ireyle herhangi bir şekilde irtibatlandırılabilen bir «varlı k»-tır no ki bu durumda çok defa, belirli koşullar altında bir «k i ş isnino «ş e y»den, hukukun himayesi altmda yararlanması sonucuile karşılaşılır. Böylece insan denilen yaratık, hem etik ve psikolojikbakımdan ve hem de hukukî bakımdan «k i ş i» olarakkarşımıza çıkmaktadır. Yalnız, psikolojik ve etik kişiliğin her zamanve her yerde hukukî kişiliği de getirdiği veya onunla tamamlandığıgibi bir sonuçla karşılaşılacağı düşünülmemelidir : Psikolojikve etik bakımdan kişi sayılan insanların, hukukî bakımdankişi sayılmadıkları uzun bir devre, insanlık tarihindeki yerini muhafazaetmektedir. Filhakika, bir esir veya köle, efendisine ya dasahibine bağlı ve onun mamelekinin bir parçası sayıldığı sürece,hukukî açıdan bir kişi değil, sadece bir «ş e y» sayılmakta idi.D) Kişiler :Böyle hukuk bilimi sözlüğünde «e ş y a» teriminin nasıl teknikbir anlamı içerdiğini gösterebildik sanırım. Hukukda kişi terimve kavramının da buna benezer bir teknik, şekilsel anlamı mevcutbulunmaktadır. Yukarda da değinildiği gibi, başka bakımlardan(psikolojik, etik, fizyolojik v s.,) kişi sayılanlarınhukuk bakımından da mutlaka kişi olarak kabul edilmeleri gerekmemektedir.Örneğin, yine yukarda değinildiği üzere, köle yada esirin kişi sayılmasına imkan yoktur; çünkü bunların hukuk tarafındantanınmış bir «h a k»ları olmadığı gibi, bunun sağlanmasındaüstün Devlet kudretine başvurulması da pek tabiî söz konusudeğildir 110 .Yukardaki tablonun tersi de bazan geçerli olabilmektedir : Aslında«e ş y a» sayılmaları gereken ve gerçekten de öyle olan pekçok «ş e y» vardır ki, bu defa bunların hukukun gözünde «k i -ş i» sayıldıklarına tanık olmaktayız; hatta kişi sayılmalarının doğalsonucu olarak bunların, haklarının ve ödevlerinin bulunduğu daileri sürülebilmektedir.Hukuk açısından kişi sayılan şeyler konusunda bir az daha ileriyegittiğimizde şunu söylemek mümkün olur : Kişi sayılan şeylerarasında sadece nesnel, somut şeylerin yer aldığını sanmak da»»WILLOUGHBY, W. W. : age. s. 33'den naklen : POLLOCK : «First Book ofJurisprudence», chap. VI.»o» WILLOUGHBY, W. W. : age. s. 34.131
artık yersiz bir kısıtlamadan ibarettir; pek çok tinsel, soyut şeydahi, hak ve ödevlere sahip kılınarak, kişi kategorisinde düşünülebilmekteve orada yer alabilmektedir. Bu nokta ve eriştiğimiz bu genişletilmişsonuç aslında çok önemlidir : Daha evvel de belirttiğimizgibi, bir soyutlamadan ibaret bulunan Devlet'in kişi sayılmasında,tinsel ve soyut şeylerin de kişi olarak kabul edilebilmesi,ele alınması gerekli bir ön-sorunun çözümü niteliği taşımaktadır m .Kişilik konusunda açıklanması gerekli başka önemli noktalarda var : Bir insanın, yani bir gerçek kişinin hukukî kişiliğinden sözedildiğinde, onun moral ve psikolojik kişiliğinin sorun yaratacakbir mahiyeti yoktur. Gerçek kişinin hukukî kişiliğine, psikolojikve moral kişilik tekaddüm eder. Hukukî kişiliğin gerçek kişilerindışındaki varlıklara, örneğin bir şey'e veya bir gruba vb., tanınmasıhalinde ise, pek tabii bu defa, bu varlıklara hukukî kişilik izafesionların psikolojik ve moral bakımlardan da kişi sayıldıklarıanlamına kesinlikle gelmez. Şu varki bu durumda, yani anılannitelikteki varlıklara da hukukî kişilik izafesi halinde, bunlara,moral ve psikolojik kişiliklerinin yokluğuna rağmen hukukî kişiliktanınması, aslında hukukî kişiliğin yapay bir kişilikten ibaret bulunduğunugöstermektedir. Bu sonuca şaşmamak gerekir; çünkü,gerçek kişinin hukukî kişiliği de aslında, bir soyutlamadan ibarettir: Gerçek kişinin hukukî kişiliği, gerçek değil, yapay bir kişiliktir.Sonucu şu şekilde belirlemek mümkün : Gerçek kişinin hukukîkişiliği ile, kendilerine hukukî anlamda kişilik izafe edilen şeylerinve grupların kişilikleri arasında yapaylık bakımından bir ayrımyapmak gereksizdir. Her iki kişilik nev'i de, yapaydır 112 .Hukukçu, kendi düşüncesinin mantıksal zincirini izleyerek, buzincir içinde bir tutarlık sağlamak için gerçek kişiye hukukî kişilikizafesi ve hukukî kişiliği bulunan eşya ve grupların ise yapay birerkişilikleri bulunduğu yollu soyutlamalar yaratıp bunların geçerliklerinikabul etmiştir, denilebilir.111 WILLOUGHBY, (age. aynı yerde) hukukî kişilik kavramının en geçerlitanımının Michoud tarafından yapıldığım özellikle belirlemekte ve buünlü yazara atıfta bulunmaktadır (Michoud : La théorie de la personnalitémorale, vol. I, p. 7).112 «In truth, however, the legal personality of the so-called natural personis as artificial as is that of the thing or group which is personified» (WILLOUGHBY, W. W. : age. s. 34).132
- Page 1 and 2:
ANKARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜ
- Page 3 and 4:
ÖNSÖZBu küçük kitap, Devlet'i
- Page 5 and 6:
— Zorlayıcı Üstün Kudret 40-
- Page 7 and 8:
G — Devlet'in İktidar Unsurunun
- Page 9 and 10:
landığmda, siyaset edilenlerin me
- Page 11 and 12:
Günümüzün ünlü bir siyasal bi
- Page 13 and 14:
ine ulaşmak veya onu bırakmamak f
- Page 15 and 16:
a) İKTİDAR, etki (= nüfuz) iliş
- Page 17 and 18:
tında, siyaseti «bir toplumda de
- Page 19 and 20:
ta ve ikisi birden «siyasal bilim
- Page 22 and 23:
elirtilmesi gereken nokta burada ka
- Page 24 and 25:
3.— Nihayet, siyasal bilimin kesi
- Page 26 and 27:
siyasaların sonuçlarının değer
- Page 28 and 29:
Teknolojideki akıl almaz gelişmel
- Page 30 and 31:
duğu kadar şekilsel ve statik yan
- Page 32 and 33:
ha kısır sayıldıkları bugün a
- Page 34 and 35:
DEVLETTANIMIÖZELLİKLERİKAYNAĞIU
- Page 36 and 37:
kuku tüzel kişileridir; bu kamusa
- Page 38 and 39:
Örneğin canı isterse kiracısın
- Page 40 and 41:
nun başına bir 'genel' yada 'umum
- Page 42 and 43:
DEVLET NE DİR ?Buraya kadar süren
- Page 44 and 45:
DEVLETİN MAHİYETİ :Bir Soyutlama
- Page 46 and 47:
minia beraber, siyasal yapı, yani
- Page 48 and 49:
yıcı kuvveti kullanma durumunda k
- Page 50 and 51:
ma fikrinin birlikte barınabilece
- Page 52 and 53:
nellikle, «Devlet'in ortaya çık
- Page 54 and 55:
DEVLETİN KAYNAĞI VE DOĞUŞU :ön
- Page 56 and 57:
Beni İsrail Devleti'nin bir aileni
- Page 58 and 59:
ahsedilemez. Bu kurama göre, birey
- Page 60 and 61:
es'un sözlüğünde Devlet'in adı
- Page 62 and 63:
yılacaktır; bu suretle bireyin ki
- Page 64 and 65:
sen'dir 25 . Kelsen'e göre Devlet,
- Page 66 and 67:
ancak en güçlü olanların yaşam
- Page 68 and 69:
ak diyebilirizki, sosyal organizmal
- Page 70 and 71:
üzerindeki ekonomik etkenin egemen
- Page 72 and 73:
ki haklılık payı ve oranı, doğ
- Page 74 and 75:
dir. Bu ihtiyacın karşılanması
- Page 76 and 77:
söylemek olanağımız da, en azı
- Page 78 and 79:
kendilerini savunmak, yaşamların
- Page 80 and 81:
DEVLETİN UNSURLARI :Buraya kadar s
- Page 82 and 83:
Iarmdan bu derece gerekirliğinin,
- Page 84 and 85:
ek mefharetlere ve bugün müştere
- Page 86 and 87:
Terim konusundaki. açıklamalarım
- Page 88 and 89: izki, insan unsurunun sayısı veya
- Page 90 and 91: Buraya kadar söylenilenlerden çı
- Page 92 and 93: hukuk alanında ancak Devletler ile
- Page 94 and 95: ir Devlet'e sahip olabilmişlerdir.
- Page 96 and 97: lerin sayılarının sınırsızlı
- Page 98 and 99: guit'ye göre, millet, Devlet denil
- Page 100 and 101: Vatandaş ya da uyruk, Devlet'e ita
- Page 102 and 103: kaynaşmaları ve bunun sonucunda D
- Page 104 and 105: mıştır. Biz de bu tartışmaya,
- Page 106 and 107: lunmadığı da bilinmelidir. Ayrı
- Page 108 and 109: ği belirgin ise, Devlet'in onu gen
- Page 110 and 111: Üstün aynî hak kuramı çok eski
- Page 112 and 113: ten ayrı bir mevcudiyeti yoktur.
- Page 114 and 115: unsurdur' şeklinde başlangıçta
- Page 116 and 117: ve uygulama, yukarda değindiğimiz
- Page 118 and 119: Devlet'in insan unsurunun açıklan
- Page 120 and 121: ve modem anlaşılışına uygun su
- Page 122 and 123: veya Sultan'm Tanrı'dan gelen ikti
- Page 124 and 125: Devletleşme durumunda ortaya çık
- Page 126 and 127: kabul edilmektedir : Antlaşmalar s
- Page 128 and 129: Devlet için hayatî bir önem taş
- Page 130 and 131: ya çalışacağımız gibi, hukuk
- Page 132 and 133: görüşünü benimseme, tehlikeli
- Page 134 and 135: ve temel kavram olan Devlet'in gös
- Page 136 and 137: B) Hukukî Kişilik :Hemen belirtel
- Page 140 and 141: E) Tüzel Kişiler :Hukukî kişile
- Page 142 and 143: me, ilgili hukuk dalındaki adı il
- Page 144 and 145: iradesinin muhtevası ve görünüm
- Page 146 and 147: «beyni ve elleri hükmündedir. Bu
- Page 148 and 149: maktadırlar; bu iktidar, kapsam ve
- Page 150 and 151: olunmuş ise, aynı şekilde, Devle
- Page 152 and 153: AD DİZİNİABADAN, Y. 34.ABBO, J.
- Page 154 and 155: KAVRAM DİZİNİAlt yapı, 62.Aile
- Page 156 and 157: BİBLİYOGRAFYAI.— Kitaplar:ABBO,
- Page 158 and 159: KELSEN, H.KOHN, H.KOHN, H.KÜBALI,
- Page 160: LASKI, H. J.OKANDAN, R. G.POUND, R.