KONINKLIJKE ACADEMIE VOOR OVERZEESE WETENSCHAPPEN ...

— 264 —
5. De huurlingen opnieuw in Bukavu
Zodra de huurtroepen Bukavu hadden bezet, verschansten zij zich in de stad
en in een beperkte cirkel errond. Zij telden ongeveer duizend zevenhonderd vijftig
manschappen onderverdeeld in zes compagnies, waaronder vier van het zgn.
Bataillon Léopard van Schramme, en twee geleid door de Katangese kolonel
Monga. Buiten munitie en voertuigen bestonden hun middelen uit een aantal
kanonnen, zware mitrailleurs en een pantserwagen. Een uitval naar Goma,
Rwanda of Burundi leek onwaarschijnlijk vermits alle aandacht diende te worden
toegespitst op verdediging tegen versterkingen aangebracht door het ANC.
Een verdere tocht naar het Zuiden, en eventueel naar Katanga, zou tot mislukking
zijn gedoemd. Te verwachten gevechten zouden in een groot bloedbad kunnen
eindigen dat naar ons oordeel kon ontweken worden door overgave en een
veilige opname der opstandelingen in een buurland, waarvoor alleen aan Rwanda
kon worden gedacht, gevolgd door repatriëring der buitenlanders naar hun land
van herkomst en het onderbrengen der Katangezen in een derde land. De haalbaarheid
van deze oplossing werd vooral door Mgr. Bonneric en mijzelf besproken
met Dr. Charles Schyns, hoofd van de medische dienst van de Belgische
mijnonderneming Cobelmines in Kivu. Hiervoor dienden natuurlijk Schramme
zelf, Mobutu en Kayibanda te worden gewonnen, en moest er op de hulp van een
neutraal uitvoeringsorganisme zoals het Internationale Rode Kruis een beroep
kunnen worden gedaan. Deze internationale dekking was voor ons onontbeerlijk
vermits elk apart initiatief dat van ons officieel zou uitgaan contraproductief zou
uitvallen. De relaties tussen België en Congo waren uitermate verslechterd ingevolge
de vele geweldplegingen die elders in Congo, en met name in Kinshasa,
door de militairen tegenover onze landgenoten werden ondernomen. Zelfs ons
ambassadegebouw werd aangevallen. In die omstandigheden was het onmogelijk
onze coöperanten in Congo hun werk te laten verrichten.
Als permanente instructie van Brussel had ik de opdracht gekregen het nodige
te doen opdat landgenoten niet het gevaar zouden lopen in Congolese handen
te vallen. Onze eerste bezorgdheid ging uit naar de met Schramme in Bukavu
aangekomen burgers — de zgn. “gijzelaars”, die wij, dankzij de toestemming
van de Rwandese regering, door Kigali konden laten transiteren, en die met twee
DC-7-vluchten met vierentachtig en zestig passagiers naar Brussel konden worden
overgebracht.
De gevaren waaraan onze landgenoten waren blootgesteld kregen een tragisch
aspect in het Rwandees-Congolees grensgebied ten noorden van Goma. Drie
vrienden, rond de twintig jaar oud, m.n. Yves, de zoon van de nabij Gisenyi, in
Rwanda, wonende Mw. Alyette De Munck, diens neef Philippe Bribosia en stu-
diemakker Xavier de Failly, die bij deze dame hun vakantie kwamen doorbrengen,
waren begin augustus met een jeep vanuit Kenya tot aan het plaatsje Kisoro,
in Oeganda, gereden dat zowel dicht bij de Rwandese als bij de Congolese grens
was gelegen. Na er te hebben overnacht zijn zij niet aan de Rwandese maar wel