(UV) ve Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi

146
SIRA S‹ZDE
Referans DÜfiÜNEL‹M madde: Bir test
maddesiyle karfl›laflt›rma
için temel oluflturmas›
amac›yla SORU kullan›lan, test
maddesinin d›fl›ndaki, iyi
tan›mlanm›fl kimyasal
madde veya kar›fl›m› veya
biyolojik
D‹KKAT
ürüne verilen add›r.
Aletli Analiz
Kaç tür atomik SIRA çizgi S‹ZDE genifllemesi vard›r?
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
DÜfiÜNEL‹M
K
SORU
‹ T A P
TELEV‹ZYON
D‹KKAT
7
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
‹NTERNET ‹NTERNET
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
Atomik Absorpsiyon Spektroskopisinde Giriflimler
DÜfiÜNEL‹M
Atomik absorpsiyon spektroskopisinde kantitatif tayinler referans madde ile karfl›laflt›rma
fleklinde gerçeklefltirildi¤inden, incelenen örne¤in referans maddesine
göre herhangi SORU bir farkl› davran›fl›, gerçekte istenmeyen giriflimlere yol açar. Giriflimler
genel olarak; kimyasal, fiziksel, iyonlaflma, zemin ve spektral fleklinde s›n›fland›r›l›rlar.
Zemin ve spektral giriflimler sinyal ölçümünü, kimyasal ve fiziksel gi-
D‹KKAT
riflimler ise birim hacimde oluflan atom say›s›n› etkiler.
Kimyasal Giriflimler
SIRA S‹ZDE
Kimyasal giriflim, elementin kantitatif olarak atomlaflmas›n› engelleyen herhangi
bir bileflik oluflumu AMAÇLARIMIZ fleklinde kendini gösterir. Kimyasal giriflimler; ya zor eriyen veya
buharlaflan DÜfiÜNEL‹M tuz oluflumu ve oluflan moleküllerin tam olarak ayr›flmamas› ya da
serbest atomlar›n ortamda bulunan di¤er atom veya radikallerle tepkimeye girerek
absorpsiyon K yeteneklerini ‹ T A P kaybetmeleri fleklinde ortaya ç›karlar. Kimyasal giriflim-
SORU
leri alevli ve alevsiz atomlaflt›r›c›larda ayr› ayr› incelemekte yarar vard›r.
Analiz elementinin TELEV‹ZYON
D‹KKATkantitatif
olarak atomlaflmas›n› engelleyen herhangi bir bileflik oluflumu
kimyasal giriflime yol açar.
Alevli Atomlaflt›r›c›larda Kimyasal Giriflimler
Alevde karfl›lafl›lan kimyasal giriflimlerden en önemlisi, serbest atomlar›n ortamda
bulunan baflka AMAÇLARIMIZ atom veya radikallerle kendili¤inden tepkimesidir. Örne¤in; sodyumun
çizgi fliddeti, afl›r› HCl varl›¤›nda azal›r. Bunun olas› nedeni;
NaCl ↽K
‹ ⇀T
ANa P + Cl
dengesinde, HCl’den oluflan Cl atomlar›n›n atomik sodyum deriflimini ve dolay›s›yla
da çizgi fliddetini azaltmas›d›r. Kimyasal giriflimlere bir baflka örnek ise, alumin-
TELEV‹ZYON
TELEV‹ZYON
yum veya titan yan›nda vanadyumun absorpsiyonunun artmas› verilebilir.
Serbest metal atomlar› ile alevin yanma ürünlerinin birleflmesi sonucu; oksitler
veya oksit radikalleri, hidroksitler veya hidroksit radikalleri, karbürler veya nitrür-
‹NTERNET ler oluflur. ‹NTERNET
Bu tür giriflimlerin bir sonucu olarak; lantanitler, aluminyum, silisyum,
bor vb. gibi 30 kadar element hava/asetilen alevinde kararl› oksit veya zor eriyen
karbür/nitrür oluflturduklar›ndan tayin edilemezler. Alevde bu tür kararl› oksit oluflumu
ile giriflim oluflmas›na bir örnek vermek gerekirse, analizi yap›lacak elementin
oksijenle tepkimeye girerek kararl› bileflikler (oksitler) oluflturmas›; atom derifliminin
azalmas›na, dolay›s›yla absorbans de¤erinin de beklenenden daha küçük
elde edilmesine yol açar. Bu flekilde oluflan kararl› oksitler atomlaflt›r›c› s›cakl›¤›nda
bozunmazlar. Oksit oluflumu, alevdeki oksijen miktar›n›n azalt›lmas› ile önlenebilir.
Bunun için düflünülebilecek pratik çözüm, hava/asetilen alevi yerine, nitrözoksit/asetilen
alevi kullanmakt›r. Kimyasal giriflimi gidermenin bir baflka yolu da,
kimyasal giriflime neden olan bileflenlerden birisi ile tepkimeye girerek kararl› bilefliklerin
oluflmas›n› önleyen bir spektroskopik tampon kullanmakt›r. Bu olayda,
giriflim yapan anyon, örnek çözeltisine afl›r› eklenen baflka bir katyonla ba¤lan›r.
Örne¤in; fosfat varl›¤›nda kalsiyum analizinde, ortama kalsiyum fosfat oluflumunu
engellemek için afl›r› lantan ve stronsiyum eklenerek, lantan veya stronsiyumun