OROZJUSZ CHOROGRAFIA PRZEZ ALFREDA ... - Kultura Antyczna

Por. uwagi H. Łowmiańskiego, Stosunki polsko-pruskie, s. 154 i przyp. 8.
159 Dosłownie: gebetan — modły błagalne; o roli tych modłów w kultach
pruskich ob. Bertuleit, op. cit., s. 66 i n. Obyczaj palenia zwłok utrzymał się podobno
jeszcze do XVIII wieku. Jak podaje J. H. Lidert (Preussische Frauenzimmer,
Königsberg 1774): „Die art des begräbnisses und die kosten bey demselben waren
ohne zweifei nach dem stände ihrer manner oder väter eingerichtet. Die körper der
geringen leute verscharrte man in einer grübe, oder man verbrannte sie auch
bisweilen. Die adlichen kamen gleichfalls in die erde, aufs beste angekleidet, wobei
man ihren weiblichen schmuck beylegte. Die vom grossen adel und fürstlichem
geschlechte mussten jederzeit verbrannt werden, und wurde zugleich ein Spinnrocken
mit flachs, und was man ihr sonst gönnte, ins feuer geworfen". (Cyt. za G.
Hübenerem, op. cit., s. 194). Ob. również H. Bertuleit, op. cit., s. 102 i n.
Jest rzeczą interesującą, że Wulfstan nie wspomina o obyczaju palenia wdów,
zanotowanym już przez Piotra z Dusburga i tak silnie rozpowszechnionym u ludów
bałtyjskich; ob. tutaj W. Gaerte, Witwenverbrennung im vorordenszeitlichen
Ostpreussen, Prussia, 29 (1931), s. 124 i n.
160 Sposoby zamrażania ciał z terenów bałtyjskich cytuje G. Hubener, England,
s. 193. Należy tutaj przytoczyć mniej znaną badaczom przeszłości bałtyckiej relację
innego kupca angielskiego, Frynesa Morrisona, z r. 1593: „Give me leave to adde
one observation, which to me seemed very strange. At Malvin (Marienwerder?,
Malbork?) and Dantzke in Prussen, betweene Michelmas and Christmas, the country
people bring in sledges laded with dead Hares, all frozen over, which are so
preserved aswell and better, then if they were powdred with salt, till our Lady day in
Lent, about which time the frost begins first to breake. And if they will eate a Hare
in the meane time, they thaw it at the fier, or the oven of the warme stove, or by
casting it into water, and so they presently set it to the fier, either to be rosted or
boyled. In like sort they preserve Phesants, or any kind of flesh, being frozen over,
as well as if they ware salted. And if any man thinke this a Travellers fiction, let him
know, that a most credible person told mee, of his certaine knowledge and
experience, that the Moscovites in Russia, bring the dead bodies of men in winter
thus frozen over, and so lay them on heapes in the Bellfrees of the Churches, where
they lie without rotting, or ill smell, till about our Lady day in Lent the snow begins
to thaw, and the earth to be fit for digging (for till that time the earth is covered with
deepe and hard snow, and if it were not so covered, yet is so hard by continuall
frosts, as it cannot be digged). And at that time each family takes the bodies of their
dead, and takes care to burie them", Itinerary, IV:4 (Cytuję za G. Waterhouse'm,
Wulfstans account to the Esthonians, s. 327). Dalszy przykład z terenu Azji podał A.
Macdonald, Wulfstan's voyage and freezing, s. 73-74 za A. Steinem, Ancient
Khotan, t. I, London 1907, s. 329.
161 Propontidis, Morze Marmara.
162 Miejsce to poddał dokładniejszej analizie K. Malone, King Alfred's North, s.
149, dochodząc do przekonania, że król Alfred zniekształcił tekst oryginału.
Ustalenia Malone wymagają jednak korekty, jak wynika z poniższego zestawienia
tekstów:
92