De betekenis van groene burgerinitiatieven

Huidig onderzoek naar groene zelf-governance heeft vaak een sterke focus op een aantal individuele
voorbeelden, maar mist een bredere studie van het fenomeen van groene zelf-governance in zijn
geheel (Ten Cate et al., 2013). Hierdoor is er wel kennis van een aantal specifieke voorbeelden, maar
ontbreekt een systematische analyse van het totale palet aan groene zelf-governance. Hoewel
effecten van sommige individuele voorbeelden van groene zelf-governance in kaart zijn gebracht, is er
geen duidelijk overzicht over de effecten van verschillende initiatieven in diverse contexten (Ten Cate
et al., 2013). Ook is er geen overzicht van ontwikkelingen in aantallen en van specifieke trends. Ten
slotte ontbreekt een systematisch beeld van de verschillende vormen waarin groene zelf-governance
voorkomt. De huidige kennis rondom groene zelf-governance in Nederland beperkt zich dan ook
voornamelijk tot enigszins verspreide casuïstiek en de lessen die hieruit getrokken worden, waarbij
een breder beeld ontbreekt. Zoals onder andere Justus Uitermark al heeft gewaarschuwd, is de kans
hierbij groot op een bias richting vooral grote en succesvolle voorbeelden van groene zelf-governance
(Uitermark, 2014, 2015), waarbij kleinere of mislukte voorbeelden buiten beeld blijven.
Groene zelf-governance vanuit een transitieperspectief
Een laatste kennisleemte die wij signaleren is de vraag wat de effecten van groene zelf-governance op
de lange termijn zijn, niet alleen binnen hun eigen projecten maar ook in de bredere institutionele
context van het natuurbeleid. Dit leidt tot de vraag wat de institutionele betekenis is van groene zelfgovernance.
Oftewel, welke invloed hebben groene burgerinitiatieven op de rol van overheden en
terreinbeherende organisaties en op hun relaties met burgers en civil society? Deze vraag is mede
relevant omdat overheden en terreinbeherende organisaties (TBO’s) zich ook hierop aan het herijken
zijn (Ministerie van Economische Zaken, 2014). Om deze betekenis te kunnen interpreteren is het
daarom van belang om een link te kunnen leggen tussen individuele praktijken van groene zelfgovernance,
zoals beschreven in deze inventarisatie, en bredere processen en structuren in de
samenleving (Grin, 2010). Hiervoor zoeken we inspiratie in transitietheorie (Geels and Schot, 2007;
Rotmans et al., 2001). Denkend vanuit een transitie van beleid en beheer van natuur en landschap, is
het ook belangrijk om te kijken hoe de reeks van individuele voorbeelden van zelf-governance zich
verhoudt tot het bredere veld van beleid en beheer. Welke invloed hebben initiatieven op het bredere
veld van natuur- en landschapsbeheer? En zijn er effecten zichtbaar op het overheidsbeleid op dit
vlak? De activiteiten en hun verhalen van groene burgerinitiatieven kunnen inspirerend werken op
andere praktijken en daarmee bijdragen aan een transitie van het natuurbeleid in Nederland. Wat
wordt er geleerd van de ervaringen, positief of negatief, binnen dergelijke initiatieven, welke
resultaten en effecten worden geboekt en (hoe) verspreiden verschillende ervaringen zich naar andere
vormen van natuur- en landschapsbeheerbeheer? Dit hebben we samengevat in zeven krachten van
groene burgerinitiatieven: de groene kracht, sociale kracht, mobilisatiekracht, innovatiekracht,
verbredingskracht, institutionaliseringskracht en de continuïteit (zie figuur 1).
Figuur 1 De krachten van groene zelf-governance vanuit een transitieperspectief
20 | Wot-rapport 127