Społeczeństwo informacyjne: Szanse, zagro enia, wyzwania

104 3 Implikacje społeczne
1. interoperacyjność (różne protokoły, wymiana danych),
2. scalability (różne zdania, skala),
3. rozszerzalność (adaptacja nowych wynalazków, itd.).
3.3 Dostępność i przystępność usług telekomunikacyjnych
Jednym z założeń europejskiego modelu społeczeństwa informacyjnego jest
powszechność dostępu do technologii i usług komunikacyjnych dla wszystkich
obywateli Unii bez względu na ich pozycję społeczną oraz kraj i region z
którego pochodzą. Wyposażenie gospodarstw domowych w krajach Unii w linie
telefoniczne wzrosło średnio w latach 1990 - 1994 z 87 linii na 100 gospodarstw
domowych do 97 (ISPO 1996). W takich krajach jak Francja, Dania,
Luksemburg liczba linii telefonicznych przekraczała liczbę gospodarstw
domowych.
„Powszechna usługa” (universal service) jest szczególnym pojęciem podzielanym
przez operatorów telekomunikacyjnych na świecie. Zazwyczaj oznacza,
iż „telefoniczna usługa musi być dostarczana dla każdego, niezależnie od
jego miejsca zamieszkania i dochodu”. Pojęcie to zostało wprowadzone przez
Theodora Vaila, wówczas prezesa AT&T, na początku XX wieku. Stało się
zasadą etyczną europejskich publicznych operatorów sieci telefonicznych (PTO,
Public Telecommunications Operators), którzy wówczas byli monopolistycznymi
dostawcami usług. Każdy uważał za naturalne, że PTO są odpowiedzialni za
spełnienie i utrzymywanie uniwersalnej usługi. Obecna deregulacja
telekomunikacji kwestionuje to przekonanie, bowiem sprzyja specjalizacji oraz
rozszerzaniu skali usług. Liberalizacja rynku telekomunikacyjnego, która ma
nastąpić w Unii w 1998 roku, niewątpliwie przyczyni się do zwiększonej podaży
usług i obniżenia taryf.
Rysujący się problem podziału na „posiadających informacje” i „nieposiadających
informacji” dostrzega Parlament Europejski (raport Komisji ds. Gospodarczych,
Walutowych oraz Polityki Przemysłowej z 23 marca 1995 r.). W tym stanie rzeczy
do rangi zasadniczych zagadnień urasta - zdaniem niektórych prawników - kwestia
zakotwiczenia w porządku prawnym i odpowiedniego ukształtowania tzw. czynnego
prawa do informacji; fundamentalnego znaczenia nabiera postulat stworzenia
sprawiedliwych szans w dostępie do nowych technologii, swoboda dostępu,
rozpowszechniania i odbioru informacji. Mówi się o potrzebie zapewnienia każdemu
obywatelowi, na jednakowych, racjonalnych warunkach, dostępu do pewnego
minimum tzw. uniwersalnych usług (niemieckie - universeller Dienst) czy zagwarantowania
tzw. basis-set do informacji. Problem ten staje się przedmiotem
ożywionych debat w Unii Europejskiej, o czym świadczą m.in. rezolucje Rady
podejmowane już w 1993 i w 1994 r. oraz projekt wytycznych z 1995 r., doty-