(UV) ve Görünür Bölge Moleküler Absorpsiyon Spektroskopisi

234
fiekil 9.1
X-›fl›nlar›ndan
oluflan ve yayg›n
geçiflleri gösteren
enerji seviyeleri
diyagram›
Tablo 9.1
Baz› elementler için
en kuvvetli emisyon
çizgilerinin dalga
boylar› (Å)
Aletli Analiz
li olur. Orbitaller aras›nda s → p, p → d ve d→ f geçifller mümkündür. Geçifller s›ras›nda
yay›lan hatlar, elektronun geçifl yapt›¤› kabu¤a göre adland›r›l›r. Örne¤in
K serileri, elektronun d›fl kabuklar›ndan K kabu¤una geçifli s›ras›nda yay›lan ›fl›nlar›,
L serileri, yine elektronun d›fl kabuklar›ndan L kabu¤una olan geçiflleri ifade
eder. Bunun d›fl›nda kabuk içinde de elektron geçiflleri mümkündür ve sahip olduklar›
enerjilere göre s›n›fland›r›l›r. L kabu¤u kendi içinde üç farkl› enerji seviyesine
sahiptir ve bunlar L I , L II ve L III olarak s›n›fland›r›l›r. fiekildeki enerji skalas›n›n
logaritmik oldu¤una dikkat ediniz. Bunun anlam›, K ve L’nin enerji seviyeleri aras›ndaki
fark M ve L seviyeleri aras›ndaki enerji fark›ndan çok daha büyük oldu¤udur.
K çizgilerinin di¤erlerine göre daha k›sa dalga boylar›nda yani yüksek enerjilerde
görülmesinin sebebi budur. Kabuklar›n kendi içlerinde olan geçifllerin (α 1 ,α 2
ve β 1 , β 2 ) enerjileri birbirine çok yak›nd›r ve ço¤u zaman bunlar›n ayr›lmas› mümkün
olmay›p tek bir çizgi halinde gelirler. Çözünürlü¤ü çok yüksek geliflmifl cihazlarda
bu ay›r›m› yapmak mümkündür. Atom numaralar›n›n büyümesi çekirdek yükünü
art›raca¤›ndan, seviyelerin enerji farklar› da büyür ve a¤›r elementlerde K serisi
›fl›mas› daha k›sa dalga boylar›na kayar. Atom numaras› 23’den küçük olan elementler
yaln›zca K serisi, daha büyük olanlar ise tüm serilerde X-›fl›nlar› yayarlar.
Tablo 9.1’de çekirdek yükünün etkisini gösteren örnekler verilmifltir.
K serileri L serileri
Element Atom numaras› α 1 β 1 α 1 β 1
Na 11 17,909 11,617 - -
K 19 3,742 3,454 - -
Rb 37 0,926 0,829 7,318 7,075
W 74 0,209 0,184 1,476 1,282