Osmanlý Çini Sanatý ÞaheseriEdirne Muradiye CamiiDr. Hatice AKSUZaviyeli bir camii olan Muradiye Camii, arka arkaya iki kubbe ve yanlarda birer kubbelieyvandan ibaret, iyice sadeleþtirilmiþ bir ters T planý gösterir. Renkli sýr tekniðindeve mozaik örnekleri taklit eden 6.35*3.85m. boyutlu çini mihrabý, eþsiz güzelliktedir.Ýstalaktitli (sarkýtlý) yaþmak, kenar suyu ve yazýlarý ile Bursa Yeþil Camiinden sonraOsmanlý sanatýnýn en görkemli çinili mihrabýdýr.Cemaate ikram edilmek üzere þerbet daðýtma geleneðiOsmanlýda , ilk defa Muradiye Camii'ninmusluklarýndan akýtýlarak yapýlmaya baþlanmýþtýr.Padiþah II. Murat'ýn, tarihi kaynaklara göre 1426yýlýnda vakfiyesine göre 1436 yýlýnda yaptýrdýðýbelirtilen Muradiye Camii, Sarayiçi'ne bakan birtepe üzerinde ve þehrin kuzey doðusunda yeralmaktadýr.Cami’nin mimarý ne yazýk ki bilinmemektedir. Cami, mevlevihane,derviþ hücreleri, aþevi, þeyh evi, mektep olmak üzerebeþ birimden oluþan yapýlar topluluðundan bugün sadece camikalmýþtýr. Bu yapýlar topluluðunun etrafýný yüksekçe bir duvarçevrelemektedir. Muradiye imareti aþevi Edirne'nin 9 imaretiiçinde varlýðýný en uzun sürdürenlerden biridir. Ýmaret Balkanve Birinci Dünya savaþlarý 1935 yýlýna kadar baðýmsýz olarakayakta kalabilmiþtir.III. Murat Engürüs seferine çýkarken Edirne'de Muradiye diyebilinen cami-i þerif ve imareti yapmak için ferman buyurmuþlardý.Sefer dönüþü savaþ ganimetlerinden kendi payýna düþenhissesini bu cami ve imaret için harcamýþtýr 1439(H.843).Zaviyeli bir camii olan Muradiye Camii, arka arkaya iki kubbeve yanlarda birer kubbeli eyvandan ibaret, iyice sadeleþtirilmiþbir ters T planý gösterir. (Ýlk örneði 1330 yýlýnda Ýznik'tegörülen bu cami planýnýn birçok Osmanlý kentinde,157
16. Yüzyýl sonuna dek yapýlan camilerde sýklýkla kullanýldýðý görülür.)Ters T camii planýndan farklý olan bir özelliði ise caminin mihrapkýsmýyla giriþ kýsmýnýn ayný düzeyde tutulmuþ olmasýdýr. Ortadayüksek bir kubbe, yanlarda ise aðýr payeler üzerine oturan ortakubbe daha büyük olup, aydýnlýk feneri vardýr. Kubbeli sofaylabu sofaya açýlan iki tabhane hücresi bulunmaktadýr. Kuzey cephedepayelere oturan ve tuðladan yapýlmýþ beþ sivri kemerin oluþturduðugiriþ revaðý vardýr.Edirne Muradiye Camii'nde, giriþ revaðý kemerlerindeki tuðla malzemedýþýnda tamamen düzgün kesme taþ kullanýlmýþtýr. Taç kapýnýnsöve ve kemeriyle, iki katlý olarak yapýlan pencerelerden altkattakilerin kiriþ ve sövelerinde beyaz mermer kullanýlmýþtýr. Arkaarkaya iki büyük kubbe ve yanlarda birer küçük kubbe olmaküzere üç kubbesi vardýr.Ýki büyük kubbe arasýnda kemerlerde kalemiþi süslemeler vardýrve üzerleri sýva ile kapanmýþtýr. Hücre duvarlarýnda ise çiçek demetlerindenoluþan kalemiþi süslemeler bulunmaktadýr ve bu eskikalemiþleri ilk kez 1930 yýlýnda sývalar kazýnarak ortaya çýkarýlmýþtýr.Mihrap bölümünün batý ve doðu duvarlarýný kaplayan çinilerve büyük kemerin iç yüzü ile duvarlarýn yukarýsýnda meydanaçýkarýlan eski kalem iþleri bakýmýndan Bursa Yeþil Camii ile aynýguruba girer. Renkli sýr tekniðinde ve mozaik örnekleri takliteden 6.35*3.85m. boyutlu çini mihrabý, eþsiz güzelliktedir. Ýstalaktitli(sarkýtlý) yaþmak, kenar suyu ve yazýlarý ile Bursa Yeþil Camiindensonra Osmanlý sanatýnýn en görkemli çinili mihrabýdýr. BursaYeþil Cami çinilerinin imalatýnýn Yeþil Cami Külliyesi’nin yakýnýndakurulan fýrýnlarda yapýldýðý düþünülmektedir, yapýlan Ýznik kazýlarýndarenkli sýr tekniði ile tek bir çini parça çýkmamýþtýr. DolayýsýylaEdirne Muradiye Cami çinilerinin imalatýnýn ayný usta tarafýndanbu fýrýnlarda yapýldýðý düþünülmektedir.Mihrabýn sað ve solunda rölyef, yýldýz þekilleri ve diðer motiflerlesüslü, sarý renkli güzel çinilerle döþelidir. Teknik ve üslüp bakýmýndanda Bursa'ya baðlanmaktadýr. Mihraptaki çiniler, renkli sýr ve sýraltýtekniðinin en baþarýlý örnekleri arasýnda yer alýr. Yan duvarlardakiçiniler Ýznik mavi beyaz çinilerin kalitesini göstermektedir..Eþsiz mihrabýn tasarýmlarý 15. yüzyýlýn özelliklerini yansýtmaktadýr.Mihrapta rumi ve bitkisel kompozisyonlar dengeli biçimde daðýlmaktadýr.Rumilerde Anadolu Selçuklu özelliklerini görmekle birlikte15. yüzyýlýn yeni arayýþlarýný da hissederiz. Dilimli rumilermünhani motifini hatýrlatmakta hurde rumiler ise ayrý bir hat üzerindekompozisyon oluþturmaktadýr. Hurde rumiler beyaz, zeminleriise yeþil renklidir. Sarýyla renklendirilmiþ zencerek kompozisyonmihrapta baþtan baþa dolaþmaktadýr. Köþe süslemeleri çevreleyenüç iplik rumi bordür yer almaktadýr. Bu bordürü takiben, sarýzemin üzerinde bitkisel tasarýmlý bir desen görülmektedir. Dahasonra ise oldukça kalýn sekizgen köþeli geometrik bir tasarým bulunmaktave içlerinde rumi motifleri yer almaktadýr. Mihrabýn ortakýsmýnda ise rumilerden ve geometrik geçmelerden bir tasarýmbulunmaktadýr. Geometrik geçmeler beyaz, rumiler sarý ve siyahhurdelidir. Mihrapta zemin ise mavi ile renklendirilmiþtir. Genelolarak kullanýlan renkler sarý, beyaz, patlýcan moru, turkuaz, yeþilve eflatundur. Mihrabýn iç kýsmý mavi beyaz çinilerle süslenmiþtir.Mavi beyaz motiflerde hatai, penç ve yapraklardan oluþan süslemelerbulunmaktadýr.Osmanlý çinilerinde diðer bir yenilik, sýr altý tekniði ile yapýlan mavi-beyazçinilerdir. Camii içindeki yan duvarlarda 37 deðiþik örneklialtýgen çiniler bunlarýn en güzel örnekleridir. Beyaz zemin üzerinebirbirinden çok farklý desenlerle koyu ve açýk mavi dekorlu altýgençiniler, aralarýný dolduran firuze üçgen çinilerle bir yýldýzmeydana getirmiþtir. Bu çinileri Þam'da Tavrizi türbesi çinilerine veLondra Victoria Albert müzesinde Emeviye Camii’nden geldiði söylenençinilere bakarak Suriye'ye baðlamak fikri ileri sürülmüþ, diðertaraftan burada, Ýranlý ustalarýn çalýþtýðý kabul edilmek istenmiþtir.Fakat ne çinilerin hamuru ne de kalitesi, üslubu böyle görüþlereimkan býrakmaz. Caminin iç mekânýnda bulunan çini süslemelerinBursa Yeþil Cami’de çalýþtýklarý bilinen Türk çini ustalarýtarafýndan yapýlmýþ olduklarý kuvvetle muhtemeldir. Bursa YeþilCamii çinilerini yapan usta nakkaþ Ali bin Ýlyas'týr. Timurla birlikte1402'de Semerkand'a gitmiþ orada teknik incelikleri öðrenerekBursa'ya gelmiþ ve daha kaliteli eserler üretmiþtir. Ýran'da Safavilerdevrine kadar bu kalitede ve zenginlikte eser yapýlmamýþtýr.Yeþil Camii ve külliyesindeki çinilerin hemen yakýnlarýnda bulunanfýrýnlarda hazýrlandýðýný söylemiþtik ve Edirne Muradiye 15.yüzyýlýnilk yarýsýnda, Osmanlý süsleme sanatýnýn en cana yakýn eserlerindendir.Taþ süsleme, caminin taçkapýsýnda, giriþ revaðý kemerleri yastýklarýndave pencerelerin alýnlýk kemerlerinde görülmektedir. Kuzeycephe ortasýna yerleþtirilen taçkapý, dikdörtgen bir kütle olarakduvardan çok az çýkýntý yapmaktadýr. Taçkapý iç ve dýþ bükey yarýmdaire profilli silmeyle üç taraftan çerçevelenmiþtir. Kavsarabaþlangýcýndan zemine kadar olan bölümün, silmelerle uzunlamasýnadikdörtgen panoya bölündüðü görülmektedir. Taçkapý niþiyanlardan birer sütunceyle bitirilmiþtir.Yedi sýra mukarnas dizisindenoluþan yaþmak bir sivri kemerle çerçevelenmiþtir. Taçkapý'nýnyan niþleri üç köþelidir ve üzerinde herhangi bir süsleme bulunmamaktadýr.Niþler yedi sýra mukarnaslý bir yaþmaða sahiptirler.Son cemaat yeri dört köþeli 6 sütun üzerine beþ gözlü olup, bualan da beþ küçük kubbeyle örtülüdür. Camiye giriþ kapýsýnýn basýkkemerinde, kýrmýzý ve beyaz taþlarla elde edilmiþ renkli taþsüsleme vardýr. Payelere oturan kemerlerin yastýklarý, iç ve dýþ bü-158
- Page 3 and 4:
BUSAYIDA6Büyük TezhipSanatkarýMu
- Page 5:
Sanat, insanoðlunun doðadan etkil
- Page 11:
1976’da Güzel Sanatlar Akademisi
- Page 16:
Sadberk Haným müzesinde bulunan N
- Page 19 and 20:
Medeniyetler beþiði, dillerin, di
- Page 21 and 22:
20“Mardin ve Midyat, camiler, kil
- Page 23:
22“Medeniyetler beþiði, dilleri
- Page 26 and 27:
“Midyatlý ustalardan öðrendið
- Page 28 and 29:
leri, bohçalar… El emeði göz n
- Page 30 and 31:
Topkapý Sarayý Müzesi Silah Böl
- Page 32:
Yemin Törenlerinde KýlýçKýrgý
- Page 35 and 36:
daha doðrusu gözlerini hafifçe s
- Page 37 and 38:
Kanuni Sultan Süleyman’ýn Topka
- Page 39:
Kumaþlarýn KalbineÝþleyen Minya
- Page 45 and 46:
Çinide Yeni Bir Yorum:Ebruli Çini
- Page 47 and 48:
12 34 51) Kitre hazýrlanmasý, 2)
- Page 49:
Yazý: Rana KAYACIK Fotoðraflar: M
- Page 52:
Çorum denildiðinde ilkakla gelen
- Page 57 and 58:
561849 yýlýnda Ýskilip’i ziyar
- Page 59 and 60:
Yusuf ILGINSevgilinin mis kokulu te
- Page 61:
“Efsaneye göre, bir yapraðýn
- Page 64 and 65:
hir edilemeyeneserlerdenoluþuyordu
- Page 66 and 67:
Roma ve Bizans dönemlerinden bu ya
- Page 70 and 71:
týrýlan Tophane Çeþmesi'nin 170
- Page 73 and 74:
dürdü. Faik Hoca böylece 300 yý
- Page 75 and 76:
Yazma Eserlerve Düþündürdükler
- Page 77 and 78:
76Ahþap oyma gül desenli kitap,
- Page 79 and 80:
m. Rüya tabirin. Ansiklopedik eser
- Page 81:
Yýldýz’da Dünya MarkasýBir Po
- Page 84 and 85:
Dünyanýn Tanýdýðý Marka; Yýl
- Page 86 and 87:
Anadolu Selçuklularý minyatür sa
- Page 89 and 90:
ÝSMEK Cam Atölyesi’ndenGöz Kam
- Page 92 and 93:
uzamasý nedeniyle eðitimlere geci
- Page 94 and 95:
"Vakýf ve Vakýf Kültürü" minya
- Page 96 and 97:
Geleneksel Sanat FormlarýTuval Üz
- Page 98 and 99:
“Çini Muhteþem Bir Sanat”Çal
- Page 100 and 101:
ÝNGÝLÝZ ÇÝFT PORSELEN TABAKÝn
- Page 102 and 103:
OSMANLI TUÐRALI ÇÝFT ÞEKERLÝKG
- Page 104 and 105:
2006-2007 eðitim dönemi itibariyl
- Page 106 and 107:
Yapýlanlar bizim istediðimiz biç
- Page 108 and 109: Sanatla IþýldayanBir Sivil Toplum
- Page 110: Vakýf çalýþmalarý kapsamýnda
- Page 113 and 114: ÝBB Atatürk Kitaplýðý’nýnGi
- Page 115 and 116: Müdürlüðün elinde temaþa sana
- Page 117 and 118: Süreli Yayýnlar Bölümü: Atatü
- Page 119 and 120: Kütüphaneye gelen araþtýrmacýl
- Page 121 and 122: Türk ve Ýslam SanatlarýnýnNadid
- Page 123 and 124: Delailü'l-Hayrat mecmuasýnda Medi
- Page 125 and 126: ÝBB Atatürk KitaplýðýNadir Ese
- Page 127 and 128: 126
- Page 129 and 130: Kitaplarýn ReviriRestorasyon Atöl
- Page 131 and 132: gazete sayfasý yerleþtirilir, rul
- Page 133 and 134: Ýrfan DAÐDELEN *Coðrafi mekanlar
- Page 135 and 136: Beyoðlu’na ait genel planbu kuru
- Page 137 and 138: gabarileriyle gösterilmiþtir. Sem
- Page 139 and 140: Fadime GELEÞ *Ýstanbul Büyükþe
- Page 141 and 142: Bir Klasiktir Eyüp OyuncaklarýAra
- Page 143 and 144: 142Çýðýrtkanlar
- Page 145 and 146: Unutulmaz Kartpostallarve Albümler
- Page 147 and 148: 146E. F. Rochat’ýn Ayasofya Cami
- Page 149 and 150: 148
- Page 151 and 152: Ýstanbul Panoramasý / Atatürk Ki
- Page 153 and 154: Ýnanç DünyamýzýnGizemli Objele
- Page 155 and 156: Muska, gümüþ üzeri telkari süs
- Page 157: sým için mühür kazýyanlar üç
- Page 161: 160