lunmadığı da bilinmelidir. Ayrıca Papalığın, Devlet sayılmasınarağmen, siyasal bir kudret olmaktan ziyade, Katolik dinsel inancınınmensupları vatandaşları arasında bulunan bütün Devletlerdekihristiyan unsurları etkileyen dinsel bir otorite mihrakı sayılmasıdaha doğru olacaktır.Papalığın dinsel otorite olmanın dışında dünya ve siyasetişlerine katılma yetkilerinin mevcudiyetine çoktan son verilmiştir.Papalık dinsel kurumunun son zamanlardaki dünya sorunlarıile yakından ilgili olduğunu gösteren çabalarını yoğunlaştırması,onun tekrar dünyevî ve siyasal iktidar kazanması yolundayorumlanmamalıdır. Kaldı ki, 1929 yılında imzalanan Latran Antlaşmasındansonra, «Vatikan Beldesi Devlet i»ne44 hektarlık bir ülke parçasının verilmesi ile ülkesiz devlet olabileceğinigöstermek bakımından Papalığın son örneği teşkil etmesihaline de son verilmiş demektir 70 .B) Ülke Unsurunun Devlet Yapısına Etkisi :Devlet denilen karmaşık sosyal ve siyasal yapının meydana çıkmasıiçin zorunlu bir unsur niteliği taşıyan ülkenin, acaba bu yapıüzerindeki etkileri nelerdir? Başka deyişle, Devlet, hangi bakımlardanve ne ölçüde ülkesinin özelliklerini, izlerini bünyesinde taşır?Üzerinde duracağımız sorun budur.Genellikle, İbni Haldun'dan başlayarak, Bodin ve özellikleMontesquieu'ye kadar pek çok siyasal düşünce sahibi tarafından,iklimin dolayısiyle ülkenin insan tabiatını da etkilediği ve aynı etkive belirtilerin, insanların yarattığı her sosyal yapıda ve bu aradaDevlet olgusunda da mevcudiyetinin gözlenebileceği ileri sürülmüştür71 .Gerçekten, insanın bir dereceye kadar, yetiştiği toprağın birürünü olduğu, bugün de değerini yitirmemiş bir yargıdır. Aynı şekilde,bir insan yapısı olan Devlet de üzerinde kurulmuş bulunduğuülkenin dar ve geniş olmasının, deniz kıyısında yada içerlek bulunmasının, toprağınm tarıma elverişli olup olmamasının, yer altı zen-70 AKBAY, Muvaffak : age. s. 266; Papalığı devlet saymamak veya «çok - çoksui generis bir Devlet telâkki etmek» de mümkünrür : Bu konuda bk. :Seha L. MERAY : «Devletler Hukukuna Giriş» 1. Cilt, Ankara 1960, s. 166.KOKANDAN, R. G. : age. s. 716 vd. (İbni Haldun için : s. 248-249); ayrıca:TOPÇUOĞLU, Hamide : Hukuk Sosyolojisi Dersleri» (Sosyoloji AçısındanHukuk), AÜHF. yayını, C. 1, Ankara 1963. s. 350 vd.; s. 377 vd.; TUNA-YA T. Z. : «Amme Hukuku ve Jeopolitik, IHFM. c. XIII, sayı : 4, s. 1351 vd.99
ginlikleri bakımından fakir veya zengin sayılmasının, ve ilh., kaçınılmazsonuçlarını da bünyesinde taşıyacaktır. Bu nedenledir kibugün bile, örneğin, daha çok ülke büyüklüğü nazara alınarak, büyükveya küçük hatta süper Devletlerden, tanma ekonomisi dayalıdevletlerden, denizci Devletlerden ve ilh., söz açılabilmektedir.Ülkenin konumu ve bu konumun özellikleri de «J e o p o 1 i-t i k» bakımdan olağanüstü bir önem taşımakta ve çok defa Jeopolitiğindevlet ve milletlerin kaderlerine hakim olduğunu gösterenolaylarla karşılaşılmaktadır.Aynı şekilde, ülkenin büyük veya küçük olmasının yönetim şekilleriile kuruluşlarını etkilediği de muhakkaktır : Sovyet SosyalistCumhuriyetleri Birliği ile A.B.D. nde federalizm ve ademi merkeziyetusullerinin kabul edilmesinde rol oynayan etkenler arasındatoprakların genişliği ve merkeziyet usulünün uygulanmasındakiimkansızlık muhakkak ki nazara alınmıştır 72 .Ülkenin tabiî zenginliklerinin, ikliminin mutedil, ulaşım imkanlarınınmevcut bulunması ve benzeri etmenlerin, insan topluluklarını,öncelikle bu özellikleri bulunan yerlerde yerleşmeye yönelttiğive bu yerleşme sonucunda buralarda Devlet olgusuna dahaerken rastlanıldığı söylenebilir. Eski Çağlar Tarihi, antropolojikbulgular, eski Mısır, Babil ve Elam, Sümer Devlet şekilleri hakkındabilebildiklerimiz, yukardaki savı kanıtlayacak niteliktedir.Şu var ki bu konuda genel ve kaplamsal bir sonuca ulaştığımızıiddia etmek olanağımız da yoktur. Amlan koşullar bakımından elverişsizbölgelerde de erken Devletleşme olgularına rastlanmamışdeğildir.Ülkenin ve koşullarının Devlet yapısına etkisi nasyonal sosyalistve faşist rejimlerin savunulmaya başlanılması ve uygulamayaaktarılması ile birlikte, ayrı bir önem ve dolayısiyle siyasal biranlam kazanmıştır : Almanya'da 1897-1903 yıllarında yayınlananJeopolitik (= siyasal coğrafya) (= PolitischeGeographie) adı yapıtında F. Ratzel, Devlet'in insanlarla toprakarasındaki organik bir bağlılığa dayandığını, bir Devlet tarafındanişgal edilen alanın onun büyüklük ve kudreti ile oranlı olmasıgerektiğini, eğer bu bakımdan alanın yani ülkenin yeteısizli-" AKBAY, M. : age. s. 267; VILLENEUVE, B. de : age. s. 237;GÖZE, Ayferi : age. s. 12; ayrıca özellikle, BAŞGİL, A.F. : agm. s. 1263.100
- Page 1 and 2:
ANKARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜ
- Page 3 and 4:
ÖNSÖZBu küçük kitap, Devlet'i
- Page 5 and 6:
— Zorlayıcı Üstün Kudret 40-
- Page 7 and 8:
G — Devlet'in İktidar Unsurunun
- Page 9 and 10:
landığmda, siyaset edilenlerin me
- Page 11 and 12:
Günümüzün ünlü bir siyasal bi
- Page 13 and 14:
ine ulaşmak veya onu bırakmamak f
- Page 15 and 16:
a) İKTİDAR, etki (= nüfuz) iliş
- Page 17 and 18:
tında, siyaseti «bir toplumda de
- Page 19 and 20:
ta ve ikisi birden «siyasal bilim
- Page 22 and 23:
elirtilmesi gereken nokta burada ka
- Page 24 and 25:
3.— Nihayet, siyasal bilimin kesi
- Page 26 and 27:
siyasaların sonuçlarının değer
- Page 28 and 29:
Teknolojideki akıl almaz gelişmel
- Page 30 and 31:
duğu kadar şekilsel ve statik yan
- Page 32 and 33:
ha kısır sayıldıkları bugün a
- Page 34 and 35:
DEVLETTANIMIÖZELLİKLERİKAYNAĞIU
- Page 36 and 37:
kuku tüzel kişileridir; bu kamusa
- Page 38 and 39:
Örneğin canı isterse kiracısın
- Page 40 and 41:
nun başına bir 'genel' yada 'umum
- Page 42 and 43:
DEVLET NE DİR ?Buraya kadar süren
- Page 44 and 45:
DEVLETİN MAHİYETİ :Bir Soyutlama
- Page 46 and 47:
minia beraber, siyasal yapı, yani
- Page 48 and 49:
yıcı kuvveti kullanma durumunda k
- Page 50 and 51:
ma fikrinin birlikte barınabilece
- Page 52 and 53:
nellikle, «Devlet'in ortaya çık
- Page 54 and 55:
DEVLETİN KAYNAĞI VE DOĞUŞU :ön
- Page 56 and 57: Beni İsrail Devleti'nin bir aileni
- Page 58 and 59: ahsedilemez. Bu kurama göre, birey
- Page 60 and 61: es'un sözlüğünde Devlet'in adı
- Page 62 and 63: yılacaktır; bu suretle bireyin ki
- Page 64 and 65: sen'dir 25 . Kelsen'e göre Devlet,
- Page 66 and 67: ancak en güçlü olanların yaşam
- Page 68 and 69: ak diyebilirizki, sosyal organizmal
- Page 70 and 71: üzerindeki ekonomik etkenin egemen
- Page 72 and 73: ki haklılık payı ve oranı, doğ
- Page 74 and 75: dir. Bu ihtiyacın karşılanması
- Page 76 and 77: söylemek olanağımız da, en azı
- Page 78 and 79: kendilerini savunmak, yaşamların
- Page 80 and 81: DEVLETİN UNSURLARI :Buraya kadar s
- Page 82 and 83: Iarmdan bu derece gerekirliğinin,
- Page 84 and 85: ek mefharetlere ve bugün müştere
- Page 86 and 87: Terim konusundaki. açıklamalarım
- Page 88 and 89: izki, insan unsurunun sayısı veya
- Page 90 and 91: Buraya kadar söylenilenlerden çı
- Page 92 and 93: hukuk alanında ancak Devletler ile
- Page 94 and 95: ir Devlet'e sahip olabilmişlerdir.
- Page 96 and 97: lerin sayılarının sınırsızlı
- Page 98 and 99: guit'ye göre, millet, Devlet denil
- Page 100 and 101: Vatandaş ya da uyruk, Devlet'e ita
- Page 102 and 103: kaynaşmaları ve bunun sonucunda D
- Page 104 and 105: mıştır. Biz de bu tartışmaya,
- Page 108 and 109: ği belirgin ise, Devlet'in onu gen
- Page 110 and 111: Üstün aynî hak kuramı çok eski
- Page 112 and 113: ten ayrı bir mevcudiyeti yoktur.
- Page 114 and 115: unsurdur' şeklinde başlangıçta
- Page 116 and 117: ve uygulama, yukarda değindiğimiz
- Page 118 and 119: Devlet'in insan unsurunun açıklan
- Page 120 and 121: ve modem anlaşılışına uygun su
- Page 122 and 123: veya Sultan'm Tanrı'dan gelen ikti
- Page 124 and 125: Devletleşme durumunda ortaya çık
- Page 126 and 127: kabul edilmektedir : Antlaşmalar s
- Page 128 and 129: Devlet için hayatî bir önem taş
- Page 130 and 131: ya çalışacağımız gibi, hukuk
- Page 132 and 133: görüşünü benimseme, tehlikeli
- Page 134 and 135: ve temel kavram olan Devlet'in gös
- Page 136 and 137: B) Hukukî Kişilik :Hemen belirtel
- Page 138 and 139: ireyle herhangi bir şekilde irtiba
- Page 140 and 141: E) Tüzel Kişiler :Hukukî kişile
- Page 142 and 143: me, ilgili hukuk dalındaki adı il
- Page 144 and 145: iradesinin muhtevası ve görünüm
- Page 146 and 147: «beyni ve elleri hükmündedir. Bu
- Page 148 and 149: maktadırlar; bu iktidar, kapsam ve
- Page 150 and 151: olunmuş ise, aynı şekilde, Devle
- Page 152 and 153: AD DİZİNİABADAN, Y. 34.ABBO, J.
- Page 154 and 155: KAVRAM DİZİNİAlt yapı, 62.Aile
- Page 156 and 157:
BİBLİYOGRAFYAI.— Kitaplar:ABBO,
- Page 158 and 159:
KELSEN, H.KOHN, H.KOHN, H.KÜBALI,
- Page 160:
LASKI, H. J.OKANDAN, R. G.POUND, R.