mededelingen der zittingen bulletin des seances - Royal Academy ...

-1 1 8 —
the vectors of international trade, direct investment and international financing, has
proceeded even faster than the growth of C hina’s gross national product. China has
become a major player in the world economy. This article deals with the main lines
of such development and its im pact on the West European economy.
*
* *
De kans lijkt groot dat latere geschiedschrijvers Deng Xiao Pings „opening
naar de buitenwereld” als een gebeurtenis van wereldschokkende draagwijdte
zullen weerhouden. Niet enkel omdat de snelle groei van de internationale
handel en van de inwaartse directe investeringen een stuwende kracht betekenden
voor de indrukwekkende economische groei in China sinds 1979 — gemiddeld
9,7 % per jaar! —, maar ook omdat de economische opening haaks
op het traditionele, zelf opgelegde autisme van het Keizerrijk (in punt 1) en
op de congenitale geslotenheid van de orthodox-communistische volkshuishoudingen
(in punt 2) staat. De hoofdtendensen van deze openingspolitiek
worden in punt 3 bondig belicht terwijl, afsluitend, in punt 4 wordt ingegaan
op de implicaties ervan voor West-Europa.
1. De traditionele geslotenheid van China
Verschillende geografische parameters belemmeren de geneigdheid van China
tot internationale economische betrekkingen. De Himalayas in het zuiden en
de woestijngebieden in het westen vormen natuurlijke hindernissen. Naar het
noorden toe heeft het Keizerrijk zich verdedigd tegen de invallen van nomaden
: daartoe werd reeds vanaf de eerste Keizer, Shi Huangdi (221 vóór Christus),
de Grote Muur opgetrokken. China heeft ook nooit echt een maritieme
roeping waargemaakt (zie wat aansluitend wordt gezegd). Het omvatte in
wezen een inwaarts gerichte economie en politiek bestel van continentale afmetingen.
De extreme geslotenheid die China heeft gekenmerkt, beantwoordde echter
aan een bewuste keuze en aan een cultuurpatroon, waarbij het Middenrijk
zich superieur voelde en opstelde tegenover andere staten. Tweemaal heeft
China overigens, letterlijk en figuurlijk, de „boot gemist”, die het zou hebben
toegelaten aan te sluiten bij de buitenwereld en bij nieuwe, wereldschokkende
ontwikkelingen aldaar. Zheng He had in 1533 reeds zijn zevende zeereis achter
de rug, die hem ter hoogte van Mozambique bracht, toen een Ming keizer
hem voorgoed terugriep. Zoniet, zouden volgens de wetten van de waarschijnlijkheid,
niet Columbus, maar de Chinezen Amerika hebben „ontdekt”... Zheng
He had zestig jaar voorsprong op Columbus en zijn schepen waren opmerkelijk
robuuster dan de frêle caravelen van Columbus. De Chinezen hadden overigens
het kompas sinds lang ontdekt (zie bvb. G e r n e t 1972).