SERWIS ELEKTRONIKI

Oscylogramy zdjêto z OTV Provision chassis 28Q1 (schemat
we wk³adce do SE nr 6/2005). Rysunek 5a pokazuje przebiegi
na kolektorze i bazie tranzystora kluczuj¹cego. Rysunek
5b to przebieg napiêcia uzwojenia sprzê¿enia zwrotnego
na tle przebiegu „kluczowanego”. Rysunek 5c to przebieg
na bazie Q612 (odwo³ujemy siê do schematu z SE 6/
2005), tak¿e skojarzony z przebiegiem wystêpuj¹cym na kolektorze
tranzystora-klucza.
Czêstotliwoœæ pracy uk³adu oscyluje w granicach 50-
60 kHz. Mo¿e zastanawiaæ, i¿ na ka¿dym z rysunków jest
nieco inna. Wynika to z faktu, i¿ czêstotliwoœæ kluczowania
zale¿y od obci¹¿enia. Zmienia siê zatem wraz z treœci¹
wizyjn¹ (jasnoœci¹ ekranu) i prac¹ uk³adu korekcji EW. To
sprawia, i¿ obraz na oscyloskopie (analogowym) mocno siê
„trzêsie”. Oscyloskop cyfrowy zaœ za ka¿dym razem „przechwytuje”
(zapamiêtuje) inny fragment sekwencji przebiegów.
Niema to jednak istotnego znaczenia dla wniosków
jakie mo¿na wyci¹gn¹æ ze „zdjêtych” i prezentowanych tu
przebiegów.
Na rysunku 5a zaznaczono (t³umione) oscylacje w przebiegu
napiêcia na kluczu tu¿ po jego wy³¹czeniu. Ich istnienie,
choæ niebezpieczne dla tranzystora, jest nieuniknione.
Kwesti¹ jest jedynie ich amplituda. Ograniczeniu tych
oscylacji z jednej strony s³u¿y „dobrze” nawiniêty transformator,
z drugiej zaœ strony (obowi¹zkowy) obwód snubber.
Tu, jest on b. prosty, C616 w szereg z R625. Czêstotliwoœæ
paso¿ytniczych oscylacji jest wysoka, gdy¿ wyznacza
j¹ jedynie resztkowa indukcyjnoœæ (rozproszenia) g³ównego
uzwojenia transformatora L 5-8. Z oscylogramów odczytujemy,
i¿ jest to ok. 1MHz. Obserwacja przebiegów na
uzwojeniach wtórnych nie uwidacznia tych oscylacji, nie
s¹ one przetransformowane. Niewielkie zaœ oscylacje mo¿na
dostrzec na przeciwnym zboczu, co tak¿e odpowiada indukcyjnoœci
rozproszonej poszczególnych uzwojeñ. Na
rysunku 5b wyeksponowano szczegó³ odpowiadaj¹cy fazie
w³¹czania klucza. Zbocze to jest zdecydowanie wolniejsze
od zbocza „przeciwnego”. Nachylenie przebiegu w
czasie wy³¹czania klucza jest strome, odpowiada stosunkowi
pr¹du w uzwojeniu L 5-8 (w momencie wy³¹czania, t 0)
do pojemnoœci widzianej z kolektora Q613 (g³ównie C616).
Proces w³¹czania klucza przebiega inaczej. W czasie t 0 do
t 1 energia oddawana jest przez uzwojenia wtórne. W momencie
t 1 zostaje wyczerpana. Przebieg „chce” wróciæ do
stanu spoczynkowego, czyli do napiêcia odpowiadaj¹cego
wejœciowemu, ok. 300V. Mo¿e to uczyniæ tylko oscylacyjnie.
Czêstotliwoœæ owych oscylacji odpowiada teraz pe³nej
indukcyjnoœci uzwojenia g³ównego transformatora z (t¹
sam¹) pojemnoœci¹, widzian¹ w kolektorze Q613. Trudno
zaobserwowaæ oscylacje zaznaczone lini¹ przerywan¹ na
rysunku 5b. Fragment opadaj¹cego zbocza (na kolektorze
Q613) jest bowiem jedynie fragmentem (t³umionej) sinusoidy.
Gdy napiêcie (na kolektorze) opadnie do poziomu
odpowiadaj¹cego czasowi t 3, przebieg na uzwojeniu 2-3 ma
ju¿ polaryzacjê dodatni¹. Dodatnie sprzê¿enie zwrotne
„przechwytuje” ten moment, w³¹czaj¹c klucz. Zatem, zamiast
przebiegu t³umionej sinusoidy widzimy „przyœpieszenie”
zbocza w kierunku napiêcia 0V, który to proces
koñczy siê pe³nym nasyceniem Q613. Mimo to, faza „sk³onnoœci”
uk³adu do przejœcia „w stan spoczynku” ma wyraŸny
Opis budowy i dzia³ania zasilaczy OTV firmy Sanyo
wp³yw na przebiegi obserwowane w uk³adzie kluczuj¹cym
(oraz na wszystkich uzwojeniach trafa). Jest tak dlatego, i¿
czêstotliwoœæ wspomnianych wy¿ej oscylacji t³umionych
jest porównywalna z czêstotliwoœci¹ pracy, kluczowania.
Dodajmy tak¿e, i¿ „przechwycenie” oscylacji przez obwód
dodatniego sprzê¿enia zwrotnego jest przyspieszone napiêciem
kondensatora C641, który „przechwyci³” ³adunek w „poprzednim”
takcie pracy przetwornicy (co wyjaœniono w punkcie 2).
Oscylogramy prezentuj¹ jedynie przebiegi napiêcia. Ciekawy
jest natomiast tak¿e przebieg pr¹dów (trudny do „zdjêcia”).
Na rysunku 5b zaznaczono jedynie w uproszczeniu przebieg
pr¹du w uzwojeniu g³ównym transformatora. W takcie gromadzenia
energii pr¹d ten narasta liniowo z nachyleniem proporcjonalnym
do napiêcia wejœciowego i odwrotnie proporcjonalnym
do indukcyjnoœci. W drugim takcie pracy przetwornicy
opadanie tego pr¹du zaznaczono lini¹ przerywan¹. Faktycznie,
pr¹d uzwojenia g³ównego spada (raptownie) do zera, a
strumieñ magnetyczny przejêty jest przez uzwojenia wtórne.
Zbocze opadaj¹ce zaznaczone na rysunku 5b odpowiada temu
strumieniowi przetransformowanemu na uzwojenie pierwotne
transformatora. Opadaj¹ce zbocze jest tak¿e liniowe, lecz tym
razem jego nachylenie jest proporcjonalne do napiêæ wyjœciowych.
A poniewa¿ te s¹ stabilizowane, zatem i owo nachylenie
= constans. Przebieg zaznaczony na rysunku 5b obrazuje tak-
¿e, jak obci¹¿enie uk³adu przek³ada siê na czêstotliwoœæ kluczowania
przetwornicy. Obni¿enie I MAX skutkuje proporcjonalnym
skróceniem czasu t ON. Czas t OFF (fragment od t 0 do t 1) ulega
tak¿e proporcjonalnemu skróceniu. Fragment czasu t 1 do t 2
pozostaje bez wiêkszych zmian. Widaæ st¹d, i¿ przetwornica
s³abiej obci¹¿ona kluczuje „szybciej”. Przy wy¿szej czêstotliwoœci
zaœ fragment czasu odpowiadaj¹cy zboczu opadaj¹cemu
jest bardziej znacz¹cy (procentowo) w pe³nym cyklu kluczowania.
Najistotniejszy fragment przebiegu w uk³adzie zasilacza
firmy Sanyo widzimy na rysunku 5c. Tu widaæ zasadê regulacji
tej przetwornicy mimo silnej wzajemnej interakcji wszystkich
przebiegów. Dolny fragment przebiegu z rys. 5b to przebieg
na bazie Q612. Ten przebieg wyznacza czas w³¹czenia
klucza Q613, tym samy iloœæ zgromadzonej energii i moc przekazan¹
do wyjœcia. Najbardziej istotne jest tu zbocze narastaj¹ce
(w przebiegu B) od poziomu roz³adowania C615 do poziomu
w którym w³¹cza siê Q612, czyli do napiêcia ok. +0.7V.
Kontrola nachylenia zbocza zaznaczonego jako szczegó³ A
przek³ada siê na czas t ON. Zbocze to odpowiada stosunkowi
pr¹dów sumuj¹cych siê w wêŸle bazy Q612 i pojemnoœci C615.
Najbardziej znacz¹cym sk³adnikiem (tej sumy) jest pr¹d
wzmacniacza (jak pokazano na rysunku 2 z wyjœciem pr¹dowym)
kontrolowanego obwodem ujemnego sprzê¿enia zwrotnego.
Tym samym wyjaœnia siê zasada regulacji omawianego
uk³adu. Pozosta³e sk³adowe pr¹du ³aduj¹cego C615, a wiêc
pr¹d rezystora R626 oraz dwójnika R623-D619 maj¹ charakter
ograniczenia mocy przetwarzanej przez zasilacz; wyjaœniono
to w punkcie 2. Sukces pracy omawianego uk³adu ma swoje
Ÿród³o w precyzyjnym i przemyœlanym doborze niewielu elementów
biernych, których wartoœæ jest jedynie niewiele modyfikowana
w wielu chassis odbiorników TV dla których adekwatny
jest opis dzia³ania zawarty w niniejszym artykule.
}
SERWIS ELEKTRONIKI 7/2007 11