OROZJUSZ CHOROGRAFIA PRZEZ ALFREDA ... - Kultura Antyczna

iari dicantur" oraz lib. IV, schol. 134 (129), ed. Schmeidler, s. 253: „Hos usque
hodie Gothi (tutaj w znaczeniu: Getae tj. Prusowie) et Sembi facere dicuntur, quod
ex lacte iumentorum inebriari certum est": dalej Piotr z Dusburga, Chronica terrae
Prussiae, Script, rer. Pruss. t. I, s. 54: „Pro potu habent simplicem aquam et
mellicratum seu medonem, et lac equarum, quod lac quondam non biberunt, nisi
prius sanctificaretur. Alium potum antiquis temporibus non noverunt". Por. tutaj J.
Bender, Zur altpreussischen Mythologie und Sittengeschichte, Altpreuss.
Monatsschrift, 2 (1865), s. 599-600; szerzej omawia ten tekst H. Łowmiański,
Stosunki polsko-pruskie, s. 153-154.
156 O księciu polskim, Leszku Białym, czytamy w bulli papieskiej Honoriusza
III, że nie znosił on ani wody ani wina, gdyż był „consuetus potare tantum
cerevisiam vel medonem" (Preussisches Urkundenbuch, t. I, s. 26, nr 39 z dnia 17
IV 1221). Anonim Gall, autor pierwszej polskiej kroniki z początku XII wieku,
podaje, że na legendarnych postrzyżynach u ubogiego chłopa Piasta, doszło nie
tylko do rozmnożenia pieczeni wieprzowej, lecz także i piwa; w tym czasie piwo
było więc w Polsce rozpowszechnione nie tylko wśród możnych, lecz także u
uboższej ludności. Warzenie piwa było niewątpliwie związane z bardziej
intensywną gospodarką rolną, która u schyłku IX w. nie musiała być u Prusów
jeszcze upowszechniona; nieco inaczej H. Łowmiański, op. cit.. s. 154.
157 Wszechstronny materiał do przeżytków pogrzebowych u ludów bałtyjskich, a
szczególnie pruskich zebrali i omówili W. Caland, Die vorchristlichen baltischen
Totengebräuche, Archiv f. Religionswissenschaft, t. XVII, s. 478 i n.; H. Bertuleit,
Das Religionswesen der alten Preussen mit litauisch-lettischen Parallelen,
Sitzungsberichte der Altertumsgesellschaft Prussia, 25 (1924), s. 98 i n.; H. L.
Janssen, Mittelalterliche Berichte vom Totenbrauch der Balten, s. 192; G. Hübener,
König Alfred, s. 54 i n.; tenże, England und die Gesittungsgrundlage, s. 192 i n.;
por. też G. Gerullis, Baltische Völker, Reallexikon d. Vorgeschichte t. I, s. 336;
podrzędne znaczenie ma już dzisiaj rozprawa W. Friederici, Ueber altpreussische
Gräber und Bestattungsgebräuche, Altpreuss. Monatsschrift, 9 (1872), s. 150 i n.
Z wcześniejszych relacji pisanych na szczególną uwagę zasługują pisma Jana i
Hieronima Maleckich (Meletius): Libellus de sacrifiais et idolatria veterum
Borussorum et Livonum, aliarumque vicinarum gentium, Regiomonti 1563 (o
wcześniejszych wydaniach i perypetiach tej książeczki ob. Bertuleit, op. cit., s. 32)
oraz Mateusz Prätorius z Niebudza koło Gumbin w swym niedrukowanym dziele
Deliciae Prussicae oder Preussische Schaubühne w sześciu księgach z XVII wieku
(ob. Bertuleit, op. cit., s. 23), wreszcie przeróbka relacji Jana Maleckiego, wydana w
r. 1560 i 1563 pod tytułem: „Von den Sudauitern, die jetzt Sudauen heissen, auf
Samland und ihren Bockheiligen und Ceremonien" (druk.: Erläutertes Preussen, t. V,
1742, s. 707 i n.). Nieco później zostały zanotowane obyczaje z okolicy Nidzicy i
Działdowa przez Fr. S. Boćka, Versuch einer wirtschaftlichen Naturgeschichte von
dem Königreich Ost- und Westpreussen, Dessau 1782-1785.
158 Podobny przeżytek z XVI wieku notuje Jan Malecki: „Die frawen begleiten
die leichen bis auff die grentze des dorffs, da ist ein pfal eingeschlagen und ein
schilling darauff geleget. Alle die zu ross seind, rennen nach dem pfal; der erste
nimpt den schilling. So bait er den schilling weiset, rennen sie wiederumb zum
todten mit ausgezogenen messern, keulen und was ein itzlicher vor eine wehre hat,
schlagen stets in die lufft und schreien wie vor. (Erleutertes Preussen, t. V, s. 717).
„Technikę wyścigu opisaną u Wulfstana przedstawił graficznie J. Bosworth, King
Alfreds, s. 9-10, następująco: