Społeczeństwo informacyjne: Szanse, zagro enia, wyzwania

142 Społeczeństwo informacyjne: Szanse, zagrożenia. wyzwania
Mimo tych wszystkich zmian, nie o to w gruncie rzeczy chodzi. Moim
głównym twierdzeniem jest to, że nie ma większego znaczenia, czy
sądzimy, że współczesny świat jest nowy czy nie. Analiza zmian jest ważna
niezależnie od zajętego stanowiska. To jest nasz świat, świat ery informacji.
I to analiza tego świata, który musi być zrozumiany, wykorzystany,
osądzany sam w sobie, wedle jego możliwości, albo niedostatków, ma
wskazać i wyjaśnić zjawiska które obserwujemy i doświadczamy,
niezależnie od ich nowości. Mimo wszystko, jeśli nic nowego nie ma pod
słońcem, to po co się trudzić badaniem, pisaniem oraz czytaniem?”
Jednakże samo upowszechnianie i udoskonalenie technik
telekomunikacyjnych i informatycznych nie zapowiada zbudowania nowego
raju na ziemi, jak głoszą technooptymiści. Bliższe trafnej prognozy są paradoksy
rozwoju techniki sformułowane przez Jacques Ellula [1962]:
1. Wszelki postęp techniczny powoduje zarówno zyski i straty; zawsze gdy
coś dodaje, to także coś ujmuje.
2. Wszelki postęp techniczny tworzy więcej problemów aniżeli ich rozwiązuje;
skłania nas do widzenia tych problemów jako technicznych ze swej
natury oraz popycha do szukania rozwiązań technicznych.
3. Negatywne aspekty technicznych innowacji są nierozłącznie
związane z pozytywnymi. Naiwnością jest sąd, że technika jest
neutralna, iż może być używana dla dobrych albo dla złych celów; w
rzeczywistości dobre i złe konsekwencje są równoczesne i nieodłączne.
4. Wszystkie wynalazki techniczne mają nieprzewidywalne
konsekwencje.
Prostym przykładem paradoksów Ellula może być nie tak dawny szybki
rozwój i ogromna popularność radia CB, nazwanego falą obywatelską. To
szczególne interakcyjne radio było promowane jako radio społeczne,
powszechnie dostępne. I w dużej mierze takim jest, ale ponadto stało się
środkiem szukania własnej tożsamości w coraz bardziej wrogim,
zbiurokratyzowanym, zdepersonalizowanym, ryzykownym, skomercjalizowanym
środowisku społecznym. Dlatego zwykły Jaś przybiera na falach eteru
pseudonim Szalony Kowboj, Basia stawała się Damą Kameliową, a Andrzej -
Asem Pik. W filmie z 1977 roku pt. Citizen Band, każdy z bohaterów jest tym,
czym być nie może lub być nie powinien, a czym chciał zostać. Analogiczne
mechanizmy psychologiczne występują obecnie wśród internetowych graczy
komputerowych i części uczestników grup dyskusyjnych.
Oczywiście, niniejsza książka jedynie naszkicowała niektóre problemy nowej
ery i nowego społeczeństwa. Rozwój informatyki i telekomunikacji, technologii
informacyjnych: komputerów i sieci teleinformatycznych, wreszcie powstanie i
rozwój Społeczeństwa Informacyjnego niesie wielkie nadzieje, którym
towarzyszą też obawy i zagrożenia. Wymagają one gruntownych analiz