sabit ve mobil hatların müşteri beklentileri ve rekabet üstünlüklerine ...

43Tek Yönlü Erişim FiyatlamasıTek yönlü erişim, bir hizmetin son kullanıcıya sunumunun sağlanması için birşebekenin/firmanın, rakip şebeke/firmanın sahip olduğu önemli bir girdiyikullanmasının zorunlu olduğu, ancak rakip şebekenin bu şebekeden her hangi birgirdiye ihtiyaç duymadığı durumda ortaya çıkmaktadır. Geleneksel kamusalşebekelerde (elektrik, gaz, su, telekomünikasyon gibi) serbestleşme ile ortaya çıkanrekabet süreci genellikle bu şekilde oluşmaktadır. Sabit hatlı telekomünikasyonhizmetlerinde de alt yapıda genellikle tekelci durumda olan yerleşik firma, diğerfirmaların son kullanıcıya hizmet sağlayabilmesi için gerekli olan yerel ağa sahipolurken, kendi hizmetlerini kendi şebekesi üzerinden sunabilmektedir.Piyasaların rekabetçiliği açısından hizmet açısından gerekli temel unsuraerişimin ücreti oldukça önemlidir. Örneğin yerel ağdaki tekelci darboğaza sahip olanyerleşik firma piyasada yeni firmaların hizmet vermesini engellemek için bu ücretiyüksek tutabilir. Bu durumda son kullanıcıya erişemeyecek/veya yerleşik firmadandaha pahalıya hizmet verecek olan yeni firma piyasadan çekilmeye zorlanabilir.Bunun yanı sıra bu tip bir altyapıya erişimin, yerleşik firmanın maliyetlerinikarşılamayacak derece düşük tutulması da piyasa da etkin ölçeğe ve verimsiz biryapıya sahip olan pek çok firmayı piyasaya çekerek alt yapı yatırımlarını olumsuzetkileyebilir.Çift Yönlü Erişimde Fiyatlar ve Şebekeler Arası RekabetTek yönlü erişim özellikle sabit hatlı telekomünikasyon hizmetleripiyasalarında ve bu piyasaların rekabete açılmasında önemli bir konu olurken,şebekeler arası rekabetin gelişmiş olduğu piyasalarda ve mobil telekomünikasyonpiyasalarında çift-yönlü erişim (ara bağlantı) büyük önem kazanmaktadır.Mobil telekomünikasyon teknolojilerinin gelişmediği ve ulusaltelekomünikasyon piyasalarında alt yapıya dayalı rekabetin oluşmadığı dönemlerdeAra bağlantı konusu ülkeler arası görüşmelerin sağlanması şeklinde ve ülkelerinbirbirleriyle anlaşmaları çerçevesinde oluşmuştur. Ulusal piyasalarda tekelcidurumda olan ve birbirleriyle rekabet halinde olmayan firmaların bu tip anlaşmalardafazla sorunlarla da karşılaşılmamıştır. Ancak Laffont ve Tirole’ün (2000) belirttiğinegöre, bu dönemde de çağrı sonlandırma ücretleri her ne kadar firmaların kar