(UV) ve Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi
(UV) ve Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi
(UV) ve Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
10. Ünite - Kromatografik Yöntemler <strong>ve</strong> Uygulamalar›<br />
Kolon Ay›r›c›l›¤›<br />
Bir kolonun ay›r›c›l›¤› ya da ay›rma gücü, o kolonun bir numunede bulunan türleri<br />
birbirinden ne derece ay›rabildi¤inin nicel bir ölçüsüdür. Ay›rma gücü (rezolüsyon),<br />
Rs ile gösterilir <strong>ve</strong> afla¤›da <strong>ve</strong>rilen iki eflitlikten bulunur:<br />
(10.7)<br />
(10.8)<br />
Bir kolonun ay›r›c›l›¤›n›n pratik olarak hesaplanmas›nda Eflitlik 10.7 kullan›l›r.<br />
Eflitlik 10.8’de ise ay›r›c›l›¤a tabaka say›s›, seçicilik <strong>ve</strong> al›konma faktörünün etkileri<br />
görülmektedir. Burada <strong>ve</strong>rilen k' , k1' <strong>ve</strong> k2' de¤erlerinin ortalamas›d›r. Rs de¤erinin<br />
1’den büyük olmas› iyi bir ay›r›c›l›k göstergesidir. Yüksek Rs de¤erlerinin elde<br />
edilebilmesi için N, α <strong>ve</strong> k' de¤erlerinin de mümkün oldu¤unca büyük olmas› gerekir.<br />
N de¤erini artt›rmak için kolon uzunlu¤unun artt›r›lmas› <strong>ve</strong>ya ak›fl h›z›n›n düflürülmesi<br />
gerekir, ancak bu sefer elüsyon süresi uzar. Bu nedenle N’yi artt›rmak yerine<br />
H’nin azalt›lmas› daha iyi sonuç <strong>ve</strong>rir, bu ifllem de kolonda dolgu malzemesi olarak<br />
kullan›lan tanecik boyutlar›n›n küçültülmesiyle sa¤lanabilir. Pratikte kolonda bir<br />
de¤ifliklik yap›lam›yorsa, bir ay›r›m› iyilefltirmenin en kolay yolu al›konma faktörü <strong>ve</strong><br />
seçicilik katsay›lar›n›n iyilefltirilmesiyle olur. Sözü geçen bu de¤iflkenler s›v› kromatografide<br />
çözücü, gaz kromatografide ise s›cakl›k programlamalar› ile iyilefltirilebilir.<br />
S›v› kromatografide yap›lan çözücü programlamas›na gradient elüasyon ad› <strong>ve</strong>rilir.<br />
Bu konu s›v› kromatografisi bölümünde daha ayr›nt›l› olarak incelenecektir. Yine<br />
pH’›n de¤ifltirilmesi, durgun <strong>ve</strong>ya hareketli faz›n bilefliminin de¤ifltirilmesi <strong>ve</strong> özel<br />
kimyasal etkileri kullanmak da seçicilik faktörünü de¤ifltirmeye yarayan etkenlerdir.<br />
fiekil 10.4’de hareketli faz bileflimi <strong>ve</strong> ak›fl h›z›n›n de¤ifltirilmesinin kromatografik bir<br />
ay›rma üzerine etkisi görülmektedir. fiekil 10.4 incelenecek olursa; 1 mL dak-1 t<br />
R R2 − t<br />
s = 2x R1<br />
w1+ w2<br />
1<br />
⎡ k′<br />
⎤<br />
Rs = x ⎡<br />
⎣⎢α<br />
−1⎤x<br />
N x⎢<br />
⎥<br />
4 ⎦⎥ ⎢1+<br />
k′<br />
⎥<br />
⎣ ⎦<br />
ak›fl<br />
h›z›nda, bafllang›çta ortama % 60 oran›nda eklenen organik çözücü, bu numunede<br />
bulunan bileflenlerin hareketli fazla daha çok etkileflmesine <strong>ve</strong> kolonu h›zl› terk etmesine<br />
yol açm›flt›r, bu nedenle bileflenler birbirinden ayr›lamam›flt›r. Ayn› ak›fl h›z›nda<br />
organik çözücü miktar›n›n azalt›lmas› bileflenlerin ayr›lmas›n› sa¤lam›fl ancak<br />
bu sefer sabit faz ile daha fazla etkileflen bileflenler kolonu geç terk etmifller, bu da<br />
piklerin hem çok geç gelmesine hem de yayvanlaflmas›na yol açm›flt›r. Bu sorun,<br />
piklerin tamamen ayr›ld›¤› çözücü oran›nda, ak›fl h›z›n› bir miktar artt›rmakla gide-<br />
fiekil 10.3<br />
‹ki bileflenli bir<br />
numuneye ait<br />
kromatogramda<br />
taban geniflli¤inin<br />
gösterimi<br />
267
Change language