kuku tüzel kişileridir; bu <strong>kamu</strong>sal tüzel kişilere örnek olarak, iller,belediyeler gösterilebilir.Ayrıca, her iki hukuk alanında hak sahibi olanların bulunduklarıdurumun ortaya koyduğu düzeyin de ayrı olduğu kabul edilmektedir: Gerçekten, genellikle özel hukukta hak sahipleri, hukukbakımından eşit iradelere sahip gerçek yada tüzel kişilerdir; bunlarıniradelerinin genellikle, bir altlık-üstlük ilkesi içinde görülmesineimkân yoktur : Bunların iradelerinin genellikle hukuk bakımındaneşit olduğu kabul edilir.Kamu hukukunda ise, üstün Devlet kudretine sahip yani egemenolan Devlet karşısında bireylerin hak sahibi olarak görülmelerininsınırlılığı bir yana, bireylerin iradeleri ile Devlet'in iradesininaynı hukuksal düzeyde bulunmadığı, Devlet kudretine sahip iradeninemir ve komuta etmek durumunda ve yerinde bulunduğu,hatta bu yetkiye sahip olma bakımından Devlet'in bir nevi tekeldurumundan yararlandığı, bireylerin ise genellikle Devlet iradesininemirlere uymak, onun gereğini yapmak durumunda ve zorundaoldukları kabul edilmektedir; bunun doğal sonucu ise, Kamu Hukukualanında birey iradelerinin, hukuki bakımdan, Devlet'inkinebakarak daha alt bir düzeyde bulunduğunun kabulüdür.3) Her iki hukuk alanında düzenlenen menfaatler de ayrıdır :Kamu hukuku alanında doğrudan doğruya sosyal ve genel menfaatlerindüzenlenmesi ile karşılaşıldığı halde, özel hukukta özel vekişisel yararların düzenlenmesi söz konusudur.Üç bakımdan beliren bu mahiyet ayrılığını daha iyi anlayabilmekiçin, şu örneğin ele alınması yararlı olacaktır :Şehirde kendisi ve ailesi için bir ev kiralamak isteyen bir kimseyidüşünün; bu kimsenin, evini kiraya vermek isteyen bir malsahibi bulunup kira parası, süresi ve diğer koşullarda uyuştuklarıtakdirde, kiralamak istediği yerde oturması doğaldır; buradatamamen özel hukuk alanına giren bir muamele (= i ş 1 e m) ilekarşı karşıya bulunmaktayw Gerçekten, özel ve <strong>kamu</strong> hukukualanları içinde tesbit ettiğimiz mahiyet ayrılıklarını bu örneğe uygularsak,şu sonuçlarla karşı Iaşırız :i) Özel hukukta ana prensip, irade muhtariyeti ve sözleşmeserbestliği olduğu için, gerel: kiracı ve gerekse kiralayan bu prensiracıilişkisini kendileri sipten hareketle, ev sahibiistedikleri29
için aralarında tesis etmişlerdir; yani kiracı veya kiralayan istemedikleritakdirde, bu kira ilişkisinin kurulmasına imkân yoktu; bunedenle denilebilir ki, kiralayan evini isterse bir başkasına kirayavermekte muhtar olduğu gibi, kiracı da mutlaka o ev sahibininevini tutmak ve orada oturmak zorunda değildi.ii) Bu örnekte, her iki öznenin de yani kiracının da kiralayanında, birey olarak, yani gerçek kişi olarak, iradeleri arasında birüstünlük ilişkisi yoktur; başka deyişle her ikisinin de iradesi hukuksalaçıdan aynı düzeydedir.iii) Nihayet, kiracı ve kiralayanın kiralama işlemini yapmaklaelde etmek istedikleri menfaat, doğrudan doğruya kişisel ve özelbir menfaattir : Kiralayan, evini kiraya vermekle kira parası alacaktır;bu kişisel ve özel bir yarar oluşumu demektir. Kiracı ise,ödeyeceği kira parasına karşın, bu evde oturma hakkını elde edecekve oturacaktır; bu da tüm kişisel ve özel bir hak ve yarardır.Şimdi <strong>kamu</strong> hukuku alanına giren şu örnekleri ele alalım : Birvatandaşın askerlik hizmetine alınmasını, bir mükellef adına vergisalınmasını, bir memurun görevinden ve yerinden uzaklaştırılmasını,emekliye şevkini, olağanüstü hal ilânını, harp ilânını, birisinintaşınmazının <strong>kamu</strong>laştırılmasını düşünün.. Bunların hepsi <strong>kamu</strong>hukuku alanına giren hukukî işlemlerdir. Bu örneklerin hepsinde,özel hukuk alanında kalan işlemlerde olduğu gibi, ne irade muhtariyetive ne de sözleşme serbestliği ilkeleri geçerlidir : Başka deyişle,yükümlü istese' de istemese de Devlet onu askere alır; ondanvergi tahsil eder; onun malını <strong>kamu</strong>laştırır; ve ilh.. Vatandaş'irade muhtariyeti vardır' diyerek Devlet'in yukardakiörneklerde beliren iradesine karşı koymaya çalışamaz.Devlet, bütün bu işlemlerin yapılması şekil ve şartlarını, zamanınıve bağlı olacakları hükümleri, kanunlarla ve onlara bağlı olarakçıkarılan diğer, ikinci derecedeki kurallarla belli eder; bir kerebunları belli edince de, kendisi de onlarla bağlı kalır : Yani, kanunve ona bağlı tüzük, yönetmelik ve emirler neyi gerektiriyorsa Oda onu yapar; bundan şu önemli sonuç karşımıza çıkmaktadır : GenellikleDevlet de <strong>kamu</strong> hukuku alanına giren işlemlerde, kendikoyduğu hukuk kuralları ile bağlıdır. Örneğin, Devlet istediğini askerealıp istemediğini almamazlık, aynı durumdaki iki kişiden birinivergilendirip diğerini vergiden bağışık saymak yoluna gidemez.Buna karşın, yukarda değindiğimiz kiralama örneğinde, kiralayan30
- Page 1 and 2: ANKARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜ
- Page 3 and 4: ÖNSÖZBu küçük kitap, Devlet'i
- Page 5 and 6: — Zorlayıcı Üstün Kudret 40-
- Page 7 and 8: G — Devlet'in İktidar Unsurunun
- Page 9 and 10: landığmda, siyaset edilenlerin me
- Page 11 and 12: Günümüzün ünlü bir siyasal bi
- Page 13 and 14: ine ulaşmak veya onu bırakmamak f
- Page 15 and 16: a) İKTİDAR, etki (= nüfuz) iliş
- Page 17 and 18: tında, siyaseti «bir toplumda de
- Page 19 and 20: ta ve ikisi birden «siyasal bilim
- Page 22 and 23: elirtilmesi gereken nokta burada ka
- Page 24 and 25: 3.— Nihayet, siyasal bilimin kesi
- Page 26 and 27: siyasaların sonuçlarının değer
- Page 28 and 29: Teknolojideki akıl almaz gelişmel
- Page 30 and 31: duğu kadar şekilsel ve statik yan
- Page 32 and 33: ha kısır sayıldıkları bugün a
- Page 34 and 35: DEVLETTANIMIÖZELLİKLERİKAYNAĞIU
- Page 38 and 39: Örneğin canı isterse kiracısın
- Page 40 and 41: nun başına bir 'genel' yada 'umum
- Page 42 and 43: DEVLET NE DİR ?Buraya kadar süren
- Page 44 and 45: DEVLETİN MAHİYETİ :Bir Soyutlama
- Page 46 and 47: minia beraber, siyasal yapı, yani
- Page 48 and 49: yıcı kuvveti kullanma durumunda k
- Page 50 and 51: ma fikrinin birlikte barınabilece
- Page 52 and 53: nellikle, «Devlet'in ortaya çık
- Page 54 and 55: DEVLETİN KAYNAĞI VE DOĞUŞU :ön
- Page 56 and 57: Beni İsrail Devleti'nin bir aileni
- Page 58 and 59: ahsedilemez. Bu kurama göre, birey
- Page 60 and 61: es'un sözlüğünde Devlet'in adı
- Page 62 and 63: yılacaktır; bu suretle bireyin ki
- Page 64 and 65: sen'dir 25 . Kelsen'e göre Devlet,
- Page 66 and 67: ancak en güçlü olanların yaşam
- Page 68 and 69: ak diyebilirizki, sosyal organizmal
- Page 70 and 71: üzerindeki ekonomik etkenin egemen
- Page 72 and 73: ki haklılık payı ve oranı, doğ
- Page 74 and 75: dir. Bu ihtiyacın karşılanması
- Page 76 and 77: söylemek olanağımız da, en azı
- Page 78 and 79: kendilerini savunmak, yaşamların
- Page 80 and 81: DEVLETİN UNSURLARI :Buraya kadar s
- Page 82 and 83: Iarmdan bu derece gerekirliğinin,
- Page 84 and 85: ek mefharetlere ve bugün müştere
- Page 86 and 87:
Terim konusundaki. açıklamalarım
- Page 88 and 89:
izki, insan unsurunun sayısı veya
- Page 90 and 91:
Buraya kadar söylenilenlerden çı
- Page 92 and 93:
hukuk alanında ancak Devletler ile
- Page 94 and 95:
ir Devlet'e sahip olabilmişlerdir.
- Page 96 and 97:
lerin sayılarının sınırsızlı
- Page 98 and 99:
guit'ye göre, millet, Devlet denil
- Page 100 and 101:
Vatandaş ya da uyruk, Devlet'e ita
- Page 102 and 103:
kaynaşmaları ve bunun sonucunda D
- Page 104 and 105:
mıştır. Biz de bu tartışmaya,
- Page 106 and 107:
lunmadığı da bilinmelidir. Ayrı
- Page 108 and 109:
ği belirgin ise, Devlet'in onu gen
- Page 110 and 111:
Üstün aynî hak kuramı çok eski
- Page 112 and 113:
ten ayrı bir mevcudiyeti yoktur.
- Page 114 and 115:
unsurdur' şeklinde başlangıçta
- Page 116 and 117:
ve uygulama, yukarda değindiğimiz
- Page 118 and 119:
Devlet'in insan unsurunun açıklan
- Page 120 and 121:
ve modem anlaşılışına uygun su
- Page 122 and 123:
veya Sultan'm Tanrı'dan gelen ikti
- Page 124 and 125:
Devletleşme durumunda ortaya çık
- Page 126 and 127:
kabul edilmektedir : Antlaşmalar s
- Page 128 and 129:
Devlet için hayatî bir önem taş
- Page 130 and 131:
ya çalışacağımız gibi, hukuk
- Page 132 and 133:
görüşünü benimseme, tehlikeli
- Page 134 and 135:
ve temel kavram olan Devlet'in gös
- Page 136 and 137:
B) Hukukî Kişilik :Hemen belirtel
- Page 138 and 139:
ireyle herhangi bir şekilde irtiba
- Page 140 and 141:
E) Tüzel Kişiler :Hukukî kişile
- Page 142 and 143:
me, ilgili hukuk dalındaki adı il
- Page 144 and 145:
iradesinin muhtevası ve görünüm
- Page 146 and 147:
«beyni ve elleri hükmündedir. Bu
- Page 148 and 149:
maktadırlar; bu iktidar, kapsam ve
- Page 150 and 151:
olunmuş ise, aynı şekilde, Devle
- Page 152 and 153:
AD DİZİNİABADAN, Y. 34.ABBO, J.
- Page 154 and 155:
KAVRAM DİZİNİAlt yapı, 62.Aile
- Page 156 and 157:
BİBLİYOGRAFYAI.— Kitaplar:ABBO,
- Page 158 and 159:
KELSEN, H.KOHN, H.KOHN, H.KÜBALI,
- Page 160:
LASKI, H. J.OKANDAN, R. G.POUND, R.