OROZJUSZ CHOROGRAFIA PRZEZ ALFREDA ... - Kultura Antyczna

IV 1251) itd. Należy zwrócić uwagę, że pierwszy z wspomnianych dokumentów
posługuje się terminem recens mare tylko dla Świeżego Zalewu, natomiast morze
naprzeciw Półwyspu Sambijskiego traktuje już jako mare salsum.
Nazwa pruska Świeżego Zalewu nie jest znana. Przypuszcza się, że zachowała
się ona w litewskiej nomenklaturze: Ais mares z pierwotnego Aistmares 'morze
Estów' (ob. G. H. F. Nesselmann, Wörterbuch der Littauischen Sprache, 1850, s. 13 i
383). Wiarogodność tego przekazu przyjmuje A. Gaters, Osti und Ostsee, s. 248, w
wątpliwość zaś podaje V. Kiparsky, Baltische Sprachen u. Völker, s. 52; ob. też G.
Gerullis, Baltische Völker, Reallexikon der Vorgeschichte, hrg. M. Ebert, t. I, Berlin
1924, s. 337.
Istnienie rodzimego określenia na Świeży Zalew jest możliwe z tego względu, że
odgradzająca je od pełnego morza mierzeja zachowała swoją bałtyjską
nomenklaturę, ukrytą w zniemczonej nazwie: Frische Nehrung. Wprawdzie spotyka
się mniemanie, że została ona tutaj przeniesiona za czasów krzyżackich (ob. F.
Kluge, Wörterbuch d. deutschen Sprache, s. 521) lub że jest pochodzenia
skandynawskiego i została tutaj przeniesiona przez Wikingów (ob. R. Ekblom,
Ortnamns vittnesbörd, s. 168), lub nawet gockiego (T. Karsten, Die Germanen, s.
113), to jednak nie ma żadnej podstawy zaprzeczać, iż u podstaw jej tkwi nazwa
pruska. K. Buga, Kann man Keltenspuren auf baltischem Gebiet nachweisen?,
Rocznik Slawistyczny, 6 (1913) wykazał w sposób zupełnie bezsporny, że wywodzi
się ona z pruskiego: nerija, lit. neriu, nérti; ob. też dalsze przykłady onomastyczne
R. Schmittlein, Sur quelques toponymes lithuaniens, Zeitschrift f. Namenforschung,
14(1938), s. 245 i n.
149 Miano Ilfing (Elbiąg) nosi tylko strumień wody wypływający z jeziora
Drużno, przepływający następnie koło miejscowości Elbląg i wpadający następnie
do Świeżego ZaJewu. Jednakże obecny bieg rzeki Ilfing nie jest miarodajny
odnośnie do schyłku IX wieku, kiedy to rzeczka ta wpadała najpierw do Nogatu, a
potem dopiero do Świeżego Zalewu (ob. niżej przyp. 152). Co się tyczy nazwy, to
T. E. Karsten, Die Germanen, s. 73, G. Hübener, England, s. 188-189, R. Ekblom,
Der Name Elbing, s. 209 i n., tenże, Ortnamns vittnesbörd, s. 168-169 uznają ją za
germańską. Z pierwiastków rodzimych, pruskich wyprowadził ją L. Zabrocki,
Nazewnictwo, w dziele zbiorowym Warmia i Mazury, t. I, Poznań 1953, s. 273.
150 Jezioro Drużno (niem. Drausensee), na południe od Elbląga. Zapisy
historyczne tej nazwy brzmią: Druse, Drusa, Drusnie, Drusen, Drusin, Drusine itp.
Są one więc, odrzuciwszy późniejsze zgermanizowane (zeslawizowane) formy,
identyczne z nazwą miejscowości. Truso — Druso. Do prawego brzegu jeziora
przytykała też ziemia Drużno, rozciągająca się między Elblągiem, Pasłękiem i
Młynarami (Müllhausen); L. Weber, Preussen vor 500 Jahren in culturhistorischer,
statistischer und militärischer Beziehung, Gdańsk 1878, s. 14. Do przebrzmiałych
należy już dziś żywa ongiś dyskusja, czy Truso leżało nad brzegiem zalewu, czy też
nad brzegiem jeziora
86