OROZJUSZ CHOROGRAFIA PRZEZ ALFREDA ... - Kultura Antyczna

Drużno (ob. Carstenn, Zur Geschichte, s. 50-51), gdyż dziś tylko ta druga
alternatywa jest uznana za poprawną. Co do etymologii ob. przyp. następny.
151 Z różnych domniemań wyłoniła się ostatecznie lokalizacja Truso na terenie
Elbląga. Rozmaite opinie podsumowali dwukrotnie E. Carstenn, Zur Geschichte der
Trusoforschung, s. 37 i n.; B. Ehrlich, Der preussich-wikingische Handelsplatz
Truso, s. 5 i n. W tej ostatniej pracy podano również rozmaite stanowiska
archeologiczne na terenie Elbląga, wskazujące na osadnictwo pruskie w IX i X
wieku. Mimo to nie udało się dotąd zidentyfikować miejsca właściwej osady. Co się
tyczy nazwy ob. polemikę Lorentza z Rudnickim (cyt. w spisie literatury), por. też
A. Brückner, Zur slavisch-deutschen Namenkunde, Zeitschrift f.
Ortsnamenforschung, 9 (1933), s. 205: „In der weitläufigen Polemik... irrten beide".
Nazwa nie została dotąd wyjaśniona. Najczęściej łączono ją z lit. : trûsas 'praca,
zajęcie', czyli poi. trud. itp., skąd prosta była droga do pseudouczonej etymologii, że
jest to miasto, gdzie się niby trudzono (ob. E. Carstenn, Zur Geschichte, s. 51;
etymologia pochodzi od F. Neumanna). Z pierwiastków skandynawskich
wyprowadził nazwę G. Hübener, England, s. 190. Morfologia nazwy jest jednak
całkowicie jasna: składa się ona z rdzenia: drus- i sufiksu — o. Nazw miejscowych
na obszarze bałtyjskim o temacie: Trus-, Drus- (np. Druskienniki; ob. zresztą
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego s. v.) jest mnóstwo. Ob. tutaj G. Gerullis,
Die Altpreussisch.- Ortsnamen, s. 31 i 187, który także uważa nazwę za bałtyjską,
ale niepotrzebnie łączy ją z przymiotnikiem: drusas 'mocny, silny'. Odpowiednikiem
właściwym jest rzeczownik związany z rzeczownikiem: druska 'solanka', sól'; ob też
G. Labuda, Źródła, sagi i legendy, s. 81-82.
152 Rzut oka na mapę przekonywa, że obie rzeki płyną z południa, z grubsza
biorąc, gdyż jeśli chodzi o Wisłę (Nogat), to ta wlewała się do zalewu raczej od
południowego zachodu. Problem ten był w literaturze żywo dyskutowany (ob.
Carstenn, Zur Geschichte der Trusoforschung, s. 54 i n.). Najbliżej prawidłowego
ujęcia wydaje się być Kolberg, Wulfstans Seekurs, s. 3 i n., gdy stwierdza, że
określenia kierunkowe należy oceniać z punktu widzenia żeglarza, który wjeżdżając
na zalew miał przed sobą od południa Nogat, a na wschód od niego rzekę Ilfing.
Dokładne oznaczenie kierunku biegu rzeki utrudnia fakt, że eastan może przybierać
zależnie od intonacji i akcentu różne znaczenia ; i tak: eâstan oznacza kierunek
wschodni w ogóle, eastan= na wschód, a eastan= od wschodu (ob. J. Zupitza - J.
Schipper, Alt- und- mittelenglisches Übungsbuch, Wien 1904, s. 233b). Być może
jednak, iż ówczesne odmienne warunki hydrologiczne usprawiedliwiały całkowicie
określenia Wulfstana w dosłownym brzmieniu.
153 Słowa te trzeba skonfrontować ze stosunkami hydrologicznymi tamtych
czasów. Niestety, brak szczegółowych badań geologicznych uniemożliwia pełną ich
rekonstrukcję. Dotąd udało się jedynie odtworzyć przypuszczalny obraz wód na lata
koło r. 1300; ob. H. Bertram- W. La Baume -O. Kloeppel, Das Weichsel-Nogat-
Delta, s. 11 i n. oraz mapy por. też K. Soecknick. Die Wasserläufe Elbings, s. 214 i
n. Według tych badań trzeba przyjąć stan wody wyższy o 1-2 m (H. Bertram, s. 30)
lub co najmniej o 0,5 m (Soecknick, s. 218). W rezultacie otrzyma się znacznie
większy rozmiar wód jeziora, które rozciągałoby się na terenach, które dziś znajdują
się o 1,50-2 m niżej poziomu morza. Według Bertrama, op. cit., s. 36 stosunek wód
do lądu za czasów Wulfstana przedstawiał się następująco: „Wenn man (den)
Bericht Wulfstans mit der angeschlossenen Karte vom Jahre 1300 vergleicht, so wird
man den Eindruck gewinnen, dass Wulfstan mit seiner Reisebeschreibung die
tatsächlichen Verhältnisse richtig geschildert hat. Unter Weichselmünde ist nicht
etwa das heutige Weichselmünde bei Danzig zu verstehen, sondern ein auf der
Nehrung vorhandenes Tief. Dieses Tief soll nach Wulfstan nordwestlich von Elbing
87