21.11.2015 Views

Zoran Sulejmanov - Penitencijarni ustanovi vo Makedonija (p.717)

Studija

Studija

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

od o<strong>vo</strong>j period ne bea sepak zaludni. Iako zabaveno nivnoto dejst<strong>vo</strong> }e<br />

dojde do izraz <strong>vo</strong> po~etokot na XIX vek, so prifa}aweto na keliskiot<br />

penitencijaren sistem.<br />

2. KELISKI (OSAMENI^KI) SISTEM<br />

2.1. Filadelfiski, pensilvanski ili belgiski osameni~ki sistem<br />

1. Filadelfiskiot sistem na izvr{uvawe na kaznata li{uvawe<br />

od sloboda e <strong>vo</strong>veden kako reakcija na asocijacioniot sistem. Toa e sistem<br />

{to zapo~na da se ostvaruva so pu{taweto <strong>vo</strong> upotreba na prviot<br />

zat<strong>vo</strong>r od keliski tip <strong>vo</strong> 1792 godina. Stanuva zbor za zat<strong>vo</strong>rot Valnut<br />

strit (Walnut Streat) izgraden <strong>vo</strong> gradot Filadelfija (dr`ava Pensilvanija)<br />

<strong>vo</strong> 1790 godina. Nakoro <strong>vo</strong> predgradieto na Filadelfija e izgraden<br />

u{te eden zat<strong>vo</strong>r od vakov tip - poznatiot ^eri Hil (Eastern Penitentiary<br />

on Cherry Hill) od 1828 godina, a po nego i mnogu drugi <strong>vo</strong> ostanatite<br />

amerikanski dr`avi. 212 Spored nivniot primer }e bide izgraden<br />

i prviot takov zat<strong>vo</strong>r <strong>vo</strong> Belgija (1835) so {to o<strong>vo</strong>j penitencijaren<br />

sistem e prenesen <strong>vo</strong> Evropa. 213 Prostorot na pojavata na ovie zat<strong>vo</strong>ri<br />

}e go opredeli i nazi<strong>vo</strong>t na o<strong>vo</strong>j sistem kako filadelfiski, pensilvanski<br />

ili belgiski.<br />

2. Hronologijata na izgradbata na ovie prvi amerikanski zat<strong>vo</strong>ri<br />

zat<strong>vo</strong>ri bila slednata. Vo 1786 godina bea doneseni promeni <strong>vo</strong><br />

Krivi~niot zakon koi se odnesuvale na zamena na smrtnata kazna so<br />

te{ka rabota za pove}e krivi~ni dela osven za oddelni pote{ki dela.<br />

Kako rezultat na toa, lokalnite {erifi po~nale da gi koristat zat<strong>vo</strong>renicite<br />

za izgradba na javni pati{ta i gradski ulici. Osudenicite<br />

nosele svetla obleka i so sinxiri bile vrzanieden za drug ili im bile<br />

prika~eni te{ki topovski |uliwa so sinxir za nozete. Za vreme na nivnata<br />

rabota na gradskite ulici tie gi privlekuvale so~ustvitelnite<br />

lu|e so {to se sozdavale golemi me{anici. Me|u nabquduva~ite se nao|ale<br />

i rodninite i prijatelite na osudenicite. Pritoa ostvaruvale<br />

kontakti so osudenicite i im davale alkohol, hrana i razni predmeti.<br />

Kako rezultat na ovie sostojbi, <strong>vo</strong> 1970 godina, Kvekerskata organi-<br />

212<br />

Vidi: ibid, str. 60-61.<br />

213<br />

Za <strong>vo</strong>veduvaweto na belgiskiot sistem najzaslu`en e Dikpetio (E.<br />

Dicpteaux) koj vrz sebe ja po~uvstvuval ma~ninata od promiskuitetot na zaedni~koto<br />

izdr`uvawe na kaznata. Toj bil osuden na edna godina zat<strong>vo</strong>r zaradi<br />

edna statija objavena <strong>vo</strong> nekoj angliski vesnik, iako bil eden od aktivnite borci<br />

za belgiskata nezavsnost od Holandija. Po izleguvaweto od zat<strong>vo</strong>rot Dikpetio<br />

bil imenuvan za generalen inspektor na belgiskite zat<strong>vo</strong>ri. Vrz osnova<br />

na sopstvenoto iskust<strong>vo</strong> i prou~uvaweto na prednostite od primenata na keliskiot<br />

sistem <strong>vo</strong> Pensilvanija, toj uspeal da isforsira identi~en sistem i<br />

<strong>vo</strong> Belgija. Vidi: Cornil, P, Kazna tamnice, Izbor, Zagreb, 1956/1, str. 87.<br />

104

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!