De betekenis van groene burgerinitiatieven

5.2.2 Natuurontwikkeling
Stichting Natuurlijk Grasweggebied richt zich op de ontwikkeling van ecologische verbindingszones in
het buitengebied van Hellevoetsluis. De stichting is opgericht in 2007, toen er een gemeentelijke opgave
lag voor het verbinden van twee natuurgebieden. In de gemeentelijke plannen zou dit worden bekostigd
met behulp van bebouwing nabij deze verbindingszone, iets dat omwonenden liever niet zagen. Zij
organiseerden zich in de Stichting Natuur Grasweggebied en ontwikkelden, in samenspraak met o.a. het
Waterschap, Zuid-Hollands Landschap en Landschapsbeheer Zuid-Holland, een alternatief plan voor het
realiseren van ‘maximale ecologische waarden’ zonder bebouwing.
Het gebied zoals dat in de plannen van de Stichting is ontworpen is inmiddels aangelegd. Dit is veelal
gedaan door aannemers, maar de Stichting Natuurlijk Grasweggebied is wel betrokken bij het beheren van
het gebied. Vrijwilligers ruimen onder andere afval op en houden de paden en delen van het gras bij.
Daarnaast zetten sommige vrijwilligers zich in voor het realiseren van een tweede ecologische
verbindingszone elders in Hellevoetsluis.
Een aantal initiatieven is specifiek gericht op het creëren van nieuw groen op een specifieke locatie. Er
wordt hierbij vaak expliciet gesproken over het creëren van nieuw groen met een blijvend karakter.
Hierbij gaat het in dit geval niet om het (kleinschalig) realiseren van bijvoorbeeld landschapselementen
of groene bosjes in een groter gebied, maar om een ingrijpende (functie)verandering in het
landschap op een relatief grote schaal (>1 hectare). Stichting Natuurlijk Grasweggebied realiseerde
bijvoorbeeld een ecologische verbindingszone van 7 hectare op een voormalige akkergrond in
Hellevoetsluis, die tegenwoordig deel uit maakt van het NNN. Bij Het Roockershuyspark in Tuitjenhorn
ontwikkelen omwonenden een braakliggend terrein tot een blijvend park van een ruime hectare.
De doelsituatie verschilt bij natuurontwikkeling sterk van de startsituatie, die als ongewenst of
ontoereikend wordt gezien. Fysieke doelen zijn daarbij primair, en deze kunnen zowel spelen op het
gebied van ecologie, cultuurhistorie als gebruik van groen. Natuurlijk Grasweggebied stelde zich tot
doel om 7 ha akkerland te vernatten voor een maximale ecologische waarde. In Montfoort zet een
coalitie zich in voor het creëren van 4 ha streekeigen landschap met boomgaarden, knotbomen en
natuurelementen, maar ook voor restauratie en herbestemming van een steenovenschuur waarin men
een crematorium wil realiseren. Bij het Roockershuyspark is het een belangrijk doel om een fraaier
landschap voor omwonenden te creëren. In Brummen richt een groep imkers en vrijwilligers zich
specifiek op het creëren van bij-vriendelijke natuur. Daarbij is er ook aandacht voor bewustwording en
betrokkenheid, typen van sociaal-culturele doelstellingen die soms samenhangen met natuurontwikkeling.
Aan een initiatief gericht op natuurontwikkeling gaat meestal een traject van planvorming, overleg en
samenwerking vooraf, waarmee dit type initiatief vaak een deels politiek karakter heeft. Deze focus
verschuift in de loop van de tijd richting fysieke activiteiten indien alles voortgaat zoals gepland. Zo
begon Stichting Natuurlijk Grasweggebied met het maken van een alternatief inrichtings/beheerplan
en met lobbyen bij en overleggen met verschillende partijen; in een later stadium verschoof de focus
naar realisatie en beheer van de verbindingszone. Initiatiefnemers zorgen zelf vaak voor een deel van
de realisatie, hoewel er ook regelmatig aannemers aan te pas komen. Vanwege de relatieve omvang
van veel voorbeelden van natuurontwikkeling zijn er vaak (minimaal) enkele tientallen vrijwilligers
betrokken. Initiatieven van natuurontwikkeling ontvangen redelijk vaak subsidie en worden redelijk
vaak gesponsord.
Het soort groen valt bij dit type initiatief vaak in de categorie bos, heide en overig natuur, maar het
kan qua type groen ook om parken of om agrarische natuur/cultuurlandschap gaan. Er ligt vaak enige
nadruk ligt op ecologische waarden zoals biodiversiteit, hoewel er daarnaast ook een gebruiksfunctie
van het groen kan zijn. Vanwege de ingrijpende maatregelen die worden genomen gaat het bij
natuurontwikkeling al snel om relatief substantiële bedragen. In het voorbeeld uit Montfoort gaat het
zelfs om een bedrag tussen de 2,5 en 3,5 miljoen euro voor restauratie van de steenoven en
ontwikkeling van het gebied, waarbij er wel sprake is van commerciële exploitatie van deze oven.
48 | Wot-rapport 127