(UV) ve Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi

SIRA S‹ZDE
178
DÜfiÜNEL‹M
Diyamanyetik kayma: NMR
sinyalinin yukar› alana
kaymas›d›r. SORU
Paramanyetik kayma: NMR
sinyalinin D‹KKAT afla¤› alana
kaymas›d›r.
Aletli Analiz
SIRA S‹ZDE
yamanyetik DÜfiÜNEL‹M kayma). Di¤er taraftan baz› durumlarda elektronlar›n oluflturdu¤u
ikincil manyetik alan, d›fl manyetik alanla ayn› yönde olabilir. Böyle durumlarda
çekirdeklerin SORU rezonans› için daha zay›f bir alan uygulanmas› gerekir. Yani çekirde-
¤in rezonans frekans› düflük alana kayar ve NMR sinyali yüksek ppm de¤erlerinde
görülür (paramanyetik kayma).
D‹KKAT
Bir çekirdek etraf›ndaki elektron yo¤unlu¤u artt›kça, daha yüksek alanda rezonans
olur ve NMR sinyali daha düflük ppm de¤erlerinde kaydedilir. Bir çekirde¤in
etraf›nda net elektron itici atom veya gruplar var ise, bu gruplar çekirde¤e olan
uzakl›klar›na ba¤l› olarak, çekirdek etraf›ndaki elektron yo¤unlu¤unu artt›r›r ve
kimyasal kayma de¤erini düflürür. Öte yandan net elektron çekici gruplar ise, bu
AMAÇLARIMIZ
çekirde¤in kimyasal kayma de¤erini artt›r›r.
SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P
ÖRNEK 2
TELEV‹ZYON
‹NTERNET ‹NTERNET
SIRA S‹ZDE
DÜfiÜNEL‹M
SORU
D‹KKAT
Elektron itici K ve ‹ Tçekici A P gruplar için Anadolu Üniversitesi AÖF Organik Kimya kitab›n›z›n 1.
Ünitesini gözden geçiriniz.
Afla¤›daki bileflikler için verilen 1 TELEV‹ZYON
H -NMR kimyasal kayma de¤erlerinin neden farkl›
olduklar›n› yorumlay›n›z.
Etil alkolde, -CH2 grubu, indüktif elektron çekici O atomuna direkt ba¤l› iken
-CH3 , O atomuna daha uzakt›r. Elektron çekici/itici özellikler zincir boyunca azald›¤›ndan,
O atomu, -CH2 protonlar›n›n etraf›ndaki elektron yo¤unlu¤unu, -CH3 protonlar›n›n elektron yo¤unlu¤una göre daha fazla azalt›r. Böylece bu molekülde
-CH2 protonlar›, SIRA S‹ZDE -CH3 protonlar›ndan daha düflük alanda yani daha büyük ppm
de¤erinde rezonans olur.
1,3-dioksanda ise, iki tane elektron çekici O atomu aras›nda kalan -CH2 proton-
DÜfiÜNEL‹M
lar› en yüksek ppm de¤erine sahiptir. Bu da bize, elektron itici/çekici etkilerin toplamsal
oldu¤u ve bir çekirde¤e ba¤l› elektron çekici grup say›s› artt›kça çekirde¤in
SORU
kimyasal kaymas›n›n daha düflük alana kayaca¤› öngörüsünü kazand›r›r.
1,3-dioksan D‹KKAT molekülünde, kimyasal çevreleri ayn› olan protonlar›n (özdefl protonlar›n)
ayn› kimyasal kayma de¤erine (3,67 ppm) sahip olduklar›na dikkat ediniz.
Yukar›da verilen etil alkol molekülünün, 13 SIRA S‹ZDE SIRA S‹ZDE
SIRA S‹ZDE
SIRA S‹ZDE
C-NMR analizinde 57,74 ppm ve 18,01 ppm’de
2 iki farkl› pik görülmüfltür. Bu piklerin molekülde hangi karbonlara ait oldu¤unu bulunuz.
AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ
DÜfiÜNEL‹M Komflu Gruplar›n DÜfiÜNEL‹M Oluflturdu¤u Manyetik Alanlar›n Etkisi
Perdeleme: Çekirdek üzerine Aromatik halkalar, alkinler, alkenler ve karbonil bileflikleri gibi yap›lar›nda π-elek-
düflen K ‹ Td›fl Amanyetik P alan
etkisinin
SORU
elektronlar
taraf›ndan zay›flat›lmas›d›r.
tronlar› olan K SORU ‹ bilefliklerde, T A P uygulanan d›fl manyetik alan›n etkisiyle ikincil bir manyetik
alan oluflur. Oluflan ikincil manyetik alan›n, d›fl manyetik alanla z›t yönlendi-
D‹KKAT
TELEV‹ZYON
Anti-perdeleme: Çekirdek
¤i bölgelerde perdeleme, paralel yönlendi¤i bölgelerde anti-perdeleme meyda-
D‹KKAT
na gelir. Perdeleme TELEV‹ZYONbölgesinde
bulunan çekirdekler üzerine etki eden d›fl manye-
üzerine düflen d›fl manyetik
alan etkisinin elektronlar
taraf›ndan SIRA S‹ZDE artt›r›lmas›d›r.
tik alan, ikincil manyetik alan ile zay›flat›ld›¤›ndan, çekirdekleri rezonansa getirmek
için daha SIRA yüksek S‹ZDE bir alan uygulan›r ve çekirdeklerin kimyasal kayma de¤er-
‹NTERNET ‹NTERNET
AMAÇLARIMIZ
AMAÇLARIMIZ
K ‹ T A P K ‹ T A P