De betekenis van groene burgerinitiatieven

Hoewel het bedrijfsleven minder vaak intensief is betrokken bij groene zelf-governance dan sommige
andere soorten actoren (zie par. 4.2.3), leveren bedrijven bij veel initiatieven wel een financiële
bijdrage. Hierbij gaat het om sponsoring vanuit het lokale bedrijfsleven. Er is soms ook sponsoring
vanuit maatschappelijke instellingen (KNHM, Oranjefonds, woningstichtingen), vanuit betrokken
TBO’s, of waarbij initiatiefnemers via prijsvragen geld binnenhalen. Wellicht opvallend is dat de
Rabobank redelijk vaak naar voren komt als sponsor.
Donaties van privépersonen zijn ook een bron van inkomsten bij veel initiatieven. Dit gaat zowel via
vaste donateurs als via incidentele donaties, vaak is er sprake van een combinatie van deze twee.
Initiatieven van groene zelf-governance die een vereniging zijn geworden halen ook opbrengsten uit
contributies. Minimale jaarlijkse bijdragen variëren van ongeveer € 5 tot 20, hoewel sommige leden
ervoor kiezen om een hogere jaarlijkse contributie te betalen.
Sommige initiatieven halen (een deel van de) financiering uit opbrengsten voor het leveren van
producten of diensten. Dergelijke opbrengsten kunnen op verschillende manieren gerealiseerd worden.
Dit gebeurt bijvoorbeeld via het heffen van entreegelden, door de verkoop van producten als groente
en fruit, door het zelf organiseren van evenementen, via het leveren van diensten zoals excursies,
door verhuur van gebouwen, of zelfs via het uitvoeren van werkzaamheden voor derden (zowel
particulieren als overheden). Daarbij is duidelijk zichtbaar dat opbrengsten zelden de enige vorm van
inkomsten zijn: het is dus niet zo dat veel initiatieven zichzelf geheel bedruipen en met opbrengsten
hun begroting sluitend krijgen. Sterker nog, onze gehele analyse bevat minder dan een handvol
initiatieven die hun hulpbronnen uitsluitend uit opbrengsten halen, en zelfs hier is het soms nog
onzeker of er echt geen andere bronnen van financiering zijn.
Ten slotte is het, ondanks vele bronnen en vormen van financiering, vaak zichtbaar dat initiatiefnemers
(deels) eigen financiële middelen inzetten. Dit is voornamelijk het geval bij kleinschalige
initiatieven qua oppervlakte en financiering, maar ook bij een aantal grotere initiatieven investeren
vrijwilligers eigen geld.
Overige materiële hulpbronnen
Naast geld is gereedschap ook een belangrijke hulpbron bij groene zelf-governance, in ieder geval bij
initiatieven die fysieke activiteiten uitvoeren. Dit gereedschap kan van alles zijn: ‘gewoon’ tuingereedschap
zoals een snoeischaar, hark en spade, een bosmaaier, grasmaaimachines, een waadpak om in
sloten te kunnen werken, of uitbaggermachines. Soms bezitten initiatiefnemers dit gereedschap zelf,
maar het wordt soms ook geleend van gemeenten, Landschapsbeheer of andere partijen uit het
netwerk.
Een ander belangrijk aspect dat gerelateerd is aan hulpbronnen – en eveneens aan de spelregels – is
het eigenaarschap. Er zijn een aantal initiatieven waarbij initiatiefnemers formeel eigendom
verwerven, maar ook een aantal initiatieven waarin dat tijdelijk het geval is – bijvoorbeeld met behulp
van een adoptieovereenkomst of pachtovereenkomst. Het eigenaarschap kan mogelijk op een as
uiteen worden gezet. In verreweg de meeste initiatieven is er geen eigenaarschap, er is een aantal
initiatieven waarbij er volledig formeel eigenaarschap is, en daartussenin zitten een aantal initiatieven
waarbij er een bepaalde mate van formeel zeggenschap wordt verkregen, bijvoorbeeld via een
adoptieovereenkomst.
Immateriële hulpbronnen
Immateriële hulpbronnen hebben, naast mankracht, betrekking op allerlei soorten kennis en
deskundigheid. Dit omvat specifieke ecologische kennis, maar ook kennis over tuinieren, groenbeheer,
juridische zaken, lokale omstandigheden, educatie, ruimtelijk ontwerpen en planologie, politiek,
bestuur, subsidies en procedures, of de werking van machines. Communicatieve en mobiliserende
vaardigheden zijn soms ook belangrijk. Het algemene beeld over kennis en vaardigheid is dat
initiatiefnemers zelf veel weten/veel kennis bezitten. Niettemin spelen er soms complexe zaken, zoals
juridische procedures of ecologische processen, die initiatiefnemers niet geheel ‘in de vingers’ hebben.
Er wordt in deze, en ook andere gevallen, veel kennis via het netwerk gemobiliseerd. Gemeenten
hebben soms een coachende rol, organisaties als TBO’s, KNHM en Landschapsbeheer kunnen
initiatiefnemers ondersteunen, en ook met vele andere partijen in het netwerk wordt kennis
uitgewisseld. Over het algemeen lijken initiatiefnemers daarbij vrij goed in staat om boven water te
krijgen wat ze moeten weten. Er zijn echter wel degelijk situaties waarin kennis of expertise niet altijd
voldoende beschikbaar is.
40 | Wot-rapport 127