OROZJUSZ CHOROGRAFIA PRZEZ ALFREDA ... - Kultura Antyczna

niemieckich obserwujemy jeszcze w połowie IX wieku 38 . Nie był to jednak tylko
ruch jednostronny. W tym samym czasie z Niemiec południowych napływają na
teren wysp podania i legendy germańskie, chciwie wchłaniane przez miejscowe
środowisko, które było jeszcze świadome swego kontynentalnego pochodzenia 39 .
Biograf Alfreda, Asser, wymienia w otoczeniu króla Alfreda księdza Jana, który był
Eald-Saxonicum genere i pochodził z klasztoru w Nowej Korbei. Razem z królem
tłumaczył on dzieło pt. Cura Pastoralis, a później został opatem klasztoru w
Athelney 40 . Nie brakło więc informatorów o stosunkach etnicznych w Niemczech i
na Słowiańszczyźnie.
Nie jest też wykluczone, że Alfred miał w ręku mapę tych obszarów bardziej
zaktualizowaną od orozjańskiej; pewne jej ślady dadzą się wykryć już u Jordanesa i
Izydora z Sewilli 41 .
W sumie biorąc, choć Opis Europy środkowej ustępuje pod względem ob
fitości informacji nieco wcześniejszemu Geografowi Bawarskiemu, to jednak
góruje nad nim pod względem technicznym przez zastosowanie techniki choro-
graficznej, staranną selekcję faktów opartych, jak się wydaje, na zupełnie pewnych
źródłach, prawie zupełnym brakiem wiadomości fantastycznych oraz gruntow
nym scharakteryzowaniem stosunków etnicznych w zasięgu Morza Bałtyckiego.
Jest on więc pod tym względem pierwszym wczesnośredniowiecznym podręcz
nikiem geografii tych obszarów.
„PERIPLUS" OHTHERA
Nazwa Periplus na określenie relacji Ohthera z podróży odbytej do Morza Białego
i do Haedeby została dopisana na marginesie najstarszego kodeksu, zwanego
kodeksem Tollemache'a ręką XVII-wiecznego czytelnika 42 . Nazwa ta całkiem trafnie
oddaje treść opowiadania norweskiego wielmoży, mimo że pokrewieństwo ze
starożytnymi periplusami jest dość dalekie. Periplus składa się z trzech części. W
pierwszej jest mowa o podróży Ohthera statkiem z miejsca zwanego Hálogaland w
północnej Norwegii do Laponii, w drugiej różne anegdotyczne szczegóły o życiu
samego Ohthera, w trzeciej opis drogi z Hálogaland do Haede w południowej Danii.
Na podstawie szczegółów przekazanych przez samego opowiadającego można
13