SERWIS ELEKTRONIKI

4. Rozwi¹zania uk³adowe odbiorników „m³odszych”
Tutaj tak¿e, jako „m³odsze” nale¿y rozumieæ m³odsze
od bazowego modelu CEM2140, co wcale nie oznacza
„m³ode”. W tych konstrukcjach pod¹¿ono za trendem „obowi¹zuj¹cym”
we wszystkich zasilaczach-przetwornicach.
Rezygnacja z odrêbnego zasilacza standby i przejêcie funkcji
zasilania odbiornika w tym stanie przez zasilacz g³ówny.
Modyfikacje po stronie gor¹cej uk³adu, praktycznie
¿adne. Uk³ad w pe³ni radzi sobie z drastyczn¹ redukcj¹
obci¹¿enia jaka wystêpuje w trybie czuwania OTV. Modyfikacje
po stronie wtórnej polegaj¹ na do³o¿eniu kluczy
wy³¹czaj¹cych zwykle dwa napiêcia wtórne. Napiêcie zasilaj¹ce
obwody ma³osygna³owe odbiornika (+12, +8V) i
+24V zasilaj¹ce zwykle driver linii i uk³ad ramki. W charakterze
kluczy pracuj¹ tranzystory bipolarne. Niewiele
do³o¿ono, lecz te¿ niewiele zaoszczêdzono, gdy¿ ile mo¿na
by³o zaoszczêdziæ (elementów) skoro liniowy zasilacz
standby by³ tak prosty. Rysunek 4 pokazuje schemat zaczerpniêty
z odbiornika chassis EC3-A (pe³ny schemat w
DW_SE nr 8/2005).
Sposób wy³¹czania napiêæ wyjœciowych jest charakterystyczny
dla wszystkich odbiorników omawianej rodziny.
Dwa klucze sterowane s¹ jednym tranzystorem (tu Q352).
Odpowiedniej separacji dokonuje dioda D362, wymagana
zawsze w obwodzie klucza napiêcia ni¿szego. W uk³adzie
chassis EC3-A Q352 dokonuje jeszcze jednej bardzo wa¿nej
funkcji. Modyfikacji obwodu sprzê¿enia zwrotnego.
Poniewa¿ „przed” kluczem Q354 znajduje siê jedynie stabilizator
5-cio voltowy i jedynie on musi dostarczaæ napiêcie
w trybie czuwania postanowiono zmniejszyæ napiêcie
na jego wejœciu. Odpowiednio „si¹d¹” wszystkie napiêcia
produkowane przez przetwornicê w trybie standby, a
przyjm¹ wartoœæ jak¹ nakazuje dzielnik R374-R373 i dioda
Zenera D371. Tylko z wartoœci tych elementów wynika,
¿e napiêcia wyjœciowe zostan¹ obni¿one. Obwód z Q371-
Q372 „pracuje na” ten sam transoptor. Zasilanie pierwotnej
strony transoptora pozostaje jak w trybie ON (na schemacie
rys.4 widzimy jedynie, wzglêdem uk³adu z rys.1
niewielk¹ modyfikacjê wartoœci oporów dzielnika R355-
R356).
Warto zauwa¿yæ, i¿ obwód pêtli z Q353 choæ nieaktywny
w trybie czuwania, trzyma pieczê w charakterze obwodu
zabezpieczenia. To znaczy, przejmie kontrolê w razie
b³êdów w „nowo utworzonej” pêtli. Niestety, nie mo¿na
tego samego powiedzieæ „w przeciwn¹ stronê”, gdy uk³ad
pracuje w trybie ON. W obwodzie „nowo utworzonej” pêtli
zaniepokojenie mo¿e budziæ obecnoœæ i wartoœæ kondensatora
C373. Jego funkcja polega na kszta³towaniu charakterystyki
dynamicznej pêtli feedback-u. Zaniepokojenie
zaœ mo¿e budziæ, i¿ to biegun na drastycznie niskiej czêstotliwoœci.
Faktycznie sta³a czasowa zastêpczej rezystancji
R373-R374 wraz z C373 jest bardzo d³uga. To przyk³ad,
gdy oszacowanie parametrów czêstotliwoœciowych na
podstawie sta³ej czasowej zawartych w uk³adzie elementów
jest myl¹ce. Uk³ad ten mo¿e pracowaæ na bardzo ma-
³ym odcinku wzglêdem sta³ej czasowej. T¹ pouczaj¹c¹ analizê
pozostawiamy dociekliwemu Czytelnikowi. W uk³adzie
tym mo¿e tak¿e budziæ zaniepokojenie sposób „po-
Opis budowy i dzia³ania zasilaczy OTV firmy Sanyo
bierania” napiêcia kontrolowanego w trybie standby. Czy
pr¹d rezystora R374 nie w³¹czy mimo wszystko klucza Q354?
Nie uczyni tego z uwagi na du¿y stosunek rezystancji R374
do R366. W uk³adzie z rysunku 4 widzimy jeszcze parê dodatkowych
elementów. Diody D364, D365, D366 pracuj¹ w
charakterze elementów zabezpieczenia. Testuj¹ one 3 napiêcia
wyjœciowe (+15, +21 i +24V) praktycznie jedynie „na obecnoœæ”.
Brak któregoœ z nich spowoduje œci¹gniêcie potencja³u
emitera Q353 poni¿ej wartoœci jak¹ wyznacza dioda
Zenera D361. Oznacza to obni¿enie wszystkich napiêæ wytwarzanych
przez przetwornicê. „Dodatków” w charakterze
„protekcji” jest wiêcej (co jest tak¿e zgodne z obowi¹zuj¹c¹
tendencj¹). Sygna³ generowany przez diody D370, D373 (stanowi¹
elementy sumy logicznej) to zabezpieczenie znacznie
skuteczniejsze. Zamyka siê przez mikroprocesor, sygna³
PROTECT.
Nale¿y tu dodaæ uwagê wynikaj¹c¹ z prac serwisowych autora
i lektury rubryki Porad Serwisowych SE. Rezystor R372 to
kolejny awaryjny element (w tym ma³o-awaryjnym chassis). Fakt
ten nie dziwi, wysokoohmowy rezystor na którym panuje znaczne
napiêcie. Uszkodzenie tego oporu nie implikuje ¿adnych dodatkowych
nastêpstw poza unieruchomieniem uk³adu przez „fa³szywie”
wygenerowany aktywny sygna³ zabezpieczenia. Choæ
efekt prosty, bywa skomplikowany w serwisie bez gruntownej
analizy pracy omawianego obwodu. Firma Sanyo podobne (k³opotliwe)
zabezpieczenie stosuje tak¿e w innych miejscach uk³adu
odbiornika, np. w chassis A4-A na napiêciu B5 = +200V.
5. Modyfikacje uk³adowe spotykane w innych
chassis OTV Sanyo
Lektura schematów tych odbiorników jest bardzo ciekawa
i zarazem pouczaj¹ca. W wiêkszoœci z nich widaæ jedynie niewielkie
modyfikacje wartoœci elementów. Szczególn¹ uwagê
warto zwróciæ na rezystor dodatniego sprzê¿enia zwrotnego i
kondensator wyznaczaj¹cy timing czasowy kluczowania uk³adu
(odpowiednio R524 i C515 na rysunku 1). Ponadto, cz³on,
dwójnik D518, D519, R523. Czasem go brak, a czasem wystêpuje
bez diody D518. Funkcj¹ tego dwójnika jest zabezpieczenie
(ma³o skuteczne), ograniczenie przetwarzanej mocy w
sytuacji gdy kontrolê „straci” pêtla ujemnego sprzê¿enia zwrotnego
(jak opisano w punkcie 2). Skutek wynikaj¹cy z braku
tego cz³onu jest zatem oczywisty. Jak zaœ wygl¹da praca, gdy
cz³on ten sk³ada siê jedynie z diody Zenera i rezystora. Wnoszona
„poprawka” jest niewielka. Nale¿y jedynie uwzglêdniæ
R523 jako rezystancjê równoleg³¹ do R517 w „pierwszym”
takcie pracy uk³adu (roz³adowanie C515). Cech¹ wart¹ odnotowania
w niektórych chassis jest obecnoœæ dodatkowego tranzystora
s³u¿¹cego do wy³¹czenia klucza w stanie standby. Aczkolwiek
Q512 (rys.1) z powodzeniem pe³ni t¹ funkcjê bywa,
i¿ zastosowano tranzystor którego obwód kolektora pracuje
równolegle do (odpowiednika) Q512. W obwodach baz zastosowanych
tranzystorów widaæ wyraŸnie rozdzielenie obwodu
regulacji i obwodu wy³¹czania przetwornicy. W chassis A4-A
(schemat w SE 4/2005) regres poszed³ dalej. Zastosowano nie
tylko dwa tranzystory (Q312 i Q315), ale i dwa transoptory.
Warto tak¿e zwróciæ uwagê na odbiornik CEP1747, CEP2147
(schemat w SE nr 3/2002). Tu pracuj¹ dwa równolegle po³¹czone
(obwodami kolektor-emiter) Q302 i Q304. Q302 pe³ni
funkcjê regulacji, Q304 funkcjê wy³¹czania przetwornicy. W
SERWIS ELEKTRONIKI 7/2007 9