OROZJUSZ CHOROGRAFIA PRZEZ ALFREDA ... - Kultura Antyczna

ten sam badacz wskazał na plemię Harudes, które występuje już u Cezara (De bello
Gallico, I, c. 31 i in.), lecz później także w Annales Fuldenses pod r. 852. Na tych
domysłach zakończył się jeden, dyletancki etap poszukiwania Chorwatów.
Prawidłowe rozwiązanie dali dopiero badacze słowiańscy. Pierwszy P. J. Szafarzyk,
Słowiańskie starożytności, t. II, s. 544 osadził ich w sudeckich Karkonoszach.
Tutejsze plemię Chorwatów znane jest z wzmiannek w legendzie o św. Wacławie i
ze znanego dokumentu fundacyjnego biskupstwa praskiego z r. 1086. Alimo że
Szafarzyk uważał, iż czescy Chorwaci „przynieśli imię swoje do Czech ze starych
Białocharwat", to jednak Alfredowych Chorwatów osadził w Czechach. Dopiero
późniejsi badacze nawiązali do znanego przekazu Konstantyna Porfirogenety o tzw.
Białych Chorwatach, sadowionych pospolicie w Małopolsce, czyli na terytorium
Wiślan, dopatrując się identyczności Alfredowych Chorwatów z tzw. Białymi
Chorwatami (ob. L. Niederle, Pûvod a pocatky Slovanû jižnich, s. 262 i n.; R.
Kötzschke, Die Völkertafel Germaniens, s. 345; Fr. Dvornik, The making of Central
Europe, s. 273 i wielu innych). Na innym miejscu wykazałem, że siedziby tzw.
Białych Chorwatów na terenie Małopolski należą do świata fikcji. Konstanty
Porfirogeneta mówiąc o Białych Chorwatach miał na myśli czeskich Chorwatów. Do
nich też należy odnieść przekaz Alfreda (ob. Pierwsze państwo słowiańskie, s. 207 i
n. Ob. również przyp. 30 do s. 207). Nie jest to zdanie odosobnione; ob. V.
Chaloupecky, Staré Slovensko, s. 31; K. Malone, King Alfred's North, s. 153: „the
Czechish Chorvaty at the source of the Elbe"; ostatnio zaś M. Vach, Češti Charvâti,
Česky časop. historicky, 50 (1949), s. 133. Co do położenia Chorwatów w Czechach
ob. R. Turek, Kmenovâ ûzemi v Cechach, s. 30 (mapa).
74 Mianem Serbów określano związek plemion zachodnio-słowiańskich,
siedzących między Bobrem i Salą, na północ od Czech; należy tu wymienić idąc od
wschodu: Milczanie, Niszanie, Głomacze, Nieletycy, Susłowie, Niżycy, Żyrmąci,
Kolędzicy, Chudzicy (?) i kilka innych drobniejszych terytoriów plemiennych, (ob.
L. Niederle, Pûvod a pocatky Slovanù zâpadnich, s. 110 i n.). Był to jednak stan
pierwotny, datujący się z VII-VIII wieku. W IX wieku widoczna jest wewnętrzna
koncentracja niektórych obszarów plemiennych. Król Alfred, tj. jego informatorzy
niemieccy, wyróżniają trzy ważniejsze ośrodki: Susłów, Głomaczy i Serbów
właściwych. Ponieważ ci ostatni mieli siedzieć na pomoc od Głomaczów a na
wschód od Susłów, widoczne jest, że nazwę Serbów odniesiono tutaj do Milczan,
będących plemieniem serbskim wysuniętym najbardziej ku wschodowi; naczelnym
ich grodem był Budziszyn. Stosunki plemienne u Serbów zasługują na szczegółową
monografię. Ob. też J. Widajewicz, Serbowie nadłabscy, Kraków 1948; W. Hessler,
op. cit., s. 24 in.
70