(UV) ve Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi
(UV) ve Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi
(UV) ve Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Özet<br />
A MAÇ<br />
1<br />
A MAÇ<br />
2<br />
Lüminesans spektroskopisinin dayand›¤› temel<br />
kavramlar› aç›klamak.<br />
Lüminesans çeflitli formdaki enerjiyi absorplayarak<br />
elektronik olarak uyar›lm›fl duruma geçen<br />
moleküllerin fazla enerjilerinden kurtulmalar› esnas›nda<br />
bir ›fl›ma yapmalar› sonucunda oluflur.<br />
Lüminesans, uyar›lma esnas›nda kullan›lan enerjinin<br />
kayna¤›na göre s›n›fland›r›l›r. Enerji kayna-<br />
¤› olarak <strong>UV</strong> <strong>ve</strong>ya görünür bölgeden bir ›fl›ma<br />
kullan›l›rsa gözlenen lüminesans, fotolüminesans<br />
olarak adland›r›l›r. Fotolüminesans ise kendi aras›nda<br />
lüminesans olay›n›n gerçekleflme süresinin<br />
uzunlu¤una göre floresans <strong>ve</strong> fosforesans olmak<br />
üzere ikiye ayr›l›r. Uyar›lma enerjisi bir kimyasal<br />
tepkime taraf›ndan sa¤lan›yorsa gözlenen lüminesans,<br />
kemilüminesans olarak adland›r›l›r. Kemilüminesans<br />
oluflumunda etkin olan kimyasal<br />
tepkime bir canl› bünyesinde gerçeklefliyorsa biyolüminesans,<br />
elektrokimyasal olarak bir elektrot<br />
yüzeyinde gerçeklefliyorsa bu durumda elektrokemilüminesans<br />
olarak adland›r›l›r.<br />
Lüminesans› etkileyen etmenleri tart›flmak.<br />
Moleküllerin fotolüminesans özelli¤inin nicel bir<br />
ölçüsü fotolüminesans <strong>ve</strong>rimi <strong>ve</strong>ya kuantum <strong>ve</strong>rimi,<br />
Φ f , olarak adland›r›lan bir iliflki ile ifade edilir.<br />
Fotolüminesans <strong>ve</strong>rimi molekül taraf›ndan<br />
floresans <strong>ve</strong>ya fosforesans ›fl›mas› ile yay›lan fotonlar›n<br />
ayn› molekül taraf›ndan absorplanan fotonlara<br />
oran› olarak tan›mlan›r. Bir molekülün<br />
fotolüminesans <strong>ve</strong>rimi yap›sal <strong>ve</strong> çevresel faktörler<br />
olmak üzere iki ana bileflen taraf›ndan belirlenir.<br />
Aromatik fonksiyonel gruplar içeren organik<br />
moleküller genellikle floresans özellik gösterirler.<br />
Bu özellik halkal› bilefliklerde daha da bask›nd›r.<br />
Halka say›s›n›n <strong>ve</strong> moleküldeki konjugasyonun<br />
artmas› floresans <strong>ve</strong>rimini art›r›r. π → π*<br />
geçifllerinin daha muhtemel oldu¤u bileflikler floresans<br />
özellik gösterirken n → π* geçifllerinin<br />
bask›n oldu¤u moleküllerde fosforesans özellik<br />
gözlenir. Tiyofen, pirol, piridin <strong>ve</strong> furan gibi basit<br />
heterosiklik bileflikler floresans özellik göstermezken<br />
fosforesans özellik gösterirler. Bu moleküller<br />
aromatik bir halka sistemiyle birleflti¤i zaman<br />
kuv<strong>ve</strong>tli floresans özellik gösterirler. Aromatik<br />
moleküllerin floresans özelliklerini etkile-<br />
4. Ünite - Lüminesans <strong>Spektroskopisi</strong><br />
A MAÇ<br />
3<br />
A MAÇ<br />
4<br />
103<br />
yen yap›sal etmenlerden bir tanesi de rijiditeleridir.<br />
Yap›sal rijiditesi yüksek olan moleküller yap›sal<br />
rijiditesi düflük olan benzer moleküllere göre<br />
daha fliddetli floresans özellik gösterirler. Fotolüminesans›<br />
etkileyen çevresel faktörler çözücü,<br />
çözeltide çözünen di¤er türler, pH <strong>ve</strong> s›cakl›k<br />
olarak s›ralanabilir.<br />
Kemilüminesans bir kimyasal tepkime sonucunda<br />
olufltu¤u için kimyasal tepkimenin h›z›n› de-<br />
¤ifltiren etmenler ayn› zamanda kemilüminesans›<br />
da etkiler.<br />
Lüminesans pik fliddeti ile deriflim aras›ndaki<br />
iliflkiyi yorumlamak.<br />
Seyreltik çözeltilerde εbC de¤eri floresans için<br />
0,05’den <strong>ve</strong>ya fosforesans için 0,01’den daha küçük<br />
oldu¤u zaman floresans <strong>ve</strong>ya fosforesans<br />
fliddeti ile deriflim aras›nda do¤rusal bir iliflki söz<br />
konusudur. Deriflik çözeltilerde εbC de¤eri<br />
1,5’den daha büyük oldu¤unda floresans <strong>ve</strong>ya<br />
fosforesans fliddeti deriflimden ba¤›ms›z hale gelir.<br />
Deriflik çözeltilerde fotolüminesans fliddetinin<br />
deriflimden ba¤›ms›z hale gelmesinin nedenleri<br />
aras›nda özgül-sönümleme <strong>ve</strong> özgül-absorpsiyon<br />
yer almaktad›r.<br />
Kemilüminesans pik fliddeti ile deriflim aras›nda<br />
genifl bir aral›kta do¤rusal bir iliflki söz<br />
konusudur.<br />
Lüminesans cihaz bileflenlerinin ifllevlerini<br />
aç›klamak.<br />
Fotolüminesans›n ölçümü için kullan›lan cihaz<br />
bileflenleri temelde absorpsiyon spektroskopisinde<br />
kullan›lanlarla benzer yap›dad›r. Ancak cihaz<br />
bileflenlerinin yerleflimi bak›m›ndan absorpsiyon<br />
sistemlerinden ayr›l›rlar. Ifl›k kayna¤›ndan<br />
gelen ›fl›man›n dedektör üzerine düflmesini önlemek<br />
için dedektör ›fl›k yoluna 90°’lik bir aç›da<br />
yerlefltirilir. Böylece dedektöre ulaflan ›fl›ma sadece<br />
numune çözeltisindeki moleküller taraf›ndan<br />
yay›lan floresans <strong>ve</strong>ya fosforesans ›fl›mas›d›r.<br />
Kemilüminesans analiz sistemleri fotolüminesans<br />
sistemlerine nazaran daha basit <strong>ve</strong> maliyeti düflük<br />
sistemlerdir. Bir ortamda oluflan kemilüminesans›n<br />
ölçülmesi için uygun bir tepkime kab›<br />
<strong>ve</strong> oluflan ›fl›may› alg›layabilecek bir dedektöre
Change language