(UV) ve Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi

224
Aletli Analiz
spektrometreye moleküller gönderilirken, MS/MS sistemindeki ilk spektrometreyle
moleküler iyonlar ayr›larak ikinci MS sitemine gönderilir. Bir tandem cihaz›nda,
ilk spektrometrede genellikle kimyasal iyonlaflt›rma gibi yumuflak iyonlaflt›rma
kayna¤› kullan›l›r ve ilk spektrometreden ç›kan iyonlar büyük oranda moleküler
iyonlar ve protonlanm›fl molekül iyonlard›r. Oluflan iyonlar ikinci spektrometrenin
iyonlaflma kayna¤›na aktar›l›r. ‹kinci iyon kayna¤› olarak genellikle içinden helyum
pompalanan alans›z bir çarp›flma haznesi kullan›l›r. Birinci iyonlaflt›rma kayna¤›ndan
gelen h›zl› iyonlarla helyum atomlar›n›n çarp›flmas› sonucunda küçük
iyonik parçalar oluflur. Bu küçük iyonlar›n spektrumu ikinci spektrometreyle ortaya
ç›kar›l›r. Tandem kütle spektrometrenin bir di¤er türü ise seçilmifl ana iyon
MS/MS sistemidir. Bu sistemde ikinci MS daha küçük olan iyonlardan birinin kütlesine
ayarlan›r ve bileflik birinci MS sisteminden taran›r.
Tandem kütle spektrometrelerinde manyetik, elektrostatik ve kuadrupol tipi
ay›r›c›lar›n kombinasyonlar› kullan›lmakla birlikte en yayg›n kullan›lan› üçlü kuadrupol
tipi ay›r›c›lard›r.
MS/MS sistemi GC/MS ve LC/MS sistemlerinin sahip oldu¤u avantajlar›n yan›nda,
bu sistemlere göre daha h›zl› olan (birkaç milisaniye) analiz sistemidir. Bu sistemde
ayr›ca kromatografi sistemlerinde oldu¤u gibi hareketli faz›n uzaklaflt›r›lmas›
gerekmez. Dolay›s›yla; bu yüzden olabilecek bozucu etkiler gözlenmez. Tandem
sistemler daha az kimyasal gürültü gösterdi¤inden di¤er kromatografik sistemlere
göre daha duyarl›d›r. Ancak bununla birlikte GC/MS ve LC/MS sistemlerine
göre daha pahal›d›rlar. MS/MS, özellikle küçük organik moleküllerin yap›sal
bilgisiyle peptit ve oligonükleotitlerin dizilim bilgisinin oluflturulmas› amaçl› kullan›lan
bir sistemdir.
‹ndüktif Eflleflmifl Plazma / Kütle Spektrometresi (ICP/MS)
Sistemi
ICP/MS sisteminde; ICP birimi, atomlaflt›r›c› ve iyonlaflt›r›c› görevini yerine getirirken,
MS birimi analizör görevini yerine getirir. ICP yüksek iyonizasyon etkinli¤ine
sahiptir ve bafll›ca tek yüklü pozitif iyonlar oluflturur. ICP atmosfer bas›nc›nda ve
yaklafl›k olarak 10000 K s›cakl›¤›nda MS ise 10 -4 -10 -6 torr gibi düflük bas›nç ve oda
s›cakl›¤›nda çal›fl›r. Bu nedenle iki sistemi birbirine ba¤layan ara yüzey di¤er hibrit
sistemlerindeki gibi kritik parçalardan biridir. Bu ara yüzeyde, plazma gaz› öncelikle
bas›nc› 1 torr civar›nda olan bölüme pompa yard›m› ile vakuma al›narak
aktar›l›r. Daha sonra gaz›n bir k›sm› kütle spektrometrenin bas›nc› ile ayn› olan bir
bölüme s›y›r›c› sisteminin yard›m›yla geçer. Pozitif iyonlar h›zland›r›larak, kuadrupol
kütle analizörünün girifline odaklan›r.
Kuadrupol kütle analizörlü ICP/MS’in kullan›lmas›yla birkaç dakikada lityumdan
uranyuma 60’dan fazla elementin genifl deriflim aral›¤›nda, yüksek seçicilik,
iyi do¤ruluk ve kesinlikte tayinleri yap›labilir. ICP/MS, inorganik maddelerdeki veya
organik ve biyolojik örneklerdeki elementlerin miktarlar›n›n belirlenmesi için
s›kl›kla kullan›lan bir yöntemdir. Elde edilen kütle spektrumu basittir ve elementel
kütleler ve izotop oranlar›n›n ölçülmesiyle kolayl›kla belirlenebilir. Di¤er elementel
analiz teknikleri ile elde edilemeyen izotop oranlar›n›n elde edilmesiyle jeokimyasal
ve jeokronolojik bilgi sa¤lanmakla birlikte kütle aral›¤› 250 Da’dur.
ICP/MS sisteminde izobarik iyonlar, poliatomik türler, çift yüklü iyonlar ve refrakter
oksit iyonlardan kaynaklanan spektroskopik giriflimler gözlenebilir. ‹zobarik
iyonlar, ayn› kütleye sahip izotoplar› içeren elementlerdir. Örne¤in 48 Da olan
kalsiyum ve titanyum, 58 Da olan demir ve nikel, 64 Da olan nikel ve çinko, 114