You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
112 Sermón Vil<br />
afirmador, sino un cauto investigador. Hay aquí dos sentencias<br />
que po<strong>de</strong>mos presentar: ambas son conformes con la fe católica,<br />
sea la que sea la auténtica. Al <strong>de</strong>cir sea la que sea la auténtica,<br />
quiero <strong>de</strong>cir la que pretendía dar quien la escribió. Cuando al<br />
estudiar las Escrituras afirmamos algo que el escritor quizá no<br />
afirmó, no por ello <strong>de</strong>bemos afirmar algo que contradiga a la<br />
regla <strong>de</strong> fe, a la regla <strong>de</strong> verdad 'o ala regla <strong>de</strong> la piedad. Por<br />
lo cual yo propongo las dos sentencias. Y quizá hay una tercera<br />
que yo ignoro. De las dos que propongo, elegid la que os<br />
guste. Algunos dicen que se llama ángel <strong>de</strong>l Señor y Señor<br />
porque era Cristo, <strong>de</strong> quien claramente dice el profeta que es<br />
ángel <strong>de</strong>l gran consejo. Porque ángel es nombre <strong>de</strong> función, no<br />
<strong>de</strong> naturaleza 2 . Se dice ángel en griego a quien en latín llamamos<br />
mensajero. Mensajero es vocablo <strong>de</strong> acción: obrando, es<br />
<strong>de</strong>cir, anunciando, se llama nuncio. ¿Y quién niega que Cristo<br />
nos anunció el reino <strong>de</strong> los cielos? A<strong>de</strong>más, el ángel, es <strong>de</strong>cir,<br />
el nuncio, es enviado por alguien que por medio .<strong>de</strong> él anuncia<br />
una cosa. ¿Y quién duda <strong>de</strong> que fue enviado Cristo, el cual<br />
dice tantas veces: no vine a hacer mi voluntad, sino la voluntad<br />
<strong>de</strong> aquel que me envió? Por eso es propiamente enviado. Así,<br />
la piscina <strong>de</strong> Siloé se traducía Enviado. Por eso mandó a lavarse<br />
la cara allí al ciego a quien puso lodo en los ojos. Sólo se le<br />
Dominus dicitur, magna quaestio est, nec temerarium <strong>de</strong>bet habere affirtnatorem,<br />
sed cautum inquisitorem. Duae sunt autem sententiae, quae<br />
hinc proferri possunt, quarum quaelibet vera sit, ambae secundum fi<strong>de</strong>m<br />
sunt. Quod dixi, quaenam earum vera sit; hoc dixi, quidnam eotum<br />
sensetit qui scripsit. Nam quando nos inquirentes Sctipturas sentimus<br />
aliquid, quod scriptor forte non sensit; non tamen hoc sentiré <strong>de</strong>bemus,<br />
quod abhorret a re[64]gula fi<strong>de</strong>i, a regula veritatis. Ergo ambas sententias<br />
propono: sit fortassis et tertia, quae me latet. Ex his autem duabus<br />
propositis, eligatis quam volueritis. Aliqui dicunt i<strong>de</strong>o et angelum Domini<br />
dictum et Dominum, quia Christus erat, <strong>de</strong> quo aperte propheta dicit<br />
quod sit magni consilii Ángelus (Is 9,6). Ángelus enim officii nomen est,<br />
non naturae. Nam ángelus graece, qui latine nuntius appellatur. Nuntius<br />
ergo actionis nomen est: agendo, id est, aliquid nuntiando, nuntius appellatur.<br />
Quis neget Christum nuntiasse nobis regnum caelorum? Dein<strong>de</strong><br />
ángelus, id est nuntius, mittitur ab eo qui per eum aliquid nuntiat. Et<br />
quis neget Christum missum? qui toties dicit, Non veni faceré voluntatem<br />
meam, sed voluntatem eius qui me misit (lo 6,38); ipse proprie missus.<br />
Nam Siloe, illa piscina, interpretatur Missus. I<strong>de</strong>o cui oculos luto inunxit,<br />
1 Véase la nota complementaria 20: ha regla <strong>de</strong> la verdad, p.750.<br />
2 Muy probablemente ha tomado este pensamiento <strong>de</strong> Tertuliano. En ha carne<br />
<strong>de</strong> Cristo 14,3 lo aplica, como aquí San Agustín, a Is 9,3, aunque en un contexto<br />
diferente. Un <strong>de</strong>sarrollo más amplio por parte <strong>de</strong>l Obispo <strong>de</strong> Hipona se pue<strong>de</strong><br />
encontrar en la Enarración al salmo <strong>10</strong>3,1,15, explicando el versillo n.4. El es<br />
el primero en dar tal explicación. Véase J. MEHLMANN, Tertulliani líber «<strong>de</strong><br />
carne Cbristi» ab Augustino citatus: Sacris Erudiri 17 (1966) 269-289.<br />
La zarza que ar<strong>de</strong> 113<br />
abren los ojos a aquel a quien Cristo limpia. Luego ese ángel<br />
es el mismo Señor.<br />
4. Aquí se nos presenta un peligro que hemos <strong>de</strong> evitar.<br />
Porque no faltan herejes que afirman 3 que la naturaleza <strong>de</strong>l<br />
Padre y <strong>de</strong>l Hijo son diferentes y distantes, y que no son <strong>de</strong><br />
una única y misma sustancia. En cambio, la fe católica cree que<br />
el Padre, el Hijo y el Espíritu Santo son un solo Dios, trinidad<br />
<strong>de</strong> una misma sustancia, inseparable e igual, no confusa por<br />
mezcla ni separada por división. Por en<strong>de</strong>, aquellos que tratan<br />
<strong>de</strong> persuadir que el Hijo no es <strong>de</strong> la misma sustancia que el<br />
Padre, argumentan diciendo que el Hijo fue visto por los<br />
padres. El Padre, dicen, no fue visto; lo invisible y lo visible<br />
son <strong>de</strong> diversa naturaleza. Por eso, <strong>de</strong>l Padre se dijo: a quien<br />
nadie vio ni pudo ver. Luego aquel a quien vieron, no sólo<br />
Moisés, sino también Abrahán; y no sólo Abrahán, sino también<br />
el mismo Adán, y los <strong>de</strong>más padres, hay que creer o enten<strong>de</strong>r<br />
que no era Dios Padre, sino el Hijo criatura. Los católicos no<br />
dicen eso. ¿Qué dicen? Dios Padre, Dios Hijo: inalterable el<br />
Padre, inalterable el Hijo; eterno el Padre, coeterno el Hijo;<br />
invisible el Padre, invisible el Hijo. Si llamas al Padre invisible<br />
y al Hijo visible, distinguiste, o más bien, separaste las<br />
sustancias. ¿Cómo hallaste la gracia cuando perdiste la fe? El<br />
problema se resuelve, pues, así: Dios Padre, Hijo y Espíritu<br />
Santo son una naturaleza propia e invisible. Se apareció cuando<br />
in<strong>de</strong> lavare faciem iussit (ib., 9,7). Nullius enim visus aperitur, nisi eius<br />
qui a Christo mundatur. Ergo i<strong>de</strong>m ángelus, i<strong>de</strong>m Dominus.<br />
4. In ea opinione cavendum Arianorum argumentum.—Sed hic occurrit<br />
aliquid praecavendum. Non enim <strong>de</strong>sunt haeretici qui dicant, Patris et<br />
Filü distare et dissonare naturas, et non eos esse unius eius<strong>de</strong>mque<br />
substantiae. Catholica autem fi<strong>de</strong>s credit Patrem et Filium et Spiritum<br />
sanctum unum Deum, unius substantiae Trinitatem, inseparabiliter, aequaliter,<br />
non commixtione confusam, non distinctione separatam. lili ergo<br />
qui persua<strong>de</strong>re moliuntur Filium non esse eius<strong>de</strong>m substantiae cuius est<br />
Pater, argumentantur ex hoc quod Filius visus est patribus: Pater, inquiunt,<br />
non est visus; invisibilis autem et visibilis diversa natura est.<br />
Et i<strong>de</strong>o, inquiunt, <strong>de</strong> Patre dictum est, Quem nemo hominum vidit, nec<br />
vi<strong>de</strong>re potest (1 Tim 6,16). Ut ille qui visus est non solum Moysi, sed<br />
etiam Abrahae; non solum Abrahae, sed etiam ipsi Adam et ceteris<br />
patribus, non Deus Pater, sed Filius potius credatur, ut intellegatur creatura.<br />
Catholica non hoc dicit. Sed quid dicit? Deus Pater, Deus Filius;<br />
incommutabilis Pater, incommutabilis Filius; aeternus Pater, coaeternus<br />
Filius; invisibilis Pater, invisibilis Filius. Nam si dixeris Patrem invisibilem,<br />
Filium visibilem; distinxisti, immo vero separasti substañtias.<br />
Quomodo gratiam invenisti, qui fi<strong>de</strong>m perdidisti? Solvitur ergo ista<br />
quaestio sic: Deus Pater et Filius et Spiritus sanctus, natura propria<br />
3 Los arríanos. Aquí Agustín expone algunos <strong>de</strong> sus modos <strong>de</strong> argumentar.