SERWIS ELEKTRONIKI

Sprawdzenie toru sprzê¿enia zwrotnego w zasilaczu
Omometr pod³¹czamy do tranzystora w transoptorze. Plus
do kolektora, minus do emitera tego tranzystora. Bateryjkê
(4.5V) pod³¹czamy po wtórnej (izolowanej) stronie zasilacza.
Minus do masy (izolowanej), plus do anody diody w transoptorze.
Pi¹t¹ koñcówkê „obwodu pomiarowego” nale¿y pod³¹czyæ
do bramki (elektrody steruj¹cej) „...431”. Nale¿y j¹ pod³¹czyæ
do plusa baterii przez rezystor (wartoϾ rezystora nie jest krytyczna,
lecz z uwagi na istniej¹ce w obwodzie rezystancje zalecamy
1 do 3 kΩ; wartoœæ zbyt du¿a mo¿e nie wymusiæ potencja³u
powy¿ej 2.5V, wartoœæ zbyt niska mo¿e stanowiæ niewystarczaj¹ce
ograniczenie pr¹du bramki; parametry „431” dalej).
T¹ koñcówkê pomiarow¹ nie nale¿y wyposa¿aæ w „chwytak”.
Nale¿y trzymaæ j¹ w rêce, przyk³adaj¹c i od³¹czaj¹c od
bramki steruj¹cej „...431”. Jeœli przy³o¿eniu „owej pi¹tej koñcówki”
towarzyszy wychylenie wskazówki omomierza pod³¹czonego
po gor¹cej stronie zasilacza (lub „pisk” miernika cyfrowego),
zaœ od³¹czeniu tej koñcówki towarzyszy „efekt
przeciwny” mo¿emy byæ niemal pewni sprawnoœci toru sprzê-
¿enia zwrotnego. Oczywiœcie, mo¿na sugerowaæ b³êdy w pêtli
feedback-u których ta prosta metoda nie „wychwyci”. By³oby
to jednak teoretyzowanie, przydatnoœæ praktyczn¹ (wspó³czynnik
pewnoœci) oceniam na co najmniej 95%. Rysunek 2 pokazuje
topografiê uk³adu z zaznaczeniem punktów do których
nale¿y siê pod³¹czyæ. Pokazano tak¿e typowe wyprowadzenia
transoptora 4-ro i 6-cio nó¿kowego. Rezystor R2 jest zalecany,
o wartoœci 100 do kilkuset ohm. Najlepiej przygotowaæ sobie
bateryjkê z dolutowanymi R1 i R2, a resztê „za³atwiæ” przewodami
z chwytakami.
1
STRONA IZOLOWANA
ZASILACZA
(widok "z góry")
3
G
4.5V
A
431
R1
K
R2
A
1 6
A
Rysunek 3a pokazuje to samo na fragmencie schematu ideowego.
Powiedziano wy¿ej, i¿ schemat toru feedback-u z tandemem
431-transoptor jest niemal uniwersalny. Po stronie gor¹cej
zasilacza spotykamy jednak dwie „opcje”. Pokazuje je
rysunek 3b. Jeœli wyjœciem jest emiter fototranzystora, wtedy
kolektor zasilany jest z pomocniczego napiêcia wytwarzanego
po stronie pierwotnej zasilacza. Emiter wtedy (zwykle) wchodzi
na wejœcie feedback-u sterownika przetwornicy. W drugiej
opcji, emiter pod³¹cza siê do masy (gor¹cej), zaœ wyjœcie stanowi
kolektor. Wtedy, tor sprzê¿enia zwrotnego omija (zwykle)
wzmacniacz b³êdu zawarty w uk³adzie scalonym sterownika.
Jako wejœcie wykorzystuje siê wyprowadzenie wyjœcia
wzmacniacza b³êdu, wyprowadzone „na zewn¹trz uk³adu scalonego”
„z zamiarem” pod³¹czenia elementów kompensacji
38 SERWIS ELEKTRONIKI 4/2007
C
2 PC817
4
K
E
K PC111 C
3 4
E
STRONA "GOR¥CA
ZASILACZA
5
Transoptor 6-cio
no¿kowy (np. PC111)
Rys. 2. Schemat monta¿owy pod³¹czenia przewodów
„testera”
czêstotliwoœciowej, dlatego nó¿ka ta jest zwykle opisana jako
COMP. W tej opcji wzmacniacz b³êdu kontrolera musi byæ nieaktywny.
£atwo to zapewniæ gdy jest to wzmacniacz z wyjœciem
pr¹dowym (transkonduktancyjny). Oczywiœcie, nale¿y
zadbaæ aby potencja³ wejœcia feedback-u FB by³ ni¿szy od potencja³u
referencyjnego do którego pod³¹czone jest wejœcie nieodwracaj¹ce
WO. Obie opcje pokazane na rysunku 3b równie
czêsto spotykamy w praktyce serwisowej. W obu przypadkach
niema na ogó³ problemu z odwróceniem fazy sygna³u, który
ulega negacji, gdy „wychodzimy” z kolektora (fototranzystora).
Odwrócenie fazy jest dwukrotne, gdy¿ omijamy tak¿e odwracaj¹cy
wzmacniacz b³êdu, dlatego pêtla realizuje w obu
przypadkach ujemne sprzê¿enie zwrotne. Charakterystyka pêtli
jest wprawdzie w obu przypadkach zdecydowanie ró¿na.
Niema to jednak znaczenia w poruszanym tu problemie „praktyki
serwisowej”, zas³uguje natomiast na odrêbne opracowanie
teoretyczne. Z istotnych uwag uwidocznionych na rysunku 3
nale¿y dodaæ, i¿ napiêcie zasilania obwodu sprzê¿enia zwrotnego
po stronie izolowanej przetwornicy, i napiêcie kontrolowane,
mo¿e byæ jednym i tym samym napiêciem. Tak jest zwykle
w zasilaczach niskich napiêæ. Jeœli napiêciem objêtym sprzê-
¿eniem zwrotnym jest np., jak w OTV napiêcie rzêdu stu-kilkudziesiêciu
volt, do zasilania obwodu anody transoptora wykorzystane
jest inne napiêcie wyjœciowe przetwornicy. Niema
to tak¿e istotnego znaczenia dla pracy pêtli. Wymóg podyktowany
jest parametrami napiêciowymi elementu „431”.
Sterownik
PWM
Napiêcie zasilania
toru sprzê¿enia zwrotnego
R1
R2
Napiêcie
kontrolowane
(stabilizowane)
Rys. 3a. Pod³¹czenie punktów pomiarowych
REF
5
4
PWM
FB COMP
2
"431"
UWE
Rys. 3b. Sprzê¿enie transoptora ze sterownikiem
przetwornicy
Warto jeszcze parê uwag poœwiêciæ dalszej metodzie postêpowania
w przypadku negatywnego testu przeprowadzonego wy-
¿ej. Nale¿y wtedy sprawdziæ oddzielnie elementy czynne w torze
sprzê¿enia zwrotnego. A wiêc „...431” i Photocoupler (ta nazwa
„sprzêgacz optyczny” oddaje lepiej istotê pracy elementu ani¿eli
(A)
(B)
R3
R4
3
1
3
2
1
Napiêcie pomocnicze
po stronie pierwotnej
przetwornicy
RB
Dwie opcje sprzê¿enia
transoptora ze
sterownikiem PWM
RA