yýl da Osmanlý çiniciliðinde kullanýlan fakat daha sonra reçetesikaybolan ve adýndan kayýp kýrmýzý olarak söz ettiren efsane renk,mercan kýrmýzýsýnýn peþindeki Faik Kýrýmlý Ustayý anlatýyor. Oldukçabaþarýlý olan bu belgesel Uluslararasý belgesel yarýþmalarýndanödül alýrken Kültür Bakanlýðýmýzýn ilgisinden uzak kalmýþtýr.“Toprak, astar ve sýrýn uyumudur çini. Çini bir ateþ oyunudur.Renklere ve kaliteye ateþle hakim olunur.” þeklinde altýný çizereksöylediði sözlerini meþhur mercan kýrmýzýsýnýn özelliklerini anlataraktamamlýyor.Kýrmýzý renk sýratlýnda ilk defa 14. yüzyýl da Rakka’lý bir sanatçý tarafýndanbulundu ve uygulandý. Osmanlýlarda kýrmýzý rengi yapanmalzemeyi ilk defa 1530 yýllarýnda Ýstanbullu bir çini ustasý tespiteder. Bu esrarlý malzeme o dönemde kumaþ boyacýlýðýnda da kullanýlanhalk arasýnda zaçý kýbrýz [Demirsülfat (FeSO4)] denilen yeþilrenkli bir tuzdu. Bu renk diðer renkler gibi sýratlýnda satýh sürüldüðündepiþme anýnda kurþun sýr tarafýndan yutulmakta verenk kaybolmaktaydý. Usta sýratlýna rengi bolca kabarýk olaraksüslerdi. Piþme anýnda sýr renge nüfuz etse de piþimden sonra kalanrenk sýratlýnda kabarýk þekilde meydana geliyordu. Çiniciliðimizinkýrmýzý rengi mecburiyetten kabarýk olmuþtur.Hoca yayýnlarýnda ve söyleminde Ýstanbul çiniciliðinden sýkça bahseder.Resmi dayanak olarak da belgeler önerir. “Ýstanbul çiniciliðihenüz yeni bir konudur. Topkapý Sarayý Arþivi ve bilhassa NusretiyeArþivi vesikalarý tetkik edilme imkanýna eriþtiði zaman çinitarihimizin niceliðini belirleyecek sayýsýz vesikalar bulunacaktýr.”þeklinde açýklamalar yapmaktadýr.Faik Hocanýn çinileri yurt içi ve yurt dýþýndaki birçok koleksiyonerinelinde bulunmakta. Bu eserlerden hocanýn ilk aklýna gelenleriþu þekilde daðýlmýþtýr: Hollanda’da bir müzede, Amerika’da ErtegünKardeþler Koleksiyonu’nda, Londra Victoria and Albert Museum’daÝnan Kýraç Koleksiyonu’nda (70 adet Amel-i Faik imzalý çini,Niþantaþý’ndaki Bolu Mücevherat’ta (6-7 eser bulunmakta.) Hocadanalan zenginler arasýnda raðbet gören eserleri tercih nedeniolmaya devam ediyor, hatta günümüzün popüler sanatçýsý Tarkanbile Amel-i Faik almak istiyorum diye basýna duyuruda bulunmuþ.Faik Hoca atölyesinde çalýþýrken“Son dönem panolarýmda 30 kadar Hilye-i Þerif, Adem ile Havva veKristof Colomb’u çalýþtým” derken, hoca çalýþmalarýnda geçmiþi inkaretmeden yeni tasarýmlara da yer vermiþtir.Faik Hocanýn çinileri, Ýstanbul Teknik Üniversitesi’nde yapýlan Harkortdeneyinde dayanýklýlýðý her koþulda (aþýrý sýcak, aþýrý soðukhatta don olayýna bile ) tespit edildikten sonra resmiyet kazanmýþve dikkatleri biraz daha üzerine çekmiþtir. Teste katýlan birçokkiþi ve firma bu deney sonucu baþarýsýz olurken hocamýzýn özveriliçalýþmalarý bir kez daha baþarýsýný kanýtlamýþtýr. Hocamýz çalýþmalarýylaçini dünyasýna ýþýk tutarken çini eðitimi veren yüksekokullar ve Güzel Sanatlar Fakültesi kapsamýndaGeleneksel Türk El Sanatlarý Bölümü’ndeEski Çini Onarýmlarý Anasanat Dalýaçýlmasýna da vesile olmuþtur. (Son dönemaçýlan bölümler için geçerlidir) Ayný zamandagünümüzde birçok çini atölyesinin özellikleÝznik’te Ýznik Vakfý ve küçük atölyelerin iþlerhale gelmelerine sebep olmuþtur. Tüm bunedenlerden dolayý çiniyle ilgilenen herkes,çini ustalarýnýn ustasý, gravür sanatçýsý, ressam,sanatsever, antikacý, yazar, son dereceduyarlý hassas, beyefendi ve asil olan A. FaikKýrým’lýya vefa borçludur. Hocayý tanýyanmutlu azýnlýktan olduðum için mutluyum.Saygý ve sevgilerimle Hocam…Kaynaklar:Faik Hoca çalýþmasý Bordür Parçasý renk denemesiNational Geographic, “Posta Kodu Ýznik” Mayýs 2005Skylife, Ekim 2005Art Decor, “Kaybolan Çini Güzellik” Eylül 2000Art Decor, Ekim 1998Atlas, “Ýznik Çini Kýrmýzý Sýr” Kasým 2006Prof. Dr. Ara Altun, “Osmanlý’da Çini ve Seramik Öyküsü”Ýstanbul 1998* Yrd. Doç. Dr. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, GüzelSanatlar Fakültesi Geleneksel Türk El Sanatlarý BölümüÖðretim Üyesi, ve Çini Sanatçýsý73
Yazma Eserlerve DüþündürdükleriProf. Ýlhan ÖZKEÇECÝ *Günümüzde matbaalarýn hâkimiyetiyle el yazmalarý artýk yok olmuþ gibi görünse deonlarýn deðeri hiçbir zaman deðiþmez. Teknoloji ne kadar geliþirse geliþsin el ileyapýlan, insanî olan, insanýn tabiatýna hitap eden þeyler hiç eskimez. Bu güzel þeylerkýymetini bilsek de bilmesek de, farkýnda olsak da olmasak da bir biçimde bizle debizden sonra da devam edecektir.Yazý, insanoðlunun kendinden sonra gelenlere kalýcý ve anlamlýizler býrakmasýnda en önemli unsurlardan biridir. Duygu ve düþünceleriifade eden dil yazýyla hayat bulur. Bu sebeple insanlarpapirüsten deriye, pamuk levhadan kâðýda, taþtan ahþabakadar çok deðiþik malzemeler üzerinde yazýlar yazmýþtýr. Mezopotamyauygarlýklarý, Mýsýr, Antik Yunan, Hint, Çin, Ýslâm gibi bilebildiðimizbütün büyük medeniyetler özgün bir yazý geliþtirerekkendi deðerleri ve bakýþ açýsýyla kendi tarihlerini yazmýþtýr.Her türlü materyal üzerinde duygu ve düþüncelerin kayýt altýnagirip gelecek nesillere aktarýlmasýný saðlayan yazý; dýþ ve içmimari mekânlarda, mezar taþlarýnda, kitabelerde, kitaplardageniþ bir kullaným alaný bulmuþtur. Bunlar arasýnda kâðýt üzerineel ile yazýlan eserler, yani el yazmasý eserler çok yaygýndýrve büyük önem taþýr. Bu yazmalar çok çeþitli biçimlerdeanaliz edilip incelenebilir ama bu eserlerin tahlilinde temeldeiki ana unsur öne çýkmaktadýr. Birincisi yazmalarýn kapsamý,mahiyeti ile ilgili çalýþmalar, diðeri ise görünümü ve estetik deðerleriile ilgili araþtýrmalardýr. Ýnsanlar çivi yazýsýndan bu yanasadece yazmak deðil, güzel yazmak kaygýyla hareket ederekyazýya belirli kurallar, kaideler, normlar ve estetik ölçüler getirmiþtir.Dolayýsýyla yazýlý belgeler tarihi aydýnlatan ayrýcalýklýbirer kaynak olmanýn yaný sýra ayný zamanda birer sanat eserikimliði taþýrlar.Tetraevangelon; 4 Ýncil’in de birarada bulunduðu 12. yy’a ait kitap. Atina Bizans müzesinde bulunan eserin orijinal metin ve illustrasyonlarý.74
- Page 3 and 4:
BUSAYIDA6Büyük TezhipSanatkarýMu
- Page 5:
Sanat, insanoðlunun doðadan etkil
- Page 11:
1976’da Güzel Sanatlar Akademisi
- Page 16:
Sadberk Haným müzesinde bulunan N
- Page 19 and 20:
Medeniyetler beþiði, dillerin, di
- Page 21 and 22:
20“Mardin ve Midyat, camiler, kil
- Page 23: 22“Medeniyetler beþiði, dilleri
- Page 26 and 27: “Midyatlý ustalardan öðrendið
- Page 28 and 29: leri, bohçalar… El emeði göz n
- Page 30 and 31: Topkapý Sarayý Müzesi Silah Böl
- Page 32: Yemin Törenlerinde KýlýçKýrgý
- Page 35 and 36: daha doðrusu gözlerini hafifçe s
- Page 37 and 38: Kanuni Sultan Süleyman’ýn Topka
- Page 39: Kumaþlarýn KalbineÝþleyen Minya
- Page 45 and 46: Çinide Yeni Bir Yorum:Ebruli Çini
- Page 47 and 48: 12 34 51) Kitre hazýrlanmasý, 2)
- Page 49: Yazý: Rana KAYACIK Fotoðraflar: M
- Page 52: Çorum denildiðinde ilkakla gelen
- Page 57 and 58: 561849 yýlýnda Ýskilip’i ziyar
- Page 59 and 60: Yusuf ILGINSevgilinin mis kokulu te
- Page 61: “Efsaneye göre, bir yapraðýn
- Page 64 and 65: hir edilemeyeneserlerdenoluþuyordu
- Page 66 and 67: Roma ve Bizans dönemlerinden bu ya
- Page 70 and 71: týrýlan Tophane Çeþmesi'nin 170
- Page 73: dürdü. Faik Hoca böylece 300 yý
- Page 77 and 78: 76Ahþap oyma gül desenli kitap,
- Page 79 and 80: m. Rüya tabirin. Ansiklopedik eser
- Page 81: Yýldýz’da Dünya MarkasýBir Po
- Page 84 and 85: Dünyanýn Tanýdýðý Marka; Yýl
- Page 86 and 87: Anadolu Selçuklularý minyatür sa
- Page 89 and 90: ÝSMEK Cam Atölyesi’ndenGöz Kam
- Page 92 and 93: uzamasý nedeniyle eðitimlere geci
- Page 94 and 95: "Vakýf ve Vakýf Kültürü" minya
- Page 96 and 97: Geleneksel Sanat FormlarýTuval Üz
- Page 98 and 99: “Çini Muhteþem Bir Sanat”Çal
- Page 100 and 101: ÝNGÝLÝZ ÇÝFT PORSELEN TABAKÝn
- Page 102 and 103: OSMANLI TUÐRALI ÇÝFT ÞEKERLÝKG
- Page 104 and 105: 2006-2007 eðitim dönemi itibariyl
- Page 106 and 107: Yapýlanlar bizim istediðimiz biç
- Page 108 and 109: Sanatla IþýldayanBir Sivil Toplum
- Page 110: Vakýf çalýþmalarý kapsamýnda
- Page 113 and 114: ÝBB Atatürk Kitaplýðý’nýnGi
- Page 115 and 116: Müdürlüðün elinde temaþa sana
- Page 117 and 118: Süreli Yayýnlar Bölümü: Atatü
- Page 119 and 120: Kütüphaneye gelen araþtýrmacýl
- Page 121 and 122: Türk ve Ýslam SanatlarýnýnNadid
- Page 123 and 124: Delailü'l-Hayrat mecmuasýnda Medi
- Page 125 and 126:
ÝBB Atatürk KitaplýðýNadir Ese
- Page 127 and 128:
126
- Page 129 and 130:
Kitaplarýn ReviriRestorasyon Atöl
- Page 131 and 132:
gazete sayfasý yerleþtirilir, rul
- Page 133 and 134:
Ýrfan DAÐDELEN *Coðrafi mekanlar
- Page 135 and 136:
Beyoðlu’na ait genel planbu kuru
- Page 137 and 138:
gabarileriyle gösterilmiþtir. Sem
- Page 139 and 140:
Fadime GELEÞ *Ýstanbul Büyükþe
- Page 141 and 142:
Bir Klasiktir Eyüp OyuncaklarýAra
- Page 143 and 144:
142Çýðýrtkanlar
- Page 145 and 146:
Unutulmaz Kartpostallarve Albümler
- Page 147 and 148:
146E. F. Rochat’ýn Ayasofya Cami
- Page 149 and 150:
148
- Page 151 and 152:
Ýstanbul Panoramasý / Atatürk Ki
- Page 153 and 154:
Ýnanç DünyamýzýnGizemli Objele
- Page 155 and 156:
Muska, gümüþ üzeri telkari süs
- Page 157 and 158:
sým için mühür kazýyanlar üç
- Page 159 and 160:
16. Yüzyýl sonuna dek yapýlan ca
- Page 161:
160