De betekenis van groene burgerinitiatieven

Kennis en vaardigheden
Veel effecten op bewustwording hangen samen met kennisoverdracht of met het opdoen van kennis
en vaardigheden over natuur, landschap, milieu en groene ruimte. Initiatieven van groene zelfgovernance
kunnen daarmee bijdragen aan natuur- en milieu educatie in brede zin. In paragraaf 4.6
onderscheiden wij verschillende mechanismen waarop deze kennis wordt overgedragen. Dit kan via
een min of meer lineaire vorm van kennisoverdracht, bijvoorbeeld door het organiseren van lezingen
en excursies, zoals Vereniging voor Natuur- en Landschapsbescherming Goeree-Overflakkee
regelmatig doet. Het kan ook op een meer emancipatoire wijze waarbij mensen zelf de gelegenheid
krijgen om de natuur te ontdekken. Stichting Heempark de Blekert geeft bijvoorbeeld jaarlijks
natuurspeurtochten aan zo’n 500 basisschoolkinderen, waarmee deze kinderen al spelenderwijs kennis
opdoen over de natuur. Het Jeneverbesgilde zegt dat er door het activiteiten meer bewustzijn en
kennis is ontstaan bij terreinbeherende organisaties over het wel en wee van de Jeneverbes.
6.2.6 Betrokkenheid
We zien in de verdiepende analyse een onderscheid tussen twee soorten effecten op betrokkenheid:
• betrokkenheid bij het initiatief van groene zelf-governance;
• bredere betrokkenheid bij groen.
Betrokkenheid bij het initiatief
Het werven van vrijwilligers is voor veel initiatieven van groene zelf-governance belangrijk om
activiteiten te kunnen uitvoeren en daarmee om doelstellingen te behalen. Hoewel het zelden als
expliciet doel is verwoord om vrijwilligers voor het eigen initiatief te werven, kan het feit dat de
meeste initiatieven erin slagen om (nieuwe) vrijwilligers aan zich te binden wel degelijk worden gezien
als een effect op betrokkenheid. Immers, door zich in te zetten voor een initiatief van groene zelfgovernance
zetten vrijwilligers zich actief in voor natuur en landschap. Stichting Lingewaard Natuurlijk
heeft een vaste groep van ongeveer 150 vrijwilligers die zich op diverse wijzen inzetten om de doelen
van de stichting te realiseren. De stichting is ooit begonnen vanuit een handjevol mensen, en daarmee
kan gezegd worden dat zij een grote betrokkenheid van mensen hebben weten te realiseren die zich
via de stichting inzetten voor natuur en landschap. Ook NGO’s, TBO’s, bedrijven en overheden kunnen
actief betrokken worden bij initiatieven van groene zelf-governance (zie paragraaf 4.3).
Er zijn ook minder intensieve vormen van effecten op betrokkenheid bij initiatieven van groene zelfgovernance.
Mensen zetten zich dan niet in als vrijwilliger bij het uitvoeren van activiteiten, maar
ondersteunen een initiatief op andere wijze, bijvoorbeeld financieel. Ook op deze wijzen kunnen
bedrijven, overheden, NGO’s en TBO’s een bijdrage leveren (zie paragraaf 4.5). Zelfs het zetten van
een handtekening kan nog als een bepaalde mate van actieve betrokkenheid gezien worden. Zo
zamelde Stichting Werkgroep Behoud Zwartendijk maar liefst 9000 handtekeningen in voor behoud
van een agrarisch cultuurlandschap met historische elementen en tegen de bouw van een woonwijk in
dit gebied.
Bredere betrokkenheid bij groen
Een aantal initiatieven slaagt erin om mensen (en NGO’s, overheden, bedrijven) te mobiliseren om
zich actief in te zetten voor natuur en landschap in een bredere zin. Het gaat hierbij dus niet om het
vergaren van vrijwilligers en ondersteuning voor het eigen initiatief, maar om werving van vrijwilligers
(en ondersteuning) voor natuur en landschap in bredere zin. Vereniging voor Natuur- en Landschapsbescherming
Goeree-Overflakkee heeft veel mensen weten te betrekken bij de omgeving, waarvan
sommigen zich ook actief inzetten buiten de vereniging om. En bij initiatieven van groene zelfgovernance
die zich in hun activiteiten ook richten op kinderen is de aanname vaak dat de kinderen
die er vandaag spelen de natuurbeschermers van de toekomst zijn.
6.2.7 Sociale cohesie
Grofweg onderscheiden we in de verdiepende analyse drie soorten effecten op sociale cohesie:
• bevordering van maatschappelijke deelname;
• integratie tussen diverse groepen;
• sociale contacten en verbanden.
De betekenis van groene burgerinitiatieven | 73