De betekenis van groene burgerinitiatieven

Verbreding kan op verschillende manieren: politieke initiatieven kunnen bijvoorbeeld betrokken raken
bij het beheer, nieuw groen aanplanten (soms als vorm van protest), of aan onderzoek en
inventarisatie gaan doen. Dit laatste wordt vaak gedaan om bepaalde waarden in kaart te brengen om
het eigen standpunt te onderbouwen. Verbreding heeft aanvankelijk vaak een strategisch doel, om
bijvoorbeeld acties te ondersteunen, maar kan in de loop van de tijd een hoofddoel worden. Hiermee
kan een verbrede politieke groep zich door ontwikkelen richting (bijvoorbeeld) een brede groep of een
groep gericht op natuurversterking.
Voor de effecten van deze groepen geldt grotendeels hetzelfde als voor de diverse politieke groepen
gericht op actie of samenwerking. Dat houdt in dat effecten van verbrede politiek voor een groot deel
samenhangen met doelbereiking en met het resultaat van politieke activiteiten. Zo slaagde Burgerinitiatiefgroep
Begraafplaats Huissen-Stad erin om de geplande weg van de kaart te halen, en hadden
acties van De Zak van Zuid-Beveland wellicht invloed op een politieke beslissing om geen vierbaansweg
door het gebied aan te leggen. Een verschil met politieke groepen is dat verbrede politieke
groepen ook fysieke effecten kunnen realiseren doordat zij zelf al fysieke activiteiten ontplooien. Deze
effecten zijn vaak niet grootschalig.
Een klein aantal van de verbrede politieke groepen valt nog onder een subtype te scharen:
• Maatschappijkritische groepen
Maatschappijkritische groepen
Maatschappijkritische groepen zijn verbrede politieke groepen die worden gedreven door het
verbinden van groene doelen aan bredere politieke doelen, zoals het streven naar een andere
politieke, maatschappelijke en of economische ordening. De groene activiteiten zijn dan vaak een
concrete invulling van deze visie, soms gericht op het ontwikkelen van een alternatieve individuele
leefstijl, soms op het ontwikkelingen van een alternatieve economische ordening, ook in relatie tot
voedsel. Alhoewel deze groepen in de media regelmatig de aandacht trekken, vinden we in de
inventarisatie slechts een beperkt aantal sterk ideologisch gedreven groepen.
Deze groepen zijn actief in het groen met soms als einddoel om een alternatieve samenlevingsvorm of
economische ordeningsstructuur neer te zetten. Groene zelf-governance is daarbij een onderdeel van
een bredere behoefte en beweging van zelfbeheer en ordening. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht
worden aan guerilla-gardening, een vooral in stedelijk gebied voorkomende vorm van verbrede
politiek waarbij lokale initiatieven, vaak bestaand uit slechts een paar personen, zonder voorafgaand
overleg braakliggende stukjes grond en stukken groen verfraaien en hierbij vaak nieuw groen
aanplanten. Hoewel activiteiten die ondernomen worden vaak fysiek van aard zijn hebben dergelijke
initiatieven een duidelijk politiek en activistisch karakter. Ook de krakers die bij Fort Pannerden in
Doornenburg een oud fort kraakten en dit fort en het omliggende landschap wilden restaureren en
ontwikkelen zijn hier een voorbeeld van. Bijna per definitie zijn overheden en TBO’s geen onderdeel
van het netwerk van maatschappijkritische groepen. Wel zijn ze verbonden met andere maatschappijkritische
netwerken via bijvoorbeeld Transition Towns Nederland.
5.5 Breed
Brede groepen zijn groene initiatieven die veel van de doelen en activiteiten van de eerdergenoemde
groepen combineren. Ze houden vaak zich bezig met meerdere soorten groen en streven vaak een
combinatie van fysieke doelen en sociaal-culturele doelen na. ‘Behoud en ontwikkeling van natuur’ en
‘betere kansen voor bedreigde soorten’ zijn voorbeelden van ecologische doelen bij respectievelijk
Natuurbeschermingsvereniging de Steltkluut uit Oost Zeeuws-Vlaanderen en bij Stichting Lingewaard
Natuurlijk. Ook aan monitoring/inventarisatie wordt regelmatig gedaan. Brede initiatieven ontplooien
ook regelmatig politieke activiteiten. Vaak is dit via overlegrelaties of samenwerking met bijvoorbeeld
overheden of door betrokkenheid in planvorming. Incidenteel zijn ze ook betrokken bij acties en
protest.
De betekenis van groene burgerinitiatieven | 63