De betekenis van groene burgerinitiatieven

initiatieven van groene zelf-governance en komen terug bij zo’n 65% van alle initiatieven in de
inventarisatie, verdeeld over alle ideaaltypen. Dit zien we terug als we kijken naar effecten: veel
burgerinitiatieven uit onze verdiepende analyse realiseren positieve ecologische effecten doordat ze op
eniger wijze de kwaliteit of kwantiteit van groen vergroten of behouden. Groene zelf-governance heeft
daarmee een positieve invloed op de ecologische kwaliteit van natuur en landschap in Nederland.
Toch gaat het hier, in oppervlakte, veelal om effecten die in een andere orde van grootte vallen dan
het beheer van meer traditionele actoren: ook de grotere initiatieven komen slechts in enkele gevallen
boven de 10 hectare. Een uitzondering hierop zijn soms de oppervlaktes bij politieke en verbrede
politieke groepen, maar hierbij moet in het achterhoofd gehouden worden dat deze gebieden niet door
initiatiefnemers beheerd worden.
Op lokale schaal zijn de ecologische effecten van groene zelf-governance soms wel degelijk
substantieel, en het gaat regelmatig om gebieden van meerdere hectares met hoge ecologische
waarden. Bijna 40% van alle initiatieven uit de inventarisatie is gedeeltelijk of geheel actief binnen
NNN-gebied. Daarbij kan groene zelf-governance ook een meerwaarde hebben ten opzichte van
bestaand beheer. Zo zijn groene burgerinitiatieven soms in staat om beheer uit te voeren dat zeer
arbeidsintensief is, en voor bestaande beheerders zonder vrijwilligers wellicht te duur is.
Effecten per type
Ecologische effecten worden bij vrijwel alle initiatieven in de verdiepende analyse benoemd, hoewel de
aard en schaal van deze initiatieven sterk verschillen. De diversiteit aan ecologische effecten is
duidelijk gerelateerd aan het type burgerinitiatief. De grootste ecologische effecten zien we over het
algemeen bij brede groepen, eigenaarschap en natuurontwikkeling. De effecten van brede groepen
kunnen te maken hebben met alle vijf vormen van ecologische effecten die we in paragraaf 6.1.1
identificeren. Bij natuurontwikkeling hebben de belangrijkste effecten te maken met het realiseren van
nieuwe groene ruimte.
Ook politieke groepen en verbrede politieke groepen kunnen zeer grote ecologische effecten
realiseren, maar dit is afhankelijk van het behalen van doelstellingen. Bij het subtype actiegroepen
hebben deze effecten vaak te maken met behoud en bescherming van natuur, bij het subtype
samenwerking gaat het vaker om verbetering van de kwaliteit van bestaand groen of realiseren van
nieuw groen. Natuurbeheer, soortbescherming en sociaal-maatschappelijke initiatieven realiseren over
het algemeen ook redelijk grote ecologische effecten. Bij soortbescherming hebben deze effecten
vooral te maken met specifieke soorten. Bij natuurbeheer gaat het vaak vooral om verbetering van de
kwaliteit van bestaand groen.
De ecologische effecten van buurtgroen zijn vaak beperkter. Bij het subtype buurttuinen verwachten
we over het algemeen wel een positief effect wanneer er sprake is van ‘grijs voor groen’, maar ook
wanneer bestaand groen wordt ‘verbeterd’. Indien er hierbij verwilderd groen wordt vervangen door
een keurig bloemenperkje kunnen er ook negatieve effecten zijn in termen van ecologie. De
ecologische effecten van groenbeleving zijn vrijwel altijd beperkt en mogelijk zelfs negatief wanneer
bestaand groen wordt ingericht voor recreatie.
6.3.2 Cultuurhistorie en landschap
Op basis van de doelstellingen die in de verdiepende analyse zijn onderzocht concludeerden we al dat
cultuurhistorie een belangrijk thema is bij ongeveer 40% van de initiatieven van groene zelfgovernance.
Dit is terug te zien in de effecten die worden benoemd: een behoorlijk aantal initiatieven
heeft effecten op de bescherming van cultuurhistorie en streekeigenheid. Groene zelf-governance kan
daarmee ook een bijdrage leveren aan cultuurhistorische waarden. Hoewel niet expliciet onderzocht,
hebben we ook meerdere voorbeelden gevonden van initiatieven in nationale landschappen.
Ook op het gebied van cultuurhistorie en landschap lijkt het onwaarschijnlijk dat de effecten in
eenzelfde orde van grootte vallen als het beheer door meer traditionele actoren. Desalniettemin laat
ons onderzoek zien dat groene-zelf governance op lokale schaal wel degelijk substantiële effecten kan
realiseren op het gebied van cultuurhistorie en landschap.
76 | Wot-rapport 127