OROZJUSZ CHOROGRAFIA PRZEZ ALFREDA ... - Kultura Antyczna

Ekblom, Alfred the Great, s. 131 odnoszą zaimek: him do wyprzedzającej go nazwy:
Haefeldan. W rezultacie otrzymujemy błędną informację, że Susłowie mieszkali na
wschód od Hawolan. Tekst jednak odzyskuje pełną wartość, jeżeli zgodnie z przyjętą
zasadą odniesiemy zaimek: him do plemienia ośrodkowego, tj. Wschodnich
Franków. Wtedy się okaże, że Susłowie istotnie siedzieli w prostej drodze na wschód
od nich, a na południowy wschód od Susłów — Morawianie. Że ta wykładnia jest
pod każdym względem poprawna i że Alfred dobrze się orientował w położeniu
Susłów wynika również stąd, że nieco niżej umieścił ich na zachód od Głomaczów
(ond be westan him Sysyle). Terytorium plemienne Susłów oznaczył na mapie H.
Grössler, Die Einteilung des Landes zwischen unterer Saale und Mulde in Gaue und
Archidiakonate, Mitteilungen des Vereins für Erdkunde zu Halle a. S., R. 1905, s. 29
i n.; za nim L. Niederle, op. cit., s. 117 i mapa; por. też H. Böttger, Diöcesan- und
Gaugrenzen Norddeutschlands zwischen Oder, Main, jenseit des Rheins, der Nord-
und Ostsee, t. IV, Halle 1876, s. 324 i n. Wyznaczają oni z reguły zbyt nikły obszar
plemienny dla tego ludu; wydaje się, że terytorium Susłów pokrywało się z
najgęściej zaludnionymi ziemiami koło Lipska, Gollma i Warcina Z tego punktu
widzenia sprawa wymaga zbadania. Ponieważ w tym rejonie Alfred nie wymienił
żadnego innego plemienia, wolno przypuszczać, że pod ich nazwą pomieścił
rozmaite pomocne plemiona słowiańskie diecezji merseburskiej i żytyckiej. W.
Hessler Mitteldeutsche Gaue des frühem u. hohen Mittelalters, Berlin 1957, s. 27. Co
do etymologii ob. A. Bruckner, Zur slawischdeutschen Namenkunde, Zeitschr. f.
Ortsnamen-Forschung, 11 (1935), s. 226, 228-29 (od: susła) przeciw M. Vasmerowi,
Beiträge zur slaw. Altertumskunde, Zeitschrift f. slaw. Philologie, 7 (1930), s. 143 (z
nord. sysla- okręg).
64 Morawianie utworzyli w IX wieku najwybitniejsze państwo słowiańskie nad
Dunajem, obejmujące u schyłku IX wieku Panonię i Czechy, a także Słowaczyznę
oraz, jak przypuszczają niektórzy badacze, po drugiej strome Karpat również
Małopolskę (tzw. państwo Wiślan) i Śląsk. Trzon państwa morawskiego stanowiły
Morawy właściwe i być może Słowaczyzna i Panonia, natomiast reszta ziemi
pozostawała zapewne w luźnej zależności w stosunku do państwa morawskiego,
mając własnych książąt. Ob. J. Dekan, Zaciatky slovenskych dejin a riša
Velkomoravska, Bratislava 1951, s. 41 i n. (mapa, tabl. IX); tenże, Prispevok k
otazke politickych hranic Vel'kej Moravy, Historica Slovaca, 5 (1948), s. 198-211.
65
O położeniu Karyntii i o tamtejszych Słowianach ob. K. Kretschmer,
Historische Geographie, s. 185-186.
66
Określenie zaczerpnięte pewnie z mapy; mogło chodzić o pasma górskie
odcinające późniejszą Serbię od Bułgarii. Określenie: pustkowia pasuje do słabo
zamieszkałych terenów górskich. Mogło również chodzić o tereny tzw. „puszczy"
węgierskiej. Ob. P. Ratkoš, K otazke hranice Velkej Morawy a Bulharska,
Historicky časopis, 3 (1955), s. 206-228; G. Labuda, Źródła, sagi i legendy, s. 30,
36-37.
67
W owym czasie, za panowania cara Symeona (893-928) Bułgaria znajdowała
się u szczytu potęgi, rywalizując skutecznie z basileusami bizantyńskimi. Granice
tego państwa rozciągały się wówczas od Morza Czarnego po Morze Adriatyckie z
jednej strony oraz po Dunaj, Belgrad i Sirmium od północy, dochodząc prawie do
Morza Egejskiego; ob. G. Ostrogorsky, Geschichte des byzantinischen Staates,
München 1940, s. 180 i n., 185 (mapa).
68
Całość informacji o Wiślanach, plemieniu słowiańskim zamieszkałym nad
Wisłą zebrał ostatnio J. Widajewicz, Państwo Wiślan, Kraków 1948; autor ten
jednak na ogół wyczytał ze źródeł więcej, niż się w nich mieści i dlatego
zagadnienie Wiślan wymaga raz jeszcze krytycznego rozpatrzenia. Ob. J.
68