Społeczeństwo informacyjne: Szanse, zagro enia, wyzwania

116 3 Implikacje społeczne
coraz trudniejsze. Kontrowersyjne staje się wykorzystanie banków informacji,
gdzie, wprowadzając - ze zrozumiałych względów - opłaty za korzystanie z ich
zasobów, ogranicza się dostęp mniej finansowo zasobnych użytkowników. To samo
dotyczy tych mediów telematycznych, gdzie wykorzystuje się łącza telefoniczne,
satelitarne, teleksowe.
Dylematy, jakie tu powstają, są rozmaite - czy kosztami obciążać odbiorców w zależności
od posiadania medium (coś w rodzaju abonamentu telewizyjnego), czy
od korzystania z danego kanału (na przykład płatne kanały telewizji kablowej
i satelitarnej, jak również telewizji typu low power, czy MPS), czy od programu
(niektóre formy płatnego korzystania z telewizji kablowej, banków danych, wideokaset).
Czasami wprowadza się opłaty w zależności od liczby użytkowników
(pokazy publiczne, programy komputerowe), czasami - od długości czasu
połączenia (banki danych). Wariantów jest dużo, faktem jest, że nowe media
raczej sprzyjają rozwiązaniu komercjalnemu, uznaniu informacji za taki sam
towar jak każdy inny, tyle iż mający swe specyficzne właściwości.
3.11.2 Skala opłacalności
Nowe media w ostrej formie stawiają również problem opłacalności produkcji i
wykorzystania zarówno samego technicznego sprzętu, jak i potrzebnych dla jego
działania programów, przy czym tą nazwą możemy określić zarówno programy
komputerowe, jak i, per analogiam, programy telewizyjne czy wideokasety lub
płyty kompaktowe.
Układy scalone, aby były tanie, muszą być produkowane w setkach tysięcy
egzemplarzy, a to znaczy, że tylko nielicznym firmom elektronicznym może się
taka produkcja opłacać. Małe kraje nie mają ekonomicznych szans na dorównanie
renomowanym producentom światowym.
3.11.3 Zależność ekonomiczna
Nowe media, jak na razie, powiększają dystans między czołówką technologiczną
świata a jego resztą. Zwiększając zaś produktywność utrudniają krajom rozwijającym
się, jak Polska, wchodzenie na rynek krajów rozwiniętych nawet z towarami
wymagającymi dotychczas dużych nakładów niskokwalifikowanej siły
roboczej (np. szycie odzieży). W różnorodny sposób czynią ekonomicznie
zależnymi kraje słabsze, niezdolne do samodzielnego rozwijania przodujących
technologii. Ale mają też i korzystne strony - pozwalają przełamywać izolację
obszarów wielu zacofanych regionów świata, oferują dostęp do światowych
banków informacji, przedstawiają nowe wzory rozwoju społecznego.