Podobnie niejasna bywa ocena za treœæ.W przypadku podania, ¿yciorysu czy listu urzêdowego,gdzie raczej chodzi o poprawn¹ formê,nie podlega ona ocenie, ale te¿ nale¿ynagradzaæ tych, którzy j¹ opanowali, a karaægorsz¹ czy z³¹ ocen¹ tych, którzy albo siê jejw ogóle nie nauczyli, albo transponuj¹ j¹ zeswojego jêzyka. W przypadku jednak wypracowañocena za treœæ jest bardzo wa¿na, a ,,wymaganiewyczerpania tematu, które jest przesadnieeksponowane w oczekiwaniach niektórych nauczycieli’’(Saloni, Sudzik, s. 39) jednak te¿ niejest takie bezpodstawne w przypadku nauczaniapolskiego obcokrajowców. Oczekuje siê odnich co najmniej przyswojenia sobie, a potemumiejêtnoœci przekazania tych wiadomoœci, którezosta³y im podane na lekcjach. Im w wypracowaniuwiêcej szczegó³ów, informacji dodatkowych,ciekawostek itd., tym lepiej, a ocenawy¿sza. Jednym s³owem ,,wyczerpania tematu’’mo¿na oczekiwaæ w pewnych uzasadnionychprzypadkach.Stosowanie oceny bêd¹cej sum¹ punktów(ocen) za poszczególne elementy, którychwyró¿ni³am piêæ, zdaje w praktyce egzamini zosta³o zaakceptowane przez studentów. Nale¿ypodkreœliæ, ¿e jest ono najbardziej przydatnew przypadku pisania sterowanego lub wolnego29) wypracowañ na poziomie œrednio zaawansowanymi wy¿szym.Jednolitoœæ poprawy mo¿na osi¹gn¹æpoprzez treningi 30) zespo³ów oceniaj¹cych,a wiêc warsztaty, sesje, spotkania i wymianêdoœwiadczeñ. Jednak nic nie zast¹pi zbiorupodstawowych, dobrze objaœnionych, zasadpoprawy prac pisemnych, ale niejednakowychdla jêzyka polskiego jako ojczystego i jako obcego– nie mówi¹c ju¿ o jêzykach obcych.ÖKomentarzdo poprawy i oceny(recenzja pracy)Na poprawie i ocenie wypracowaniapraca nauczyciela siê nie koñczy; wymaganejest opatrzenie go komentarzem. ,,Recenzjajest właściwą i konieczną odpowiedzią na tekstucznia.’’ (Bula, Niesporek – Szamburska, s 32).Powinna zaczynaæ siê od pozytywów i na nichkoñczyæ. Nie musi byæ d³uga, ale konkretnai specyficzna. Jej rol¹ jest ukazywanie b³êdówczy niedoci¹gniêæ, ale nie piêtnowanie ich. Dobrzejest zawrzeæ te¿ sugestiê, jak poprawiæi ulepszyæ pracê. Komentarze takie buduj¹ rodzajwiêzi miêdzy uczniem a nauczycielem, nierzadkomotywuj¹ pisz¹cego do nauki i do dalszychwysi³ków. Poprawiaj¹cy powinien pamiêtaæ,¿e nie jest wyroczni¹, i ¿e zbyt ostra krytyka,zbyt du¿o opinii negatywnych mo¿e podzia³aædeprymuj¹co i odniesie skutek odwrotnydo zamierzonego. Nie oznacza to wcale, ¿ejeœli praca jest z³a trzeba j¹ chwaliæ. W przypadkachskrajnych lepiej omówiæ j¹ ³agodniez ucz¹cym siê w cztery oczy, zachêciæ do æwiczeñdodatkowych, przepisania lub napisaniajej od nowa.Studenci nie oczekuj¹ samych pochwa³i zachwytów, lecz rzeczowej recenzji, konstruktywnejkrytyki. Ka¿dy komentarz jest dla nichwa¿ny i stanowi wczeœniej wspomniany kana³komunikacji z nauczycielem. Idealn¹ sytuacj¹jest omówienie z ka¿dym z osobna rezultatuich, niejednokrotnie ogromnego, wysi³ku, jakimjest napisanie pracy, a potem indywidualnapraca, np. konsultacje i spotkania poza lekcjami.Czêsto zdarza siê, ¿e pierwsza praca jests³aba i nisko oceniona, co u niektórych autorówpowoduje szok 31) . Dlatego tak wa¿ny jest ca³yd³ugi proces przygotowania do pisania, a potembardzo skrupulatne omówienie prac: najczêstszychb³êdów, powtarzaj¹cych siê wadkompozycyjnych, niedoci¹gniêæ w doborze s³ownictwaczy stylu. Takie ogólne omawianie dodajewielu osobom odwagi pocieszaj¹c ich, ¿enie tylko ich prace zawieraj¹ mankamenty.Dobr¹ taktyk¹ jest wyœwietlenie na rzutnikutekstu kilku anonimowych prac i wspólnaich poprawa oraz komentowanie przez ca³¹grupê. Uczy to wszystkich bacznego przygl¹daniasiê tekstowi cudzemu, a potem swojemui umiejêtnoœci jego korekty. Prezentacja takape³ni wa¿n¹ funkcjê ,,zamknięcia obiegu informacji(w przeciwieństwie do tzw. pisania do szuflady’’– Zwolski, s. 88). Zazwyczaj prezentuje29)O pisaniu kontrolowanym, sterowanym i wolnym zob. Sharwood-Smith.30)Zob. Saloni, Sudzik, Warsztat dla nauczycieli języka polskiego.31)Wspomina te¿ o tym A. Pado, (s.120); podkreœla równie¿ potrzebê komentowania wypowiedzi pisemnych (s. 122).18
siê w ten sposób prace lepsze, co daje satysfakcjêich autorom, a dla kolegów, którzy napisaligorzej, stanowi pewien wzorzec do naœladowania.Nale¿y jednak tak manewrowaæ, aby pracaka¿dego studenta zosta³a kiedyœ zaprezentowanaw ten sposób. Mo¿na to osi¹gn¹æpoprzezpisanie w klasie niektórych zadañ w parach 32) .Wtedy nawet najs³abszy ucz¹cy siê ma szansêbyæautorem pracy nadaj¹cej siê do publicznegopokazania, w pewnym sensie modelowej.,,Niektórzy glottodydaktycy sądzą, iż poszukującautentycznych materiałów do nauczaniajęzyka nauczyciele języka obcego zapominająo materiałach tworzonych przez samych studentówpodczas zajęć z języka pisanego.Oprócz autentycznościmateriały te mają jeszcze jedną bardzoważną zaletę: stopień ich trudności zbliżony jest doidealnego stopnia trudności materiałów dydaktycznych,który, zdaniem S.Krashena, powinien byćna poziomie ,,i+1’’, gdzie ,,i’’ to aktualny poziomjęzykowy studenta’’ (R. Dêbski, s. 101).Ö PodsumowanieSprawnoœæpisania w nauce jêzyka obcegojest bardzo wa¿na, mimo ¿e jest trudnai w komunikacji miêdzyludzkiej ma³o u¿ywana33) . Jednak fakt, ¿e ³¹czy i rozwija pozosta³esprawnoœci, u³atwia opanowanie jêzyka orazuczy œmia³oœci wyra¿ania w³asnych opinii, nadajejej niezaprzeczalny walor, chocia¿ brakprogramów i pomocy dydaktycznych oraz problemyz popraw¹ i ocen¹ prac powoduj¹, ¿episanie czêsto odgrywa poœledni¹ rolê w procesienauczania.Koniecznym siê staje nie tylko opracowanieodpowiednich pomocy dydaktycznych,ale i ujednolicenie zasad poprawy i ocenianiaprac. Dlatego tak istotne s¹ wszelkie szkoleniai warsztaty dla nauczycieli jêzyków obcych, bouœwiadamiaj¹ im rangê pisania oraz pomagaj¹rozwi¹zywaæproblemy i pokonywaætrudnoœci.Pisanie powinno byæobowi¹zkowe nawszystkich stopniach zaawansowania i zajmowaæsta³¹pozycjê w harmonogramie ka¿degokursu.BibliografiaAdams M., Rydzak D. (1999), ,,Techniki wprowadzaj¹cedo pisania’’, Języki Obce w Szkole, nr2.Bell J. (1987), Doing your research project.A guide for first– time researchers in education and social science, OpenUniversity. Press, Milton Keynes – Ph..Bula D., Niesporek-Szamburska B. (1999), ,,O w³aœciw¹rolê wypowiedzi oceniaj¹cych. Recenzje i opisy osi¹gniêædzieci’’,Nowa Polszczyzna, nr3.Davies A., Widdowson H.G. (1983), ,,Czytanie i pisanie’’w: Kurs edynburski językoznawstwa stosowanego.Technikiw językoznawstwie stosowanym, t. II, WydawnictwaSzkolne i Pedagogiczne, Warszawa.Dêbski R. (1996), Komputer w nauczaniu języka polskiego.Przetwarzanie języka w programach dydaktycznych,Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielloñskiego, Kraków.Elms J. (1989), Essay Tactics.A Guide to Essay Writing,Melbourne.Komorowska H. (1993), Podstawy metodyki nauczaniajęzyków obcych, EDE-Poland, Warszawa.Krzeszowski T. (1970), Teching English to Polish Learners,PWN, Warszawa.Lipiñska E. (1996), ,,Niemodne dyktanda’’, Języki Obcew Szkole nr 5.Lipiñska E. (1997), ,,Techniki nauczania pisania na kursieogólnym jêzyka polskiego dla cudzoziemców’’, PrzeglądPolonijny, z.4.£uczyñski E., Maækiewicz J. (1999), Językoznawstwo ogólne.Wybranezagadnienia, Wydawnictwo UniwersytetuGdañskiego, Gdañsk.Miodunka W. (1994), ,,Proces opracowywania tekstuw ró¿nych odmianach wspó³czesnej polszczyzny’’ w:Współczesna polszczyzna mówiona w odmianie opracowanej(oficjalnej) pod red. z. Kurzowej i W. Œliwiñskiego,Universitas, Kraków.Miodunka W. (1997), ,,Jêzyk polski a wspó³czesne metodynauczania jêzyków obcych’’ (cz. I), Przegląd Polonijny,z.1.Newcomer M. (1995), ,,Writing and second languageacquisition’’ w: Second and Foreign Language Acquisition’’ed. by A. Ni¿egrodcew, A. Kosiarz-Stolarska,Universitas, Kraków.Pado A. (1999), ,,Poprawnoœægramatyczno-ortograficznapisemnych zadañ komunikacyjnych’’, Języki Obcew Szkole, nr2.Saloni Z., Sudzik J. (1999), ,,Warsztat dla nauczycielijêzyka polskiego – ocenianie prac pisemnych’’, NowaPolszczyzna, nr3.Sharwood-Smith E. i M. (1977), O pisaniu w języku obcym,WSiP, Warszawa.Steil L., Miller W.R. (1982), Effective listening, Telstar, St.Paul, MN.Stood B.D. (1988), Teaching Language Arts, Harper Collins,N.Y.Tomasik A., I. Warmiak, M. Zaceñska (1999), ,,Jak oceniaæ?Propozycja.’’, Nowa Polszczyzna, nr3.Zwolski H. (1982), ,,Kod mówiony i pisany w nauczaniujêzyka polskiego jako obcego’’, Przegląd Polonijny, z.3.(styczeñ 2000)32)O zaletach i wadach pracy w parach pisze H. Komorowska, op. cit. s. 83–85.33)Zob. s. 11.19
- Page 3 and 4: • angielski• francuski• ³aci
- Page 5 and 6: Od Ministra Edukacji NarodowejSzano
- Page 7 and 8: S³owniki równie¿ podaj¹ to podw
- Page 9 and 10: one równolegle w bardzo wielu jêz
- Page 11 and 12: nej tym rzeczownikiem, opisuje tê
- Page 13 and 14: dysgrafii 4) i dysleksji, czyli tru
- Page 15 and 16: niem 16) . H. Komorowska okreœla f
- Page 17 and 18: z¹ siê z has³em g³ównym. ,,Kie
- Page 19: wymagañ i egzekwowania ich konsekw
- Page 23 and 24: mo¿e wprowadziæ pierwsz¹ fazê -
- Page 25 and 26: ÖĆwiczenie VWskazując ołówkiem
- Page 27 and 28: puj¹ce przyk³ady dla tej kategori
- Page 29 and 30: polskie i angielskie wraz z przyk³
- Page 31 and 32: Inn¹ formê nauki jêzyków obcych
- Page 33 and 34: z partnerami zagranicznymi. Wspó³
- Page 35 and 36: kownik ulega iluzji ,,prawdziwej’
- Page 37 and 38: Temat: Stuff for cleaning windowsPo
- Page 39 and 40: Powy¿sze porównanie pozwala nam z
- Page 41 and 42: nikami nauczania jêzyków, wspó³
- Page 43 and 44: Z DOŚWIADCZEŃNAUCZYCIELIAnna Turu
- Page 45 and 46: OdpowiedŸ na takie w¹tpliwoœci m
- Page 47 and 48: ÖPrzestawiamyławki i formy czyliw
- Page 49 and 50: ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖZakres mate
- Page 51 and 52: Exercice IV: Mettez le dialogue ent
- Page 53 and 54: Ö I would like to:be famous, be sa
- Page 55 and 56: PortfolioA collection of documents,
- Page 57 and 58: X.: Mrs Allen to see you, sir.Mr Ha
- Page 59 and 60: Goethe machte das, worauf er Lust h
- Page 61 and 62: KONKURSAlicja Fanderowska, Elżbiet
- Page 63 and 64: - Michel, es-tu un bonami?- Je ne s
- Page 65 and 66: Il est ................. et toujour
- Page 67 and 68: Comment avoir de bonnes notes?Pour
- Page 69 and 70: 5. Wyjaœnij wspó³czesne znaczeni
- Page 71 and 72:
Ö Nazwisko tego rzymskiego dyploma
- Page 73 and 74:
TESTYMarek LaskowskiWolsztynTesty z
- Page 75 and 76:
ÖTestdla uczniów LOI. Przeczytaj
- Page 77 and 78:
(21) ..... Bundesinstitut für Beru
- Page 79 and 80:
II. Comprèhension écrite:Libre Ec
- Page 81 and 82:
extra as well - clean the windshiel
- Page 83 and 84:
Domingo tackles Otello from the pit
- Page 85 and 86:
A. As a medium of open standards in
- Page 87 and 88:
cję wypowiedzi, dobór odpowiednie
- Page 89 and 90:
Część I B - 5 punktówUsłyszysz
- Page 91 and 92:
civilisations: the Nabataean, Greek
- Page 93 and 94:
ZADANIE III - TEST LEKSYKALNO-GRAMA
- Page 95 and 96:
× CorrigéÖ PARTIE IQuestions de
- Page 97 and 98:
laisserai le nouveau à ma femme de
- Page 99 and 100:
s’effectue aux heures les plus ch
- Page 101 and 102:
1) ne pas attendre 11) ne pas march
- Page 103 and 104:
stände’’, so die Heidelberger
- Page 105 and 106:
4. Wie wird die Notwendigkeit der A
- Page 107 and 108:
Offenbar kommt der Berichterstattun
- Page 109 and 110:
Pisemny egzamin dojrzałości 2000z
- Page 111 and 112:
erzeugt werden. Es besitzt ein oder
- Page 113 and 114:
n.p. Polen Pole polnisch ×1. Frank
- Page 115 and 116:
Pisemny egzamin dojrzałości 2000z
- Page 117 and 118:
, -, . , , ... . -
- Page 119 and 120:
SPRAWOZDANIAAlicja Fanderowska, El
- Page 121 and 122:
Drugie zadanie polega³o na prezent
- Page 123 and 124:
obecnie literatur¹ obowi¹zkow¹ n
- Page 125 and 126:
Pan Luc Leguérinel reprezentuj¹cy
- Page 127 and 128:
powiadaj¹c na zamieszczone pod nim
- Page 129 and 130:
Danuta StanulewiczGdyniaLetters 1)N