mededelingen der zittingen bulletin des seances - Royal Academy ...

— 165 —
afhankelijk van de uit het Westen ingevoerde geldstroom en infrastructuur,
alsook van zijn modellen van onderwijs en sociale, juridische, administratieve
of technische organisatie. Op menige campus zijn de bibliotheken leeggehaald
of niet aangevuld sinds de jaren zeventig. De laboratoria van scheikunde en
geneeskunde kunnen er amper de elementaire proeflessen aan. In de meeste
faculteiten zijn er geen doctoraten afgewerkt sinds twee decennia. Tenzij aan
sommige faculteiten in Ghana, Kenya en Nigeria, waar nog 3 % van het budget
zou worden voorzien voor onderzoek, zijn er omzeggens geen wetenschappelijke
symposia of publicaties meer en is er weinig hoogstaand onderzoek. In de
meeste landen is de wetenschap geen kritische stem, noch een inspiratie voor
democratisering en lokale capaciteitsopbouw (Politique africaine 1993).
Net zoals de rechtsstaat, wordt ook het universitaire bestel verder uitgehold.
Vele waardevolle professoren wijken uit naar Noord-Amerika of Europa, en
sinds een drietal jaren ook naar Zuid-Afrika. Goed geïnformeerde beleidsmensen
stellen dat „een weloverwogen politieke strategie schuilgaat achter de
banalisering van de hoogleraar in de pers en de teloorgang van de universitaire
instellingen”. En voordien reeds dienden vele universitaire gediplomeerden
en universiteitsprofessoren op gedweeë wijze de macht van de Prins. In
de woorden van Zaïrese collegae : „Hetgeen ons vreselijk ontbreekt is ethiek.
Objectieve maatstaven qua wetenschapsbeoefening, collegialiteit, universitair
bestuur, studentenwerving, maatschappelijke relevantie en niveau van het universitair
onderwijs zijn uitgehold en vaak verkracht in naam van onze zogenaamde
authentieke culturele identiteit en gewoonten die zogezegd anders
liggen dan in de koloniale of universitaire opzet. Laat ons thans erkennen
dat er ook deviante culturele normen zijn en dat er veel misbruik en zelfdienst
schuilging onder de roep naar culturele authenticiteit. Onze maatschappij leeft
nu zonder duidelijk project en vaste ethische bakens, en dit is eveneens waar
voor onze academici, clerus en beleidskringen”.
Niettemin blijft de universiteit voor de schoolgaande jeugd en de klasse
van politici en kerkelijke gezagdragers een ideaal voorspiegelen van ontvoogding
en vooruitgang. In 1992-94 werden, althans juridisch of als politiek project,
een twintigtal zogenaamde „universiteiten” en hogere instituten gesticht in
Zaïre, met menig bisschop of politicus als voorzitter of lid van de beheerraad ;
het budget, indien er een is, lijkt echter onvoldoende om te functioneren,
zelfs in ter beschikking gestelde schoolgebouwen, en bereikt in de beste gevallen
zelfs niet een vijfde van de middelen nodig voor eerbaar loon, werkbare
infrastructuur en bibliotheken. De meeste van deze stichtingen, zonder eigen
infrastructuur, door de Kinois schamper les universités sous les manguiers
genoemd, lijken wel op een imaginaire bezwering van een algehele institutionele
en politieke implosie in de verschillende provinciesteden en regio’s.
Velen die getuigen zijn van dit somber beeld schuiven eenzijdig de schuld
af op het politieke beleid op nationaal of universiteitsniveau, alsook op de
gebrekkige internationale ontwikkelingssamenwerking en op de inflatie. Een