Гастроэтеролог<strong>и</strong>яВведен<strong>и</strong>еД<strong>и</strong>агност<strong>и</strong>ка <strong>и</strong> лечен<strong>и</strong>е хрон<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong>х заболеван<strong>и</strong>йпечен<strong>и</strong> являются неотъемлемой частью повседневнойпракт<strong>и</strong>к<strong>и</strong> врача-терапевта. На<strong>и</strong>более частым<strong>и</strong> пр<strong>и</strong>ч<strong>и</strong>нам<strong>и</strong>поражен<strong>и</strong>я печен<strong>и</strong> сч<strong>и</strong>тают <strong>и</strong>нф<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>рован<strong>и</strong>е в<strong>и</strong>русам<strong>и</strong>гепат<strong>и</strong>та В <strong>и</strong> С, неалкогольную ж<strong>и</strong>ровую болезнь печен<strong>и</strong><strong>и</strong> токс<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong>е поражен<strong>и</strong>я печен<strong>и</strong>, особенно алкогольного<strong>и</strong> мед<strong>и</strong>каментозного характера. От своевременност<strong>и</strong>д<strong>и</strong>агност<strong>и</strong>к<strong>и</strong> <strong>и</strong> начала лечен<strong>и</strong>я зав<strong>и</strong>с<strong>и</strong>т прогноз заболеван<strong>и</strong>я<strong>и</strong> успешность провод<strong>и</strong>мых лечебных меропр<strong>и</strong>ят<strong>и</strong>й,поэтому опт<strong>и</strong>м<strong>и</strong>зац<strong>и</strong>я алгор<strong>и</strong>тма д<strong>и</strong>агност<strong>и</strong>ческого по<strong>и</strong>скаявляется, несомненно, актуальной задачей для врача.Одн<strong>и</strong>м <strong>и</strong>з на<strong>и</strong>более <strong>и</strong>зучаемых аспектов обсуждаемойпроблемы является д<strong>и</strong>агност<strong>и</strong>ка <strong>и</strong> мон<strong>и</strong>тор<strong>и</strong>нг ф<strong>и</strong>брозапечен<strong>и</strong> - общего увел<strong>и</strong>чен<strong>и</strong>я кол<strong>и</strong>чества соед<strong>и</strong>н<strong>и</strong>тельнойткан<strong>и</strong> без перестройк<strong>и</strong> структуры органа [1].Процесс ф<strong>и</strong>брогенеза может быть <strong>и</strong>н<strong>и</strong>ц<strong>и</strong><strong>и</strong>рован любымповрежден<strong>и</strong>ем печен<strong>и</strong>, сопровождающ<strong>и</strong>мся воспален<strong>и</strong>емпеченочной паренх<strong>и</strong>мы [1,2,3].Целью работы яв<strong>и</strong>лась сравн<strong>и</strong>тельная оценка частотывыявлен<strong>и</strong>я ф<strong>и</strong>броза печен<strong>и</strong> методом непрямой эластограф<strong>и</strong><strong>и</strong><strong>и</strong> частоты основных факторов р<strong>и</strong>ска ф<strong>и</strong>броза упац<strong>и</strong>ентов с абдом<strong>и</strong>нальным ож<strong>и</strong>рен<strong>и</strong>ем.Матер<strong>и</strong>алы <strong>и</strong> методыВ <strong>и</strong>сследован<strong>и</strong><strong>и</strong> «случай-контроль», выполненномв ООО «Преображенская кл<strong>и</strong>н<strong>и</strong>ка» г. Екатер<strong>и</strong>нбурга, науслов<strong>и</strong>ях добровольного <strong>и</strong>нформ<strong>и</strong>рованного соглас<strong>и</strong>япр<strong>и</strong>нял<strong>и</strong> участ<strong>и</strong>е 258 человек <strong>и</strong>з ч<strong>и</strong>сла последовательнообрат<strong>и</strong>вш<strong>и</strong>хся в кл<strong>и</strong>н<strong>и</strong>ку на пр<strong>и</strong>ем врача-терапевта.Основная группа (группа с абдом<strong>и</strong>нальным ож<strong>и</strong>рен<strong>и</strong>ем–АО) включала 80 пац<strong>и</strong>ентов в возрасте от 24 до 64лет с абдом<strong>и</strong>нальным ож<strong>и</strong>рен<strong>и</strong>ем <strong>и</strong> <strong>и</strong>ндексом массы тела(ИМТ) более 30 кг/м2. В две друг<strong>и</strong>е группы вошл<strong>и</strong> пац<strong>и</strong>ентыс хрон<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong>м в<strong>и</strong>русным гепат<strong>и</strong>том В <strong>и</strong>/<strong>и</strong>л<strong>и</strong> С (90человек) в возрасте от 21 до 70 лет <strong>и</strong> практ<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong> здоровыедобровольцы (87 человек) в возрасте от 17 до 70 лет,выраз<strong>и</strong>вш<strong>и</strong>е желан<strong>и</strong>е участвовать в <strong>и</strong>сследован<strong>и</strong><strong>и</strong>.Все пац<strong>и</strong>енты, включенные в <strong>и</strong>сследован<strong>и</strong>е, был<strong>и</strong>осмотрены терапевтом. Провод<strong>и</strong>лся ун<strong>и</strong>ф<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>рованныйсбор анамнест<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong>х данных, направленный на выявлен<strong>и</strong>ефакторов р<strong>и</strong>ска, оценку с<strong>и</strong>мптомов сердечно - сосуд<strong>и</strong>стыхзаболеван<strong>и</strong>й, эндокр<strong>и</strong>нной патолог<strong>и</strong><strong>и</strong>, онколог<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong>хзаболеван<strong>и</strong>й <strong>и</strong> заболеван<strong>и</strong>й печен<strong>и</strong> у пац<strong>и</strong>ента<strong>и</strong> родственн<strong>и</strong>ков первой л<strong>и</strong>н<strong>и</strong><strong>и</strong>, включая параз<strong>и</strong>тарные<strong>и</strong>нваз<strong>и</strong><strong>и</strong> <strong>и</strong> воздейств<strong>и</strong>е вредных про<strong>и</strong>зводственныхфакторов. Провод<strong>и</strong>лся сбор анамнеза по пр<strong>и</strong>менен<strong>и</strong>ю лекарственныхсредств. Рег<strong>и</strong>стр<strong>и</strong>ровал<strong>и</strong>сь следующ<strong>и</strong>е антропометр<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong>епараметры: рост (см), масса тела (кг),окружность тал<strong>и</strong><strong>и</strong> (см). Также выч<strong>и</strong>слялся <strong>и</strong>ндекс массытела (кг\м²) (см. табл. 1).Для выявлен<strong>и</strong>я алкогольной эт<strong>и</strong>олог<strong>и</strong><strong>и</strong> поражен<strong>и</strong>япечен<strong>и</strong> пр<strong>и</strong>менялся устный расспрос (опросн<strong>и</strong>к CAGE) <strong>и</strong>анкет<strong>и</strong>рован<strong>и</strong>е [4]. Сумма 2 балла <strong>и</strong> более по опросн<strong>и</strong>куCAGE сч<strong>и</strong>талась пр<strong>и</strong>знаком регулярного употреблен<strong>и</strong>яалкогольных нап<strong>и</strong>тков.Протокол <strong>и</strong>сследован<strong>и</strong>я включал определен<strong>и</strong>е л<strong>и</strong>п<strong>и</strong>дногоспектра (общ<strong>и</strong>й холестер<strong>и</strong>н, л<strong>и</strong>попроте<strong>и</strong>ны н<strong>и</strong>зкойплотност<strong>и</strong>, л<strong>и</strong>попроте<strong>и</strong>ны высокой плотност<strong>и</strong>, тр<strong>и</strong>гл<strong>и</strong>цер<strong>и</strong>ды),АЛТ, АСТ, ГГТП, б<strong>и</strong>л<strong>и</strong>руб<strong>и</strong>на общего <strong>и</strong> прямого,глюкозы, мочевой к<strong>и</strong>слоты <strong>и</strong> уровня т<strong>и</strong>реотропногогормона (ТТГ) в сыворотке кров<strong>и</strong> согласно стандартнымлабораторным метод<strong>и</strong>кам [5]. Исследован<strong>и</strong>е сыворотк<strong>и</strong>кров<strong>и</strong> на маркеры в<strong>и</strong>русных гепат<strong>и</strong>тов В <strong>и</strong> С включалоHBsAg, ант<strong>и</strong> HBsAb, HBeAg, ант<strong>и</strong> HBeAb, ант<strong>и</strong> HBcorIgM, ант<strong>и</strong>-HBсor IgG, ДНК ВГВ, ант<strong>и</strong> HCV, РНК ВГС)[6].Ультразвуковое <strong>и</strong>сследован<strong>и</strong>е печен<strong>и</strong> провод<strong>и</strong>л<strong>и</strong> нааппарате “Sonoline - G60S” (“Siemens”); непрямая эластограф<strong>и</strong>япечен<strong>и</strong> (ЭП) выполнялась на аппарате «FibroScan»(Echosens, Франц<strong>и</strong>я) в положен<strong>и</strong><strong>и</strong> пац<strong>и</strong>ента лежа на сп<strong>и</strong>нес макс<strong>и</strong>мально заведенной за голову правой рукой, впроекц<strong>и</strong><strong>и</strong> правой дол<strong>и</strong> печен<strong>и</strong> по средней подмышечнойл<strong>и</strong>н<strong>и</strong><strong>и</strong> в 9-10 межреберных промежутках. Для <strong>и</strong>зучен<strong>и</strong>явыб<strong>и</strong>рал<strong>и</strong>сь участк<strong>и</strong> на глуб<strong>и</strong>не 25-65 мм от поверхност<strong>и</strong>кож<strong>и</strong>, оценка провод<strong>и</strong>лась по ор<strong>и</strong>ент<strong>и</strong>ру – с<strong>и</strong>нхроннойультразвуковой карт<strong>и</strong>не. В выбранных участках недолжны был<strong>и</strong> наход<strong>и</strong>ться крупные сосуды, расположенныерядом структуры: ребра, плевра <strong>и</strong>л<strong>и</strong> ткань легкого,к<strong>и</strong>шечн<strong>и</strong>к. Провод<strong>и</strong>лось 10 <strong>и</strong>змерен<strong>и</strong>й в разных точках,датч<strong>и</strong>к наход<strong>и</strong>лся перпенд<strong>и</strong>кулярно по отношен<strong>и</strong>ю к поверхност<strong>и</strong>кож<strong>и</strong> над <strong>и</strong>сследуемым участком. Среднее значен<strong>и</strong>ев каждом <strong>и</strong>сследован<strong>и</strong><strong>и</strong> характер<strong>и</strong>зовало эласт<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong>ймодуль печен<strong>и</strong>, результат выражался в кПа [6,7]. Порезультатам ЭП обследованные пац<strong>и</strong>енты был<strong>и</strong> распределеныв следующ<strong>и</strong>е группы, условно сравн<strong>и</strong>мые с оценочнойшкалой ф<strong>и</strong>броза «METAVIR»:1). F0 – отсутств<strong>и</strong>е ф<strong>и</strong>броза печен<strong>и</strong>, пр<strong>и</strong> котором показател<strong>и</strong>эласт<strong>и</strong>чност<strong>и</strong> печен<strong>и</strong> составлял<strong>и</strong> от 2,8 до 5,8кПа;2). F1 – ф<strong>и</strong>броз начальной стад<strong>и</strong><strong>и</strong> (5,9-7,2 кПа);3). F2 – ф<strong>и</strong>броз печен<strong>и</strong> 2 стад<strong>и</strong><strong>и</strong> (7,3-9,5 кПа);4). F3 – ф<strong>и</strong>броз печен<strong>и</strong> 3 стад<strong>и</strong><strong>и</strong> (эласт<strong>и</strong>чность от 9,6до 12,5 кПа);5). F4 - показател<strong>и</strong> эласт<strong>и</strong>чност<strong>и</strong> был<strong>и</strong> выше 12,5кПа <strong>и</strong> соответствовал<strong>и</strong> 4 стад<strong>и</strong><strong>и</strong> ф<strong>и</strong>броза.Стад<strong>и</strong><strong>и</strong> F3 <strong>и</strong> F4 был<strong>и</strong> объед<strong>и</strong>нены в одну группу«продв<strong>и</strong>нутого» ф<strong>и</strong>броза (F adv.).Метабол<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong>й с<strong>и</strong>ндром (МС) д<strong>и</strong>агност<strong>и</strong>ровал<strong>и</strong> покр<strong>и</strong>тер<strong>и</strong>ям ВНОК (2007) пр<strong>и</strong> нал<strong>и</strong>ч<strong>и</strong><strong>и</strong> основного пр<strong>и</strong>знакав комб<strong>и</strong>нац<strong>и</strong><strong>и</strong> с двумя дополн<strong>и</strong>тельным<strong>и</strong> кр<strong>и</strong>тер<strong>и</strong>ям<strong>и</strong>[8]. Основным пр<strong>и</strong>знаком сч<strong>и</strong>тал<strong>и</strong> центральный (абдом<strong>и</strong>нальный)т<strong>и</strong>п ож<strong>и</strong>рен<strong>и</strong>я, определявш<strong>и</strong>йся как увел<strong>и</strong>чен<strong>и</strong>еокружност<strong>и</strong> тал<strong>и</strong><strong>и</strong> более 80 см. у женщ<strong>и</strong>н <strong>и</strong> более 94 сму мужч<strong>и</strong>н. Дополн<strong>и</strong>тельные кр<strong>и</strong>тер<strong>и</strong>ям<strong>и</strong> сч<strong>и</strong>тал<strong>и</strong> нал<strong>и</strong>ч<strong>и</strong>еартер<strong>и</strong>альной г<strong>и</strong>пертенз<strong>и</strong><strong>и</strong> (АД≥ 140/90 мм.рт.ст.), повышен<strong>и</strong>еуровня тр<strong>и</strong>гл<strong>и</strong>цер<strong>и</strong>дов (≥1,7 ммоль\л), сн<strong>и</strong>жен<strong>и</strong>еуровня холестер<strong>и</strong>на л<strong>и</strong>попроте<strong>и</strong>дов высокой плотност<strong>и</strong>(
Табл<strong>и</strong>ца 1. Антропометр<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong>е характер<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>к<strong>и</strong> пац<strong>и</strong>ентов в группахGastroenterologyгепат<strong>и</strong>том В (36 человек), <strong>и</strong> сочетан<strong>и</strong>ем гепат<strong>и</strong>тв В <strong>и</strong> С (9чел.). Дл<strong>и</strong>тельность заболеван<strong>и</strong>я составляла у всех пац<strong>и</strong>ентовболее 12 месяцев; пац<strong>и</strong>енты включал<strong>и</strong>сь в <strong>и</strong>сследован<strong>и</strong>евне зав<strong>и</strong>с<strong>и</strong>мост<strong>и</strong> от уровня ам<strong>и</strong>нотрансфераз, генот<strong>и</strong>пав<strong>и</strong>руса <strong>и</strong> пут<strong>и</strong> <strong>и</strong>нф<strong>и</strong>ц<strong>и</strong>рован<strong>и</strong>я.Кр<strong>и</strong>тер<strong>и</strong>ям<strong>и</strong> <strong>и</strong>сключен<strong>и</strong>я служ<strong>и</strong>л<strong>и</strong> отсутств<strong>и</strong>е <strong>и</strong>нформ<strong>и</strong>рованногосоглас<strong>и</strong>я, отказ пац<strong>и</strong>ента после проведен<strong>и</strong>яобследован<strong>и</strong>я предостав<strong>и</strong>ть сво<strong>и</strong> данные для стат<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>ческойобработк<strong>и</strong>, нал<strong>и</strong>ч<strong>и</strong>е онколог<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong>х заболеван<strong>и</strong>йв анамнезе, неконтрол<strong>и</strong>руемый сахарный д<strong>и</strong>абет,беременность <strong>и</strong> тяжелые конкур<strong>и</strong>рующ<strong>и</strong>е заболеван<strong>и</strong>я.Стат<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>ческая обработка провод<strong>и</strong>лась с помощьюпакета «Statistica for Windows 5,0. Пр<strong>и</strong> нормальном распределен<strong>и</strong><strong>и</strong>данные пр<strong>и</strong>ведены в в<strong>и</strong>де средн<strong>и</strong>х <strong>и</strong> стандартныхотклонен<strong>и</strong>й. Разл<strong>и</strong>ч<strong>и</strong>я оцен<strong>и</strong>вал<strong>и</strong>сь с помощьювар<strong>и</strong>ац<strong>и</strong>онной стат<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>к<strong>и</strong>. Пр<strong>и</strong> распределен<strong>и</strong><strong>и</strong>, отл<strong>и</strong>чномот нормального, для характер<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>к<strong>и</strong> групп <strong>и</strong> разл<strong>и</strong>ч<strong>и</strong>ймежду н<strong>и</strong>м<strong>и</strong> <strong>и</strong>спользовал<strong>и</strong> мед<strong>и</strong>аны, 25% <strong>и</strong> 75% кр<strong>и</strong>тер<strong>и</strong><strong>и</strong>Манна-У<strong>и</strong>тн<strong>и</strong>, Краскала-Уолл<strong>и</strong>са; точный кр<strong>и</strong>тер<strong>и</strong>йФ<strong>и</strong>шера. Стат<strong>и</strong>ст<strong>и</strong>ческ<strong>и</strong> достоверным<strong>и</strong> сч<strong>и</strong>тал<strong>и</strong> разл<strong>и</strong>ч<strong>и</strong>япр<strong>и</strong> значен<strong>и</strong><strong>и</strong> Р