Ertan Birol - Turuz.info

takma adlı Abu-Hassan Ben-Hassan’dır - (Ziriab melodik öten siyah bir kuşun adıdır). Otuz
yaşında Bağdat Halifesinin sarayında şarkıcı ve müzisyendi. Ziriab
VIII’inci yüzyılın son yıllarında Bağdat’da doğdu. Kendi deyişine göre İran kökenliydi.
Halifenin Alcazar sarayında şef müzisyen İbrahim-al-Vasli’nin öğrencisiydi.
Fakat, Ziriab’ın sanatı kısa zamanda öğretmenininkini geçti. İbrahim-al-Vasli, anlaşılacağı
gibi, yavaş yavaş Halifenin gözünden düşecekti. Endişeye kapılmış,
kıskançlığın kemirdiği İbn İbrahim, öğrencisini ölüm veya onuruyla ülkeyi terk etmek
arasında bir karar vermeye zorladı. Sağduyulu bir adam olan Ziriab
gitmeyi tercih etti. Kirvan Emiri’nin yanında kendine yer buldu. Orada, ona kraliyet sarayı
müzisyeni adı verildi. Kendini Endülüs Emiri’ne de dinletme
fırsatı buldu. Sarayın müzisyenlerini idare etme hizmetinden dolayı da Emir’in alkışını aldı.
Büyüyen şöhreti ona, Cordoba Emiri’nin yanında devamlı yerleşme
imkanı sağladı ve orada ününü doruklara taşıdı.
Bu zamana kadar ud, sadece 4 çift telliydi ve tahtadan bir mızrapla çalınırdı. Ziriab bir
çift tel daha ilave ederek udu 5 çift telli hale getirdi
ve eski mızrabı kartal tüyünden bir mızrapla değiştirdi. Bundan başka, çaldığı çalgıları kendi
yapıyordu. Kendi udu öğretmenininkinin yarısı kadar bir
ağırlığa sahipti.
Anlaşılıyor ki, zeki, kültürlü, astronomi bilgini, yazar ve ince bir şair olan Ziriab’ı,
oryantal müziğin reformatörü olarak saymak, incelemek
gerekir.
Etimolojik olarak, çekilerek çalınan çalgıları (arp dışında) şu şekilde özetleyebiliriz:
1- LUT (lavta): Orijini ARABO-ASİATİK olan, adı “ARAPÇA”’dan gelme bir çalgıdır.
2- VİHUELA: Orijini ARABO-ASİATİK, adı “ROMEN” bir çalgıdır.
3- GİTAR: Orijini ARABO-ASİATİK, adı “GREKO-ROMEN” bir çalgıdır.
ORTA ÇAĞ
Güçlü, ileri ve yaratıcı milletlerin müziği, o devirde, gerçekten kalitesi ve kökleşme
süreci ile egemenlikleri altındaki ülkelerde çok büyük
bir etkiye ( örneğin Arap müziğinin İspanya’ya gittiği gibi ) sahipti. Bu oluşum greko-romen
etkisine ( Bizans başkenti İstanbul’daki keşiş okulundan yakın
arkadaşı Roma’lı Gregoire ile Sevilla’lı Saint İsidor’un (565-657) getirdikleri Bizans müziği
ve Sevilla’lı Saint Eugene’in yaptığı dini şarkı reformu
) rağmen yerleşti.
Ama tam tersine, Avrupa’nın diğer ülkelerinde, az veya çok Arap etkisine göre greko-
oryantal müzik baskın geldi.
Bu iki eğilim ( greko-romen ve Arap etkileri), bir şok yarattı ve bu akımlar arasında
kalan “menestrel”, “truver” ve “trubadur”ların sesleri
ve kalemlerinden Avrupa müziği meydana geldi. Dini ve kültürel merkezler olan manastırlar
da bu oluşumda işbirliği yaptılar.