19.01.2014 Views

fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj

fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj

fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

iyos, romelic svanurSi Zalze produqtiulia: eji’<br />

(`is, e~), xolo malT / malTe SesaZloa mкle’sTan (`iqneb~)<br />

saerTo Ziri iyos, Tumca ki Sedgenili.<br />

18. lрid (`mTlad~; `sul~) leqsema, romelic amosaval-<br />

Si viTarebis zmnizeda unda iyos (bq. lрid Cu demeg adgрr i<br />

aS mamagæeS aTkрlne _ `mTlad ar mokla da ise araferi<br />

daaklo~), Tumca balsqvemour dialeqtSi isic eWvis, varaudis<br />

gamomxatveli nawilakis (`SesaZloa~, `iqneb~, `albaT~,<br />

`SeiZleba, sulac...~) funqciiT xSirad gvevlineba swored<br />

epistemikur zmnebTan:<br />

lрdi CæanSduisg, lрid... _ `dRes SesaZloa CamoTovs~<br />

/ `CamoTovs, safiqralia...~;<br />

dрæiT Tbilis irdi lрid, ejRa demTe wæa _ `daviTi<br />

SesaZloa sulac TbilisSi imyofeba (=`TbilisSi iqneba sulac~),<br />

imitom arsaiT Cans~;<br />

am nawilakis semantika serTxi’s uaxlovdeba, oRond ar<br />

gamoixateba mTqmelis uaryofiTi damokidebuleba savaraudo<br />

movlenis mimarT.<br />

19. aTla (`SesaZloa~, `albaT~) mxolod balsqvemour<br />

dialeqtSia da, ZiriTadad, Zveli Taobis warmomadgenelTa<br />

metyvelebaSi gaigonebT:<br />

[maburgad] rрqæe: рmirms eser aTla Ciqi maxeRæрJ<br />

mama xewæeni i doRæ’eser gæi suru Jixi xad meCde, mare ji<br />

eser Wkuas axTenisg (sv. pr. t. II 1959: 266,17) _ `moWidavem<br />

(falavanma) Tqva: amirans SesaZloa jer vaJkaci ar unaxavs<br />

albaT (=`ar eyoleba nanaxi~, pirobiT-Sedeg. I) da, mgoni,<br />

gadidgulebuli unda iyos, magram me Wkus vaswavlio~ (sityvasityviT:<br />

`moWidavem Tqva: amirmso SesaZloa jer vaJkaci<br />

ar unaxavs albaT da, vgonebo, guli nametani zeviT hqonda<br />

gaqceuli, magram TviTono Wkuas, SesaZloa, aswavlis /aswavlos<br />

iqneb~).<br />

aRniSnuli nawilakic gamoxatavs mTqmelis damokidebulebas<br />

informaciisadmi _ varauds damatebiTi niuansebis<br />

gareSe.<br />

218<br />

maSasadame, svanur enaSi evidencialoba (rogorc verbaluri,<br />

aseve inferenciuli), garda gramatikuli saSualebebisa,<br />

leqsikuradac gamoixateba.<br />

evidencialobis leqsemebi funqciurad ori tipisaa:<br />

erTni verbalobas gamoxataven _ aseTebia `sxvaTa sityvis~<br />

nawilakebi (§11), romlebic Sesabamis konstruqciaSi (pirdapiri<br />

naTqvami) afiqsireben informaciis verbalur wyaros,<br />

meoreni ki _ inferencias da informaciis savaraudoobas<br />

(aseT SemTxvevaSi informaciis wyaro Tavad mTqmelis logika,<br />

azrovnebaa).<br />

nawilaki, romelic orive funqcias iTavsebs (saTanado<br />

konteqstis gaTvaliswinebiT xan verbalur wyaros<br />

gamoxatavs da xan inferenciuls), mxolod erTia: esnрr{i}<br />

`Turme~;<br />

sakuTriv inferenciulobis gamomxatveli damxmare<br />

leqsemebi (romlebic verbalobas ver gadmoscemen) enaSi<br />

ufro mravladaa; agebulebis mixedviT, SeiZleba gamoiyos<br />

sami tipi:<br />

1) sakuTriv nawilakebi, romelTa segmentacia ar xerxdeba<br />

(mérës `albaT; rogorc Cans~; níTaæ `vinZlo~...);<br />

2) sinTezuri leqsemebi, romlebSic Semadgeneli komponentebis<br />

dadgena SesaZlebelia (maæSli < *mр-Sæ li `albaT;<br />

rogorc Cans~; serTxi < ser-d-xi `vaiTu~...), Tumca isini<br />

ar warmoadgenen am komponentTa mniSvnelobebis martiv<br />

jams;<br />

3) nazmnari damxmare sityvebi (рnRæli `mgoni~, mabJa<br />

`mgoni~ / `mimaCnia~ / `Cemi azriT~...).<br />

dasturdeba SemTxvevebi, roca erT dialeqtSi moqmedi<br />

nawilakis zusti semantikuri Sesatyvisi sxva dialeqt(eb)Si<br />

ar moipoveba da piriqiT: bz. gomni / gomnì (`aba, Tu...~; `ai,<br />

naxav, Tu...~) mugædрÎ / mugæda – `TiTqos~, `viTom~ _ es nawilakebi<br />

dubitatiurobas gamoxataven, balsqvemourSi ki<br />

aRniSnuli semantika mxolod vrceli konteqstiT an svanur<br />

teqstSi qarTuli nawilakebis CarTviT Tu gadmoicema;<br />

219

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!