Nordisk Tidskrift 3/12 (PDF 539 KB) - Letterstedtska föreningen

More documents

Recommendations

Info

320 Hans H. Skei nokon etter Knut Olav Åmås’ store biografi som òg gjorde seg avhengig av dagbøkene som om dei var siste sanninga om diktaren og hans forståing av verda. Å ta høgd for at dagboksjangeren i seg sjølv er ei utfordring og at vi må tolke utsegnene der og ikkje ta dei for ”sanning” eller skildring av ”slik det verkeleg var”, er heilt naudsynt. Hauge skreiv etter det han sa for seg sjølv og utan tanke på at dagbøkene ein dag skulle publiserast. Men ein treng ikkje tenke i slike banar eingong for å skjøne at dagbøker for det første er skrift, er dikt og draum og ikkje dåd og røyndom, er redigert og tillempa og laga, også om dei er skrivne einast for han som skriv dei. Ekerwald har meir eller mindre kome til Hauge via dagbøkene – som han gjer krav på å ha lese minst to gonger. Eg trur han gjerne, men korleis han ut frå dette kan hevde at ”dikterna är dagböckerna som destillat”, er meg ei gåte. Eg kan, litt motvillig, gå med på at ”dagböckerna är en handledning i levnadskonst – och diktkonst,” sjølv om det etter mi meining er å gje dei vel høg status. Men at det meste av den lyriske diktinga til Hauge ikkje skulle fri seg frå dagboksnivået og løfte seg høgt over dei og kvardagsliv og vanskar, er utenkjeleg. Det innser Ekerwald nok sjølv, men berre eit stykke på veg, fordi han på forunderleg vis ikkje har merkt seg eller ikkje bryr seg om det meste av diktskatten. Det er ”sjølvportrettet” slik det finst i dagbøkene som interesserer, og det er legitimt nok, men eit av hovudpoenga med ein litterær biografi – sjølvportrett eller ikkje – må vel vere å kome endå nærare ei forståing av diktinga og av djupnene i dikta som ein knapt loddar via det (sjølv) biografiske livet. Ut frå dette er det naturleg at det er dei enkle og konkrete dikta frå Dropar i austavind som Ekerwald set høgast, og sjølv om dette var boka som gjorde Hauge kjend og ”populær” mellom anna hos ein ny generasjon lyrikarar, er det i samband med denne boka dei fleste mistydingane kring forfattarskapen har byrja. Når Ekerwald skriv at dikta til Hauge blir eit folkemuseum med bruksgjenstandar og situasjonar som kan verke eksotiske, har han i beste fall lese på overflata og ikkje ein gong nådd ned til den Hauge vi møter i dagbøkene. For ein som har lese og undervist og førelese om Hauge i meir enn tre tiår, er det litt uverkeleg å møte ein så fullstendig mangel på bakgrunnskjennskap til Hauges liv og dikting som det som er utgangspunktet for Ekerwald. Men han skriv seg ut av det, er ærleg og direkte og rett på sak. Blir han forundra og nesten slått ut av å få vite at Hauge var ”gal” – det vil seie at han var innlagt på sinnsjukehus i fleire år, så gjer han det beste ut av det med snakk om ”divine madness” og ei forståing av korleis Hauge måtte kjempe seg ut av galskapen og prøve å bli frisk, medan andre kunstnarar av og til kan ha søkt seg vekk frå normaliteten. Forståinga både av galskapen og av einsemda og av korleis poesien – det å dikte og skape noko der det ikkje var noko frå før – hjelpte til Nordisk Tidskrift 3/2012
Olav H. Hauge – eit sjølvportrett frå dagbøkene? med å halde diktaren oppe og få han til å halde ut, er klår. Vi veit at det var fleire periodar også seint i Hauges liv då ”galskapen” truga med å slå han ut. Med unnatak for eit par kapittel på slutten av ei heller tynn bok (vel 160 sider), går Ekerwald ikkje tett inn på Hauges dikting. Gjennom meir enn eit dusin kapittel før det, følgjer han Hauge ved hjelp av dagbøkene, og får fram mange merkelege og litt snodige sider ved epledyrkaren og gartnaren og ungkaren som les bøker og skriv dikt på gammaldags landsmål (1917-normalen). Men to kapittel om religion og heller mykje om Hauge og kvinnene, kan synast i meste laget. Forståinga av kven Hauge såg som ”fienden” – ein intellektuell og akademisk elite – kunne nok vore nyansert. Hauge hadde fleire universitetsfolk mellom sine beste vener; mellom anna fordi dei hadde skrive fine ting om diktinga hans (Stegane, Kittang, Hageberg). På eit seminar i 1992 kom Hauge bort til nokre professorar og sa at ”Hillis Miller har skrive ei ny bok – de har vel lese den?” Og sjølvsagt var det ikkje mange andre enn litteraturprofessorar Hauge kunne drøfte The Linguistic Moment med, så her finst endå nokre mistydingar som bør rettast opp! Det finst mange mistydingar, og det er ikkje til å undrast på – det skal noko til for å gripe det særnorske og rotnorske som Hauge sat fast i trass den internasjonale orienteringa. Det finst også litt for mange upresise detaljar, og litt for avgrensa kjeldematerialet om ein skal samle fragment til eit stort ”sjølvportrett”. Litteraturlista er smal, og utelet mykje og viktig materiale til ei betre forståing av Hauge. Diktsamlinga Spør vinden har fått feil tittel fleire stader, og det er tydelegvis ikkje einskildsamlingane Ekerwald viser til, men samlingane slik dei førekjem i Dikt i samling frå 1981. Kvifor han ikkje har vald siste utgåva Hauge sjølv retta og forandra på, kan ein undre seg over. Ein kunne og spørje seg – særleg sidan Hauge alt i ungdomsåra (i Dagbøkene) prøvde seg som omsetjar – kvifor denne sida ved verksemda ikkje har fått meir plass. Etter alle dei kritiske merknadene, er det likevel ikkje tvil om at Ekerwald har prøvd å formidle ein personleg fascinasjon med Hauge som menneske og som diktar. Det personlege sjølvportrettet er Ekerwalds eige – henta ut frå hans eiga vinkling av materialet i dagbøkene, og tolka i høve til tekstar og menneske han før har skrive om. Til slutt er det nok likevel slik at boka, dessverre, syner kor stor avstanden er frå Noreg til Sverige, og at avstanden ville blitt kortare om ein satsa heilt ut på Hauges dikting, for då blir vi løfta ut av staden og ut av tida. Hans H. Skei Carl-Göran Ekerwald. Det stora självporträttet. Om Olav H. Hauge. Carlssons Bokförlag, Stockholm 2011. 321 Nordisk Tidskrift 3/2012
Page 1 and 2:
NORDISK TIDSKRIFT 2009 2012 - HÄFT
Page 3 and 4:
HENRIK WIVEL Forfatterens to ansigt
Page 5 and 6:
Forfatterens to ansigter 221 være.
Page 7 and 8:
Jeg risler dig, jeg rinder dig. Dan
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
MERVI KANTOKORPI Romaner berättar
Page 17 and 18:
Romaner berättar svår historia 23
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Rik utgivning i förlagsfusionens s
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Island och utland: böcker på turn
Page 35 and 36:
en något mindre framträdande roll
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Tid for norske talenter. Norsk skj
Page 43 and 44:
Den siste, som har undertittelen Ei
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Tranströmers poesi en murbräcka 2
Page 53 and 54: Tranströmers poesi en murbräcka 2
Page 61 and 62: Foto: Johannes Jansson/norden.org N
Page 63 and 64: Overrasket NR-prisvinner 279 Er det
Page 65 and 66: Overrasket NR-prisvinner 281 Det er
Page 67 and 68: Overrasket NR-prisvinner 283 hennes
Page 69 and 70: NIKLAS SCHIÖLER Att gestalta det o
Page 71 and 72: Att gestalta det outsägliga 287 de
Page 73 and 74: Att gestalta det outsägliga 289 Me
Page 75 and 76: Att gestalta det outsägliga 291 Oc
Page 77 and 78: Þorsteinn Pálsson Att skilja mell
Page 79 and 80: Att skilja mellan politiskt och jur
Page 81 and 82: Att skilja mellan politiskt och jur
Page 83 and 84: Krönika om nordiskt samarbete 299
Page 85 and 86: Krönika om nordiskt samarbete 301
Page 87 and 88: Vad hände egentligen med Raoul Wal
Page 95 and 96: KRING BÖCKER OCH MÄNNISKOR FRÅN
Page 97 and 98: Från en målarsyster till en annan
Page 99 and 100: Per Ahlmark - ständigt en stridens
Page 101 and 102: Risto Ryti - presidenten som tog si
Page 103: Risto Ryti - presidenten som tog si
Page 107 and 108: Sagan om SAS - och verkligheten Vin
Page 109 and 110: SAMMANFATTNING Den tredje utgåvan
Page 111 and 112: Författarregister 2012 327 Registe
Page 113 and 114: Sigurðardóttir, Steinunn, 253 Sig
Page 115: Nordisk Tidskrift för vetenskap, k
show all

Nordisk Tidskrift 3/12 (PDF 539 KB) - Letterstedtska föreningen

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?