Zoran Sulejmanov - Penitencijarni ustanovi vo Makedonija (p.717)

2. ODMAZDA
Odmazdata e vtoriot vid na op{testvena reakcija protiv ekscesite
{to se slu~uvale vo prvobitnata zaednica. Bez ogled na formata
na svoeto javuvawe taa imala za{titna funkcija na opredeleni op{testveni
celini. So nea neposredno se {titele ~lenovite na eden gens,
bratstvo ili pleme od najte{kite povredi (ubistva, kra`bi, siluvawa,
telesni povredi i sl.) naneseni od pripadnicite na drugi zaednici.
Glavnite karakteristiki na odmazdata bile: izrazena instinktivnost,
kolektivnost, nesrazmenost, nezastarivost i sakralnost.
Izvorot na nejzinata instinktivnost i surovost proizleguva od nagonot
za samoodr`uvawe. Odmazdata pretstavuvala kolektivna, a ne
individualna reakcija za{to mo`e{e da ja izvr{i sekoj ~len na zaednicata
na koja í pripa|a{e povredeniot. 21 Vo po~etokot ne postoe{e
nikakva srazmenost me|u nanesenata povreda i zloto so koe se vozvra-
}a. Ne be{e individualiziran ni objektot na odmazdata taka {to mo-
`e{e da bide izvr{ena sprema bilo koj ~len od zaednicata na koja ñ
pripa|a{e prestapnikot. Toa doveduva{e do otvoren sudir me|u skaranite
zaednici. Reagiraweto so nova na starata odmazda se pretvora{e
vo borba za kolektiven opstanok {to naj~esto vode{e kon totalno istrebuvawe.
Vo uslovi koga sekoj poedinec gi primal vo nasledstvo i neprijatelstvata
na svoite srodnici odmazdata stanala neotu|ivo pravo
{to se prenesuvalo od koleno na koleno. Toa parvo voedno zna~e{e i
dol`nost koja {to ne smee da se zapostavi. Nemaweto dovolno sila da
se izvr{i odmazdata pretstavuvalo golema navreda na bo`jata volja i
zatoa liceto {to ne }e ja izvr{elo svojata obvrska moralo da gi trpi
posledicite na prezirot i otfrlaweto od strana na svoite soplemenici.
Odmazdata mo`ela da bide stvarna (koga se vr{ela vrz nejziniot
pri~initel ili negovite srodnici) ili fiktivna (koga namesto ~ove-
~ka krv se prolevala krv od `ivotni). Do fiktivna odmazda doa|alo
toga{ koga liceto {to ja izvr{ilo povredata ne bilo poznato, a istovremeno
ne bila poznata ni negovata zaednica.
Odmazdata postoe{e kako eksterna merka sprema inoplemenicite
se do onoj moment koga zapo~na potisnuvaweto na krvnoto srodstvo
na smetka na teritorijanoto povrzuvawe na lu|eto. Od toga{ se
javuva nejzino prisustvo i me|u ~lenovite na ista zaednica. So tekot
21
"Vo primitivnite zaednici" gentilnite drugari bile dol`ni da si
pru`aat za{tita i pomo{ eden na drug osobeno pri odmazda poradi povreda
nanesena od strana. Vo pogled na svojata sigurnost poedinecot se potpiral
vrz za{titata na gensot i toa so pri~ina: koj bi go povredil nego bi go povredil
celiot gens. Ottuka, od krvnite vrski na gensot, proizleguvala obvrska za
krvna odmazda... Ako nekoj od tu| gens ubiel gentilen drugar, toga{ celiot
gens bil obvrzan na krvna odmazda."Engels, F. Poteklo porodice, privatnog vlasni{tva
i dr`ave, Naprijed, Zagreb, 1973, str. 87.
27