Untitled - İSMEK - İstanbul Büyükşehir Belediyesi

KatipRum DoktorÞeytanDünyanýn her yerinde insanlar, ahþaptan, taþtan, topraktan, madenve bezlerden faydalanarak basitten baþlayýp günümüze uzananzenginlik içinde kuklalar yapmýþlardýr. Bunlara hareket ve konuþmalareklenerek de gösterimler oluþturulmuþtur.Kuklacýlýk, Türk orta oyunu ve karagözden daha eskilere dayanmakta,diðerleri gibi oluþumundan çok sonralarý bugünkü adlandýrýlmalarýile anýlmaya baþlanmýþtýr. Kaynaklarda XVI. yüzyýlda Türkiye’yegirmiþ olan orta oyunu için XIX. yüzyýl, çok daha eskiye dayanankukla için de XVII. yüzyýlda bu adlandýrmalarla karþýlaþýlmaktadýr.Gölge oyunu terimleri arasýnda kargaþaya uðrayan busanatýmýzýn, karagöz kadar tanýnýp sevilmiþ olamamasýnýn en büyüknedeni, üzerinde yeterince durulmamýþ olunmasýndandýr. Aksitakdirde minyatürlerdeki þenlik betimlemelerinden de anlaþýldýðýüzere, tiplemelerin çekici görünüþleri ve renkli kimlikleri ile gelenekselyapýmýzý yansýtan sýcaklýðý çok güzel hissedilebilmektedir.Orta Asya Türkleri’nde, henüz gölge oyunu bilinmediði zamanlardakukla geleneði bulunmaktadýr. Türkçe “bebek” anlamýna gelenve bugün Anadolu’da yaþayan “korçak, kudurcuk, kucak, kavur,kabarcuk, kavurcak, goðurcak” sözcükleriyle gölge oyunu arasýndave ayrýca Orta Asya Türklerinin kukla oyunlarý olan “Çadýr Hayal”ve “Kol Korçak” ile gölge oyunu arasýnda bir ilinti kurulmakistenmiþ olmasýndan çýkar. Karýþýklýða yol açan bir baþka unsur daperde kullanýmý olmuþtur. Gölge oyununda figürler perde arkasýnda,kukla oyununda ise kuklayý oynatanlar perde arkasýný kullanmýþlardýr.Bu yanýlsama iki kukla türünü bilmemekten, tanýmamaktan veÇadýr Hayal’deki “hayal” sözcüðünü gölge oyunu zannetmektençýkmýþ, oysa hayal sözcüðü birçok kaynakta daha çok kukla içinkullanýlmýþtýr. Çadýr Hayal; ipli kukla, Kol Korçak ise el kuklasýdýr.Kaþgarlý Mahmud’un Divan-u Lugat-it Türk’ünde “kudurcuk” bebek-kuklakelime karþýlýðý olarak kullanýlmýþ olup, bu da tarih olarak11.yüzyýlý iþaret etmektedir.Türkiye’de kukla üzerine geniþ bilgiler gölge oyununda olduðu gibiyine 16.yy.’dan baþlamaktadýr. 1582’deki þenliklere tanýk bir Alman’ýnizlenimlerini aktarýmý þöyledir: Küçük bir kulübe kurulmuþ,onun içinde kuklalar konuþup sýçramýþlar, zarif neþeli bir biçimdedansetmiþler, bir düðün canlandýrýlmýþ, bu düðünde Türk oðlanlarýellerinde çalparalarla dansetmiþler, bunlarý oynatanýn yardýmcýsýkulübenin önünde sanki bunlar canlý insanmýþ gibi bunlarý eðlendirmekiçin oyunlar yapýyormuþ... kuklalar oynarken bir oyuncuonlarla dýþarýdan söyleþiyormuþ.DansözKöylü KýzýHoca141