Cały numer 20 w jednym pliku PDF - Pro Libris - Wojewódzka i ...

ym tu, przy tym biurku, w dzisiejszy sierpniowywieczór. O tym czêsto myœlê, ¿e niejesteœmy sami, tylko wypada oczy otworzyæ,aby tê obecnoœæ wokó³ siebie potwierdziæ.W zdaniu zapisanym na kawa³ku kartki bijeserce mojego ojca. Który w przesz³oœci zrobi³skrzypce, gra³ na nich, póŸniej gra³ na nichmiejscowy nauczyciel. Wszystko to nie dozlekcewa¿enia. W przedmiotach zatrzymanejest ¿ycie. Kiedy podnios³em w Turkmeniikawa³ek ceramiki, maj¹cej setki co najmniejlat, zda³em sobie z tego tchnienia sprawê.Kosmiczna przesz³oœæ stanê³a przed moimioczami. Szumia³ ocean g³osów. I czu³em siêwyró¿niony, ¿e ten mikroskopijnej wielkoœcifragmencik tamtego œwiata ocalam. Tylko tylemogê. Dotkn¹æ œladu czyjegoœ ¿ycia. Œladu pokimœ. W œwiecie przedmiotów ksi¹¿ki pe³ni¹wyj¹tkow¹ rolê, i nie trzeba tego udowadniaæ.St¹d zawsze, kiedykolwiek proponowano miopracowanie jakiegoœ zbioru wierszy lubantologii, to garn¹³em siê do tego zadaniaz zapa³em. Najwiêkszymi rozmówcami s¹przecie¿ ksi¹¿ki. Wszystko mija, a one œwiadcz¹.Dziêki nim œwiat przyœpieszy³ kroku. Takjak dzisiaj dziêki Internetowi. One rozstrzyga³y,podpowiada³y, co i jak nale¿y czyniæ.Stanowi³y argument w podejmowaniu decyzji.W³adcom towarzyszy³y ksiêgi. By³y jakwysokie wie¿e z daleka daj¹ce wêdrowcomorientacyjne znaki. Czy¿ nie czuli siê dostojniejsimaj¹c œwiadomoœæ, ¿e na kartach zostajeich imiê i ich s³owa, ich postanowienia.Wyroki. Oprawa, liternictwo, iluminacje,z³ocenia podnosi³y ich materialn¹ rangê.I rangê zawartych treœci. Ten ciê¿ar jakowartoœæ zawsze mo¿na odczuæ. Stary wolumin,to stary wolumin, magia, dzie³o sztuki,dlatego nie dziwiê siê, ¿e niektórzy dopuszczaj¹siê przestêpstwa. Zdarza siê, ¿e toprzestêpstwo jest zwyk³ym barbarzyñstwem,gdy ukradzione w muzeum bardzo stare mapy,wyrwane ze s³ynnych atlasów, przeznacza siêna aba¿ury do nocnych lamp. Dla modyi szpanu. O, niech bêd¹ przeklêci tacy mi³oœnicystarych ksi¹¿ek. Którym podniet¹ do ¿ycias¹ ciemne interesy. Krzywda innych. Z ksi¹¿k¹zawsze wi¹¿e siê powaga ¿ycia. Jegowyj¹tkowoœæ i niepowtarzalnoœæ. Tajemnica.Tote¿ nawet gesty wykonywane wobec ksi¹¿kimaj¹ znaczenie, a có¿ dopiero konkretnedzia³ania. Kiedyœ to by³o sacrum, dzisiajzmerkantylizowany towar. Mnie nauczonoalbo sam to przyj¹³em jako oczywistoœæ, ¿emiejsce dla ksi¹¿ki musi byæ inne ni¿ pozosta-³ych rzeczy tego œwiata. Wiele z tym siê ³¹czy.Wiele. Choæby czyste, umyte rêce. Osobnyczas, œwiat³o. Cisza. Mój ojciec po kilku godzinachpracy, w pokoju obok kuchni, z powodupojawiaj¹cych siê bólów k³ad³ siê na ³awce.Czekaj¹c na ulgê, czyta³ swojego Kraszewskiegolub Sienkiewicza. Wczeœniej my³ rêce,brudne od smolonej dratwy i skórzanych,koñskich uprzê¿y. Le¿a³ nieruchomo, obserwowa³emgo czasami, tylko ruch oczu zaszkie³kami jego okularów zdradza³, ¿e jegouwaga pod¹¿a za biegiem zdañ. Po oko³ogodzinie wstawa³, k³ad³ ksi¹¿kê na wysokousytuowan¹ pó³kê. I dalej naprawia³ uprzê¿e,bo gospodarz móg³ po nie przyjœæ w ka¿dejchwili. A mój ojciec by³ cz³owiekiem s³ownym,rzetelnym, gdy da³ komuœ gwarancjê,dotrzymywa³ terminu. Dlatego mieliœmy chlebw domu. Kupowaliœmy naftê do lampy.Pokonywaliœmy chaos. Nie potrafiê inaczej siêwobec ksi¹¿ki zachowaæ. Tworzenie bibliotek,równie¿ tych mniejszych, domowych, zakwalifikowa³bymdo kategorii czynnoœcisakralnych. Piêknych, wiod¹cych na schodyszlachetnoœci. Istnienie ksi¹¿ki do czegoœzobowi¹zuje. Musi byæ zagwarantowana jejgodnoœæ. Bo w koñcu w ksi¹¿ce zapisany jestjakiœ œwiat. Mniej lub bardziej, ale tu rozstrzygaj¹siê losy cz³owieka, tu œwi¹tynia ducha.Trzeba litera po literze przejœæ wszystkie jejtajemne œcie¿ki, kartki, rozdzia³y, ilustracje,noty redakcyjne, daty wydania, ¿eby cokolwiekdla siebie zrozumieæ, doznaæ olœnieñi zamyœlenia. Jak w sennym ogrodzie,w którym piêkno istnienia z ka¿dym krokieminaczej siê œni. Mo¿e dlatego przez ca³e latasiedemdziesi¹te ci¹gle wêdrowaliœmy z JankiemStolarczykiem po Wroc³awiu, od ksiêgarnido ksiêgarni lub antykwariatu. Zw³aszczaczêsto zachodziliœmy do antykwariatuw Rynku, choæ równie¿ i do mniejszego,w którym panowa³a ciasnota, le¿a³y stertyró¿noœci, obok gmachu Uniwersytetu. Poszu-24