Zoran Sulejmanov - Penitencijarni ustanovi vo Makedonija (p.717)

G l a v a I
OP[TESTVENA REAKCIJA NA EKCESNITE
POVEDENIJA
I. VOVEDNI ZABELE[KI
Op{testvenata reakcija vrz negativnite odnesuvawa ne e pojava
so koja za prv pat se sretnal sovremeniot ~ovek. Taa ne e pragmati~na
tvorba {to od skoro se ostvaruva vo za{titata na ~ovekovite dobra i
vrednosti, tuku vekovna nu`nost {to se vrzuva so javuvaweto na najranite
povedenija {to bile vo sprotivnost so osnovniot streme` na lu-
|eto kon zaedni~kiot `ivot. Istorijata poka`a deka takviot streme`
mo`e da se obezbedi samo so po~ituvawe na opredeleni pravila na
odnesuvawe. Preku tie pravila sekoe op{testvo nastojuva da go ovozmo`i
po~ituvaweto na redica zabrani i naredbi kako osnovni uslovi
za opstanok i razvoj na zaemnite interesi i vrz niv zasnovanite me|u-
~ove~ki odnosi. Istorijata me|utoa, go poka`uva i toa deka ~ovekot
nikoga{ ne bil spremen da se li{i od svojata individualnost vo tolkava
mera koja }e zna~i bezuslovno po~ituvawe na op{testvenata regulativa.
Na toa jasno uka`uvaat negovite ekcesni povedenija {to od
niza pri~ini se javile u{te vo primitivnite vrz osnova na krvno srodstvo
najcvrsto postaveni oblici na op{testvenost. Otamu e sosema
razbirliva potrebata za negativna reakcija na site op{testva za spre-
~uvawe i suzbivawe na povedenijata so koi vo po~etokot nesvesno, a
podocna i svesno se nastojuvalo da se naru{i ili razbie op{testveniot
poredok i zaedni~kiot `ivot na lu|eto zaradi ostvaruvawe na
bilo kakvi poedine~ni ili tesno grupni interesi. So taa reakcija
ednostavno se nastojuva da se podr`i izbranata nasoka na op{testenoto
dvi`ewe i da se za{titi od site onie sili {to se obiduvaat da ja
popre~at ili smenat taa nasoka. Od nejzinata prvobitna emocionalna
zasovanost koja {to mnogu potse}a na fizikalniot zakon na inercija
pa se do fazata na nejzinata racionalna izdignatost, vo op{testvenata
reakcija se gleda prikladnost na sredstvata {to mo`e da gi nateraat
poedincite na lojalen odnos kon zaednicata. Vo taa smisla se sozdavaat
najrazli~ni formi na op{testvena kontrola {to se manifestiraat
vo neodobruvawe i prekor koi vo zavisnost od ja~inata na protivop{testvenite
povedenija go menuvaat intenzitetot na svojata represivnost.
Pritoa e bitno deka i oblikot i intenzitetot na izbranata
reakcija vo krajna linija se opredeleni od materijalnite uslovi
na op{testveniot `ivot, od koi {to, vsu{nost, e opredelena i su{ti-
19