OROZJUSZ CHOROGRAFIA PRZEZ ALFREDA ... - Kultura Antyczna

120 Alfred nazywa ten kraj: Gotlandia (Gotland), kraj zamieszkiwany przez
Jutów, czyli Gotów. Alfred w przekładzie historii kościoła Bedy nazywał ich
Geatami, E. Wadstein, Norden och Västeuropa, s. 159 i n.; przeciw identyfikacji
Geatów z Jutami i z nomenklaturą Gotland wystąpił K. Malone, King Alfred's
Geats, s. 1 i n.; tenże, King Alfred's Gotland, s. 336 i n.
121 Starsi badacze (Suhm, Langebek, Forster) utrzymywali, że ziemia Sillende
oznacza wyspę Zelandię. H. G. Porthan, Försök, s. 47 wystąpił z poglądem, że jest
to południowa część Półwyspu Jutlandzkiego między Anglami a Jutami, to samo
H. K. Rask, Ottârs, s. 339-340 i C. F. Dahlmann, König Alfreds, s. 439. Ten ostatni
precyzuje, że chodzi tutaj o Szlezwig, czyli kraj położony nad rzeką Schleią.
Pogląd ten stal się obowiązujący na długi czas. Ostatnio jednak R. Ekblom,
Ohthere's Voyage, s. 182 skrytykował tę tezę i wystąpił ze zdaniem, że Sillende nie
jest nazwą odnoszącą się do jakiegoś konkretnego terytorium, lecz odnosi się ogólnie
do ziem położonych na południe od siedzib Juto w; dość podobnie już
przedtem E. Wadstein, Namnet Danmark, Göteborgs, Hössskolasaarsskrift, 25
(1919), s. 242 i n. Pogląd Ekbloma nie jest przekonywający; jakkolwiek nie da się
ustalić bezpośredniego związku między nazwą rzeki Schlei a Sillende, to jednak z
geografii tych terenów wynika, że Sillende należy zlokalizować koło tej rzeki.
Ponieważ nie wchodzi w grę ani ziemia Anglów (na południu od rzeki Schlei), ani
ziemia Jutów na półwyspie tego imienia, wobec tego pozostaje tylko terytorium na
północ od rzeki Schlei, zajęte w czasach przez nas opisywanych przez tzw.
Południowych Duńczyków (Suodene). Ponieważ ci ostatni byli na tym terenie
stosunkowo późnymi przybyszami, jest rzeczą więcej niż oczywistą, że kraj ich
posiadał przedtem jakąś ściślej określoną nazwę. Jest to właśnie kraj opuszczony
przez Anglów (Północnych), którzy wywędrowali do Brytanii (ob. przyp. 128).
Bezpośrednie sąsiedztwo z krajem Anglów (Południowych) po drugiej stronie
rzeki Schlei ma rozstrzygające znaczenie dla lokalizacji Sillende.
Co się tyczy znaczenia tej nazwy to K. Müllenhoff, Nordalbingische Studien t. I,
s. 142; tenże, Deutsche Altertumskunde, t. V, s. 123 wykładał ją jako „ein wüstes
Gebiet"; A. D. Jörgensen, Den nordiske Kirkes Grundlaegelse, s. 292 objaśniał ją
jako „wielka włość". R. Ekblom, Ohthere's Voyage, s. 178-179 podaje: „In many
view Sillende — Sinlendi means '(coast of) terra firma, mainland'". S.
Gutenbrunner, Völker und Stämme, s. 151 jest zdania, że „Sinlendi ist 'Grossland,
continens terra', im Gegensatz zu Inseln; der Begriff deutet darauf hin, dass dieser
Landesnahme für das Gebiet von Schleswig von Seefahrern stammt, welche die
Haithabu-Route befuhren: wo sie keine Durchfahrt fanden, sondern die Landenge
überwinden mussten, war für sie die 'kontinentale Strecke'". Innymi słowami:
Sillende — Sinlendi znaczy teren, na którym dokonywano przewłoki statków
idących od Fryzji na Bałtyk. Droga ta jest doskonale znana; przechodziła ona
wzdłuż rzeki Schlei do portu w Haede (ob. F. Frahm, Der Transitverkehr
Schleswig-Hollingstedt, Zeitschrift d. Gesellsch. f. schlesw. holstein. Geschichte,
60, 1931, s. l i n. tenże, Die Machtstellung der Wikinger auf der Landenge von
Schleswig, Forschungen und Fortschritte, 10, 1934, s. 138-140). Etymologia nazwy
również więc potwierdza lokalizację kraju Sillende nad rzeką Schleią.
122 Mowa tu o Morzu Bałtyckim. Z tego wynika, że Skagerrak i Kattegat Alfred
traktował już jako część Morza Bałtyckiego, które stąd ciągnęło się jako "Morze
Ostów" w głąb lądu na kilkaset mil. Wymiary mil podaje N. M. Petersen, Handbog
i den gammel nordisk geografi, s. 135. Według niego mila morska wynosiła 1,5
mili duńskiej czyli koło 10 km. Być może mierzono jednak w milach angielskich,
która ma tylko 1609 m.
123 Wielki port tranzytowy z Morza Pomocnego na Bałtyk u ujścia rzeki Schlei.
81