sabit ve mobil hatların müşteri beklentileri ve rekabet üstünlüklerine ...

42Örneğin, sabit hatta uzun mesafe hizmetlerde çok sayıda firmanın piyasayagirmiş olduğu gözlemlenirken, alt yapıya dayalı yerel ağa erişimde tekelci yapıvarlığını sürdürmektedir. Mobil telekomünikasyon hizmetlerinde de yine alt yapıyaerişimin tüm operatörlere açık olması düzenleyici kurumlar tarafından kollanan birprensip olmasına rağmen, ara bağlantı ücretlerinin yanı sıra, şebeke etkilerindenkaynaklanan nedenlerle tam rekabet modelinin fiyat mekanizması bu prensibinuygulanmasını zorlaştırmaktadır. Ayrıca her türlü telekomünikasyon hizmetinde enönemli alt yapı unsurunu oluşturan yerel ağda tekelci darboğaz, tüm operatörlertarafından kullanımı zorunlu olduğundan “tek yönlü erişim” problemini ortayaçıkarmaktadır. Bütün bu unsurlar sektörün teknolojik standartlarının yanı sıra,fiyatların da düzenlemeye ve kamu müdahalesine tabi hale getirmektedir.Düzenleyici kurumların bu alanda yumuşak bir müdahale geleneği içinde olduğugörülmektedir. Türkiye’de de olduğu üzere, düzenleyici kurumlar hizmetlerin tavanfiyatlarını belirlerken, firmaların genellikle bu tavan fiyatın altında fiyat rekabetindeoldukları görülür. Bunun bir istisnası firmalar arasındaki ara bağlantı ücretleridir.Ara bağlantı ücretleri sektörü diğer sektörlerden ayıran önemli bir unsur olarakfirmaların rekabet stratejilerinde ve piyasaların rekabetçiliği üzerinde önemlietkilerde bulunmaktadır. Bu neden firmalar, şebeke içi hizmetlerin fiyatlaması ileşebeke dışı hizmetlerin fiyatlamasını farklı kıstaslara tabi tutulmaktadır. Şebeke içitelekomünikasyon hizmetlerinde firmanın tüm maliyet unsurlarını kontrolü altındatutabilirken, şebeke dışı sunulan bir hizmette ara bağlantı ücretlerinden dolayı diğerfirmanın fiyatlama stratejisinden doğrudan etkilenmektedir.Mobil telekomünikasyon hizmetlerinde operatörler arası şebeke görüşmelerisabit hat operatörlerine göre rekabetin daha fazla olmasından dolayı daha yaygındır.Bu nedenle “iki yönlü erişim” modeli piyasaya daha uygun olarak görülmektedir.Sabit hatta ise her bir şebekenin kendi alt yapısını kurmadığı ve sonkullanıcılara tekelci firmanın altyapısı üzerinden hizmet verdiklerinden dolayı “tekyönlüerişim” modeli günümüz için daha açıklayıcıdır. Aşağıda, çift-yönlü erişimmodeli için bir çerçeve analizi sağladığından önce tek yönlü erişim modeli, sonra daçift-yönlü erişim modeli açıklanacaktır.