diversiteit maakt het onmogelijk voor beleidsmakers om zich met
generiek beleid tot dergelijke initiatieven te verhouden. In deze conclusies zetten we binnen deze
diversiteit de grote lijnen neer over de doelen, hulpbronnen, actoren, spelregels, activiteiten en
effecten van groene burgerinitiatieven in Nederland.
7.1 Brede doelen, gericht op beschermen, ervaren en
beïnvloeden
De doelen van groene burgerinitiatieven sluiten deels aan bij de doelen van overheden en TBO’s.
Tegelijkertijd heeft een ruime meerderheid naast groene doelen ook sociale doelen, zoals sociale
cohesie of vergroten van natuurbetrokkenheid. Voor een flink aantal initiatieven zijn de sociale doelen
zelfs belangrijker dan de fysieke doelen zoals bijvoorbeeld biodiversiteit.
Fysieke doelen
De meerderheid (70%) van de initiatieven beogen door eigen activiteiten fysiek bij te dragen aan
bescherming en beheer van groene gebieden. Ze nemen het heft in eigen hand en gaan actief aan de
slag, variërend van honderden groene buurttuinen tot iconische initiatieven zoals De Dommelbimd,
waar burgers in Boxtel zelf zes hectare natuur hebben aangekocht die in de openbare verkoop kwam.
Uit ons onderzoek blijkt dat het soort groen waarin initiatieven actief zijn doelen sterk varieert. De
meeste groepen (60%) richten zich op ecologisch waardevolle gebieden, elementen of soorten buiten
de stad. Het merendeel van die activiteiten vindt overigens plaats buiten het Natuurnetwerk Nederland
(NNN). Niettemin is er wel degelijk een substantieel deel van burgerinitiatieven werkzaam binnen het
NNN: 10% richt zich uitsluitend op gebieden binnen het natuurnetwerk. Vaak zijn dat politieke
groepen of groepen die zich bezighouden met bijvoorbeeld soortbescherming.
Sociale doelen
Naast fysieke doelen zijn ook sociale doelen voor initiatieven belangrijk. Vooral bewustwording en
educatie zijn belangrijke thema’s: Initiatiefnemers zien groene zelf-governance als een motor voor het
ontwikkelen van natuurbewustzijn en het verspreiden van kennis over de groene omgeving en de
natuur. Vooral op buurtniveau in een stedelijke context is het bevorderen sociale cohesie soms een
expliciet doet, met name om mensen met elkaar in contact te brengen, soms expliciet in de context
van interculturele uitwisseling.
Op basis van de geconstateerde verschillen, hebben we een ideaaltypische indeling gemaakt van
groene burgerinitiatieven (figuur 4). Deze typologie is vooral bedoel als ‘sensitizing concept’, om het
denken over burgerinitiatieven te faciliteren en de grote diversiteit beter hanteerbaar te maken. Dit
leidt tot de volgende clusters van ideaaltypen:
• Natuurbeheer en ontwikkeling: initiatieven die zich primair richten op fysieke activiteiten om groen
te beheren en beschermen, waarbij ecologische en/of cultuurhistorische doelstellingen centraal
staan.
• Groengebruik: initiatieven die zich primair richten op fysieke activiteiten om groen te beheren,
waarbij gebruiksdoelen centraal staan en/of het groen primair een gebruiksfunctie heeft.
• Groenpolitiek: initiatieven die zich primair richten op politieke activiteiten om beleid en beheer te
beïnvloeden en zo hun doelstellingen te realiseren.
De betekenis van groene burgerinitiatieven | 83